براساس این پژوهش روشن شد موفقیت کشورها در آینده به میزان و چگونگی رشد و تاثیر آن‌ها در مناسبات علمی، پژوهشی و محصولات راهبردی آن‌ها بستگی خواهد داشت. کشورها با پیشرفت مستمر در علم، فناوری و فرهنگ توانسته‌اند سطح استانداردها را پیوسته ارتقا دهند تا آنجا که در عرصه‌های ملی و فراملی، بازارهای گسترده جهانی را تحت تسلط و دانش و فناوری‌های نوین خود قرار داده‌اند. محققان در پژوهشی با عنوان «نقش پارک‌های علم و فناوری در توسعه نوآوری و فناوری» آورده‌اند کاربردی کردن دانش و سرآمد بودن در فناوری یکی از شاخص‌های اصلی توسعه جوامع است.

این پژوهش توسط علی نصر، دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت تکنولوژی و حجت اله حاجی حسینی، دانشیار سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، انجام شده که نشان می‌دهد ماموریت نهایی پارک‌های فناوری این است که بتوانند نتایج به دست آمده از پژوهش‌های دانشگاهی را با نیاز صنعت هماهنگ کرده و از این راه خلا رابطه صنعت با دانشگاه را پر کنند و این امر در نهایت به تجاری سازی دانش منجر خواهد شد. 

پارک علمی از جمله زیرساخت‌های فیزیکی در توسعه مؤسسات دانش محور محسوب می‌شود که در رسیدن به اقتصاد دانایی محور به کار رفته گرفته می‌شود. اگرچه تاریخچه پارک‌های علمی به دهه ۵۰ باز می‌گردد اما کارکرد مؤثر آن‌ها همزمان در عصر فناوری سبب رشد سریع آن‌ در ۲ دهه اخیر شده است. به جرأت می‌توان گفت امروز کلیه کشورها اعم از توسعه یافته یا در حال توسعه با ساختارهای اقتصادی و اجتماعی متفاوت، بهره‌گیری از این زیرساخت با نام پارک فناوری، پارک تحقیقاتی یا نام‌های مشابه را به نوعی تجربه کرده‌اند.

به نظر می‌رسد که هر یک از مراکز رشد(انکوباتورها) و پارک‌های علم و فناوری در نظام ملی نوآوری نقش‌های متفاوتی دارند. عمق مطالعات انجام شده روی پارک‌های علمی باز می‌گردد، به مقایسه نسبی جزییات اطلاعات در خصوص تعداد محدودی از پارک‌های علمی و سپس در تفاوت موجود در زندگی کاری داخلی که هر پارک دارد، خلاصه می‌شود. پارک‌های علمی در جوار مراکز دانشگاهی با رویکرد پژوهشی و پارک‌های فناوری در جوار مجموعه‌های صنعتی با پتانسیل تحقیق و توسعه نقشی را ایفا می‌کنند که از نقش مراکز رشد یا همان انکوباتورها که می‌توانند بدون ارتباط با دانشگاه‌های پژوهشی یا مجموعه‌های صنعتی تأسیس شده باشد، متفاوت است.

در واقع مأموریت نهایی پارک‌های فناوری این است که بتوانند نتایج به دست آمده از پژوهش‌های دانشگاهی را با نیاز صنعت هماهنگ کرده و از این راه، خلاء رابطه صنعت-دانشگاه را پر کنند و این امر در نهایت به تجاری سازی دانش منجر خواهد شد. شرکت‌هایی که در پارک‌های فناوری دانشگاه استنفورد،MIT و... مستقرند، الهام بخش توسعه دهندگان پارک‌ها و سیاست‌گذاران اقتصادی برای ایجاد پارک‌های فناوری در سطح دانشگاه‌ها هستند.

با توجه به تجربیات جهانی به نظر می‌رسد ایجاد پارک‌های تحقیقاتی در کشور با رعایت برنامه‌ریزی‌های آمایشی و سرمایه‌گذاری مناسب بتواند نقش مؤثری در تکمیل چرخه تحقیقات و نیز تجاری‌سازی نتایج تحقیقات ایفا کند. همچنین این موضوع می‌تواند سبب تسریع در روند انتقال فناوری و گسترش شرکت‌های کوچک، متوسط و در نهایت تسریع رشد اقتصادی کشور شود. یکی از مهم‌ترین کارکردهای پارک‌های علمی، ترغیب یا تسهیل شکل‌گیری شبکه است. 

شبکه‌ها شامل ویژگی‌هایی مانند شکل نرمی از هدایت یا مدیریت چندجانبه در آن‌ها وجود دارد، ارتباطات متقابل غیر رسمی را تکامل می‌بخشند، موجب توسعه اعتماد متقابل می‌شوند، مفهوم شبکه بر یک همکاری «جمع مثبت» دلالت دارد؛ هر چند که بعضی از اعضای شبکه در برخی موارد بازنده می‌شوند اما بیشتر اعضا در اکثر موارد برنده هستند و موضوعی به دست می‌آورند. مفهوم شبکه بر تعامل مکرر در یک دوره زمانی و در جهت تامین منافع متقابل نیز دلالت دارد.

پارک‌های علمی می‌توانند محیط‌های مناسبی فراهم آورند که در آن‌ها شرکت‌های مبتنی بر فناوری‌های سطح بالا به شکوفایی تجاری برسند. ایده اصلی این است که با تمهید شرایط پرورشی، به شکل‌گیری و رشد کسب‌وکارهای جدیدی که نمی‌توانند به تنهایی روی پای خود بایستند، کمک شود. نقش دیگر پارک‌های علمی، تحریک نوآوری است. با تجمیع پژوهشگران و مردان کسب‌وکار در یک پایگاه، ایده‌های جدیدی کشف و اجرایی می‌شود. 

بررسی‌ها نشان داده‌اند که با قرار گرفتن بنگاه‌ها در چارچوب شبکه‌های اطلاعاتی، وابستگی و اتکای آن‌ها به تحقیق و توسعه درون سازمانی برای انجام نوآوری‌های فناورانه کاهش می‌یابد. به عبارت دیگر برای انجام نوآوری‌های فناورانه از دستاوردهای تحقیقاتی دیگران استفاده می‌کنند. هر چند این امر به معنای نوآوری بیشتر نیست اما بر استفاده مؤثرتر از منابع موجود در سیستم نوآوری دلالت دارد.

افزایش فاصله و شکاف بین بخش‌های آموزش و تحقیقات با بخش تولید و خدمات در دنیای امروز ایجاد سازمان‌هایی برای پر کردن این فاصله را ضروری می‌سازد. نوع مشکلات و هزینه‌هایی که این سازمان‌ها، مؤسسات و شرکت‌های تحقیقاتی، با آن دست به گریبان هستند ایجاد و بقای آن‌ها را با مشکل جدی روبه‌رو می‌کند. 

پارک‌های علمی به عنوان یکی از نهادهای اجتماعی و حلقه‌ای از زنجیره توسعه اقتصادی مبتنی بر فناوری تشکیل شده‌ و با ایفای نقش مجموعه‌هایی که وظیفه حمایت و هدایت مؤسسات و شرکت‌های تحقیقاتی را بر عهده دارد، گسترش آن‌ در چند دهه گذشته در قالب کشورها پیگیری شده است. 

کارکرد مناسب پارک‌ها در حل معضل فوق و اثرات جانبی ناشی از آن؛ یعنی تسریع در روند انتقال فناوری، اشتغال‌زایی برای فارغ التحصیلان جوان و تجاری سازی نتایج تحقیقات، پارک‌های تحقیقاتی را به یکی از پرشتاب‌ترین مجموعه‌های فعال در دنیا تبدیل کرده است و بسیاری از سیاست‌گذاران فناوری از پارک‌های علمی به عنوان بخشی از یک راهبرد اثربخش و هماهنگ برای توسعه ملی یا منطقه‌ای نام می‌برند.

بنابراین تاسیس پارک‌های علم و فناوری در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران در صورت ادامه وجود رویکرد آموزشی دانشگاه‌ها و عدم توجه به پتانسیل تحقیق و توسعه درون‌زا در مجموعه‌های صنعتی و همچنین ضعف سازوکارهای قانونی و حقوقی، می‌تواند بهره‌مندی از مزایای آن و نقش تسهیل‌گری آن در توسعه فناوری را کمرنگ‌تر کند. 

در نهایت با توجه به تجربیات جهانی، ایجاد پارک‌های علمی تحقیقاتی در کشور به شرط رعایت برنامه‌ریزی‌های آمایشی و سرمایه‌گذاری مناسب، می‌تواند نقش مؤثرتری را در تکمیل چرخه تحقیقات و نیز تجاری‌سازی نتایج تحقیقات ایفا کند. همچنین این موضوع می‌تواند سبب تسریع در روند انتقال فناوری، بروز نوآوری‌ها و فناوری‌های نوظهور، جذب متخصصان و دانشمندان و نیز گسترش مؤسسات کوچک و متوسط به واسطه توسعه فعالیت کارآفرینان شود. 

علاوه بر این دولت از طریق ایجاد محیطی مناسب برای فعالیت‌های نوآورانه شرایط را برای جذب شرکت‌های بین‌المللی فناورانه محور فراهم می‌کند که این امر باعث گسترش روابط تجاری و بهبود رشد اقتصادی کشور می‌شود.

انتهای پیام