به گزارش ایسنا، روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه که هر ساله در تاریخ ۱۰ نوامبر مقارن با ۱۹ آبان جشن گرفته می‌شود، بر نقش مهم علم در جامعه و نیاز به مشارکت دادن عموم مردم در مباحثی در مورد موضوعات علمی نوظهور تاکید می‌کند و همچنین بر اهمیت و ارتباط علم در زندگی روزمره ما تأکید دارد.

هدف روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه با پیوند نزدیک‌تر علم با متن جامعه این است که شهروندان از پیشرفت‌های علمی مطلع شوند. همچنین بر نقش دانشمندان در گسترش درک ما از سیاره‌ی قابل توجه و حساسی که ما آن را خانه می‌نامیم، تاکید دارد و جوامع ما را پایدارتر می‌کند.

هدف از این روز در محورهای زیر خلاصه شده است:

- تقویت آگاهی عمومی از نقش علم برای جوامع صلح آمیز و پایدار

- ترویج همبستگی ملی و بین‌المللی برای علوم مشترک بین کشورها

- تجدید تعهد ملی و بین‌المللی برای استفاده از علم به نفع جوامع بشری

- جلب توجه به چالش‌های پیش روی علم در افزایش حمایت از تلاش‌های علمی

این روز فرصتی را برای بسیج شدن همه دست اندرکاران پیرامون موضوع علم در خدمت صلح و توسعه، از مقامات دولتی گرفته تا رسانه‌ها و دانش‌آموزان و دانشجویان ارائه می‌دهد.

"یونسکو" به شدت همگان را تشویق می‌کند که با سازماندهی یک رویداد یا فعالیتی در این روز، به جشن روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه بپیوندند.

افراد و موسسات در سراسر جهان توسط یونسکو تشویق می‌شوند تا یک رویداد یا فعالیت را در روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه سازماندهی کنند. روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، پروژه‌ها، برنامه‌ها و بودجه‌های ملموس بسیاری را برای توسعه علم در سراسر جهان ایجاد کرده است. همچنین به تقویت همکاری بین دانشمندان ساکن در مناطقی که دچار درگیری و جنگ و نزاع هستند، کمک کرده است.

روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه در سال ۲۰۲۱

امسال(۲۰۲۱) بیستمین سالگرد روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه است و موضوع برجسته‌ی این روز جهانی در این سال، آگاهی بخشیدن به جوامع درباره تغییرات اقلیمی و آب و هوایی است.

با تبدیل شدن تغییرات آب و هوایی به تهدیدی جدی برای زندگی میلیاردها انسان و کره زمین، امسال روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، اهمیت آگاهی بخشی و آماده سازی جوامع در مورد این معضل را برجسته کرده و مد نظر قرار داده است. هدف از این کار، نزدیک‌تر کردنِ علم به جامعه با برجسته کردن برخی از جنبه‌های علمی کلیدی و راه‌حل‌های احتمالی ارائه ‌شده توسط علم، فناوری و نوآوری برای برخی از چالش‌های بزرگ جهانی است که جامعه امروزی با آن مواجه است.

رویداد یونسکو بر اساس یافته‌های علمی برگزار خواهد شد و با یک سخنرانی آغاز می‌شود که برخی از چالش‌های کلیدی را که بر سر راه آماده سازی جوامع برای مقابله با تغییرات اقلیمی است، معرفی می‌کند. پس از آن یک میزگرد در مورد راه حل‌های مقابله با این مشکل برگزار می‌شود.

این روز همچنین فرصتی برای معرفی برنده جایزه "یونسکو کالینگا" برای ترویج علم خواهد بود.

جایزه "یونسکو کالینگا"(UNESCO Kalinga) با نام کامل "جایزه ونسکو کالینگا برای ترویج علم" یک جایزه بین‌المللی برای ارج نهادن کمک‌های استثنایی افراد در انتقال علم به جامعه و ترویج علم است.

پس از برگزاری کنفرانس بین‌المللی علم در سال ۱۹۹۹، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد(یونسکو) و شورای بین‌المللی علوم، تاریخ ۱۰ نوامبر مقارن با ۱۹ آبان را به نام "روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه" نام‌گذاری کردند. اهمیت استفاده از علم در روند توسعه کشورها و کاهش شکاف علم و جامعه از اهداف این طرح است. در این راستا تلاش شده است تا توجه مردم به اهمیت نقش علم در پیشرفت جهان جلب شود. یکی دیگر از اهداف روز جهانی علم این است که افراد بتوانند با توجه به تخصص و مهارت خود از این روز بهره‌مند شوند.

روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه به مؤسسات علمی، دولت‌ها، جوامع مدنی و دانشمندان امکان بحث و تبادل نظر در مورد صلح و توسعه به عنوان اساسی‌ترین مفاهیم اجتماعی را می‌دهد.

در رویکرد جدید یونسکو، صلح به معنای نبود جنگ بین دولت‌ها نیست، بلکه می‌تواند به معنای شرایط مدیریت سازنده ملی، حل و فصل اختلافات و ایجاد هماهنگی در بخش‌های بین نهادی یک جامعه باشد. بهره‌مندی از روش‌های علمی می‌تواند دیدگاه مشترکی برای نگاه به جهان ارائه دهد و به جای تمرکز بر تفاوت‌ها، بر نقاط مشترک تاکید کند تا به صلح فرصت شکوفا شدن داده شود.

اهداف برگزاری کنفرانس‌ها و رویدادها در این روز شامل تعریف رابطه سه جانبه علم، صلح و توسعه، آشنایی با حوزه‌های مؤثر علم در ایجاد و گسترش علم، تبادل نظر دانشمندان در سه حوزه علم، توسعه و صلح، ارائه رویکردهای مناسب برای روابط هدفمند علم، صلح و توسعه، عوامل مؤثر بر تعامل سازنده علم، صلح و توسعه، نقش انجمن‌های علمی در توسعه کشورها، چالش‌های همکاری نهادهای علمی و نهادهای سیاست‌گذار، صلح و توسعه در سایه انحصار علمی، علم و توسعه انسانی، علم و توسعه علمی، علم و توسعه فرهنگی و اجتماعی، علم و توسعه اقتصادی، علم و توسعه پایدار، معرفی برترین عملکردها در به کارگیری علم در خدمت صلح و توسعه و استفاده نادرست از علم در خدمت جنگ است.

شعار امسال روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه

روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه امسال با شعار «علم آزاد، هیچ‌کس را جا نمی‌گذارد» به میدان آمده است. علم آزاد و باز، جنبشی است برای دسترسی به تحقیقات و انتشارات علمی برای همه سطوح جامعه، اعم از مبتدی یا حرفه‌ای. یکی از راه‌هایی که علم آزاد می‌تواند به آینده‌ای پایدار منجر شود، کمک به تجربه اندوزیِ مردم بومی در ارزیابی‌های آتی تغییرات آب و هوا و بازتاب دانش بومی در مقیاس جهانی است. با انجام این کار، می‌توان به از بین بردن رقابت قدیمی بین علم غربی و سیستم‌های دانش بومی کمک کرد.

"ژاکلین آلوارز" مسئول ارشد مدیریت برنامه برای شاخه مواد شیمیایی و بهداشت برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد(UNEP) می‌گوید: تغییر جهانی به سمت علم آزاد می‌تواند از کشورها در مدیریت سالم مواد شیمیایی و زباله‌ها از نظر زیست‌محیطی حمایت کند.

وی می‌گوید: تحقیق در مورد تأثیر فزاینده مسائل نوظهور بر سلامت انسان و محیط زیست برای ایجاد برنامه‌های توسعه مؤثر حیاتی است. به همین ترتیب، ارزیابی خطرات و نظارت بر روندهای زیست محیطی می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای داشته باشد. در دسترس قرار دادن این تحقیقات برای مخاطبان گسترده‌تر به ما این امکان را می‌دهد که در مورد فوری‌ترین مسائل، زودتر اقدام کنیم و در این کار، علم را به سیاست و سیاست را به علم پیوند دهیم.

شکاف میان علم و دانش سنتی عمدتاً ناشی از ناتوانی متخصصان در هر دو طرف برای درک کامل مفاهیم یکدیگر است. متون دانشگاهی در مورد سیستم‌های دانش بومی تقریباً منحصراً توسط محققان مسلط بر علم غربی نوشته شده است و نه تنها به عنوان یک قیف برای دانش سنتی عمل کرده است، بلکه یک خیابان یک طرفه درست کرده است. بدون درک شایسته‌ی علم توسط دانشمندان سنتی، هیچ راهی برای این دو سیستم دانشی وجود ندارد که به طور مؤثر و پایدار در کنار هم کار کنند.

علم باز و آزاد می‌تواند با گشودن درب علم به کاهش این مشکل کمک کند تا گروه متنوع‌تری از مردم از جمله دارندگان دانش سنتی به آن دسترسی داشته باشند. این می‌تواند باعث درک و تشویق همکاری بین محققان علم روز و دارندگان دانش سنتی شود. این کار نه تنها به بهبود شانس ما برای ساخت آینده‌ای پایدار کمک می‌کند، بلکه به از بین بردن ساختارهای استعماری که در جوامع، سیاست و اقتصادهای دنیای مدرن وجود دارد نیز کمک می‌کند.

گذشته از مزایای یک جامعه جهانی همبسته و آینده‌ای پایدار، جوامع بومی نیز می‌توانند از این رابطه بهره‌مند شوند. بسیاری از جوامع بومی در سراسر جهان به آب آشامیدنی تمیز دسترسی ندارند، دارای سطح سموم بالایی در آب و خاک خود هستند یا توسط تاسیسات تولید و فرآوری مواد شیمیایی احاطه شده‌اند.

پیشرفت و مقیاس‌بندی فناوری‌های جدید که مواد شیمیایی و زباله‌های خطرناک را به حداقل می‌رساند، بازیافت و بازیابی این زباله‌ها را آسان‌تر می‌کند و ارزشی را از محصولات در مرحله پایان عمرشان ایجاد می‌کند، می‌تواند به‌طور اساسی بحث مواد شیمیایی و زباله‌ها را به‌ ویژه برای اقلیت‌هایی که بیشترین آسیب را دیده‌اند، تغییر دهد. با این حال، موفقیت فناوری‌های جدید و نوآورانه و سایر اقدامات تطبیقی ​​به استفاده و کاربرد آنها بستگی دارد. علم آزاد می‌تواند به افزایش درک عمومی از این نوآوری‌ها کمک کند و همکاری دولت‌ها، جوامع، مشاغل و سازمان‌ها را محتمل‌تر کند.

ایده‌ی علم آزاد به خوبی با اکثر سیستم‌های دانش بومی سازگار است. برای مثال، متفکران بومی عموماً دانش را چیزی نمی‌دانند که بتواند انحصاری باشد. البته قوانین مرسوم و عرفی، استفاده از دانش سنتی را تنظیم می‌کند تا اطمینان حاصل شود که مردم، تاریخ مقدس و مفاهیمی را که ممکن است چنین دانشی را در خود داشته باشد، شناسایی کرده و به آن احترام بگذارند. به این دلایل، مردم بومی نیاز به ابزاری نوآورانه برای حفاظت از دانش خود را که زمینه‌های فکری و فرهنگی آنها را ارتقا بخشد و تقویت کند، ابراز کرده‌اند.

ذهن‌های باز، در تحقق علم آزاد پیشرو هستند و قدرت تغییر جهان را دارند. بنابراین باید با دید باز به "روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه" نگاه کرد. جامعه جهانی با اذعان به اینکه چیزهای زیادی برای آموختن از یکدیگر وجود دارد، می‌تواند از مزایای آن در آینده سود ببرد.

تاریخچه روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه

سازماندهی یک رویداد متمرکز مرتبط با تعهد به علم و جامعه یکی از نتایج مثبت کنفرانس جهانی علم در سال ۱۹۹۹ در بوداپست بود. این رویداد به عنوان فرصتی در نظر گرفته شد تا هر ساله تعهد جهانی نسبت به اهداف اعلام شده برای علم در خدمت صلح و توسعه برجسته شود.

از زمان اعلام این روز جهانی توسط "یونسکو" در سال ۲۰۰۱، روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، پروژه‌ها، برنامه‌ها و بودجه‌های زیادی را برای توسعه علم در سراسر جهان ایجاد کرده است.

دلیل بزرگداشت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه ریشه در اهمیت نقش علم و دانشمندان برای جوامع پایدار و نیاز به اطلاع رسانی و مشارکت شهروندان در علم دارد. از این منظر، روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه فرصتی را برای نشان دادن ارتباط علم در زندگی مردم و مشارکت دادن آنها در بحث و گفتگو ارائه می‌دهد. گرامیداشت چنین روزی، چشم‌اندازی منحصر به‌ فرد برای جستجوی جهانی به سوی صلح و توسعه را به ارمغان می‌آورد.

اولین روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه در سراسر جهان در تاریخ ۱۰ نوامبر ۲۰۰۲ تحت نظارت یونسکو جشن گرفته شد. در این جشن نهادهای بسیاری مانند سازمان‌های دولتی، میان‌دولتی و غیر دولتی، کمیسیون‌های ملی یونسکو، موسسات علمی و تحقیقاتی، انجمن‌های حرفه‌ای، رسانه‌ها، معلمان علوم و مدارس و دانشگاه‌ها حضور داشتند.

تأثیر علم بر زندگی روزمره مردم و پیامدهای اجتماعی عمیق آن از جمله پیامدهای اخلاقی، سواد علمی را به عنوان پیش نیاز فرآیندهای دموکراتیک مؤثر می‌سازد. در کنفرانس جهانی علم در بوداپست مجارستان که در ژوئیه ۱۹۹۹ برگزار شد و توسط یونسکو و شورای بین‌المللی علم سازماندهی شده بود، بسیاری از نمایندگان از آگاهی عمومی بیشتر از علم حمایت کردند. همچنین هیئت‌های اتیوپی و مالاوی همراه با انجمن بریتانیایی پیشرفت علم پیشنهاد کردند که روز جهانی علم یا هفته جهانی علم ایجاد شود.

متعاقباً یک برنامه عملی توسط نمایندگان کنفرانس جهانی علم به تصویب رسید که خواستار برنامه‌ای بین‌المللی برای ترویج علم و فرهنگ به صورت گسترده شد. هیئت اجرایی یونسکو که دو بار در سال تشکیل جلسه می‌دهد، به این درخواست پاسخ مثبت داد و در جلسه ۱۶۰ام خود در اکتبر ۱۹۹۹ در پاریس توصیه کرد که یک مطالعه‌ی امکان‌سنجی برای ایجاد روز علم در خدمت صلح و توسعه انجام شود.

این مطالعه انجام شد و توسط هیئت اجرایی یونسکو در جلسه ۱۶۲ام آن در اکتبر ۲۰۰۰ تصویب شد و در سی و یکمین نشست کنفرانس عمومی همه کشورهای عضو یونسکو که هر دو سال یک بار گردهم می‌آیند تا برنامه و بودجه دوسالانه را تصویب کنند، در سال ۲۰۰۱ تایید شد.

سرانجام کنفرانس عمومی یونسکو تصمیم گرفت که هر ساله ۱۰ نوامبر را روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه اعلام کند و کشورهای عضو، سازمان‌های میان دولتی و غیر دولتی، دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیقاتی، انجمن‌های حرفه‌ای و مدارس را تشویق کند که نقشی فعال در این رویداد داشته باشند و از همه کشورهای عضو در ادامه برای کنفرانس جهانی علم دعوت شد تا در آماده سازی و جشن گرفتن اولین روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه در نوامبر ۲۰۰۲ شرکت کنند.

انتهای پیام