محمدرضا ساکی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: شاید بتوان گفت تنها شاعری که پژوهشگران و محققان در مورد او و شعرش بیشترین تحقیق را دارند حافظ است.
وی تصریح کرد: در مجله یغما در سال ۱۳۴۸ زنده‌یاد امیری فیروزکوهی مقاله‌ای به‌عنوان حافظ بس دارد یعنی این‌قدر در مورد حافظ پژوهش کرده بودند که می‌گوید بس است و به سراغ شاعران دیگر بروید.
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد خاطرنشان کرد: اما این متوقف نشد از سال ۴۸ تاکنون روند تحقیق و بررسی شعر حافظ سرعت بیشتری گرفته است کتاب‌ها و مقالات متعددی در این زمینه وجود دارد.
ساکی اضافه کرد: حافظ رند بوده و شعرش رندانه است برای همین است هرچه بیشتر با شعر آشنا می‌شویم و دقت می‌کنی درمیابی که او را کمتر می‌شناسی.
وی بیان کرد: حافظ تنها شاعری است که همه مردم برای تفال به دیوان او مراجعه می‌کنند دیدگاه‌های متعدد و متضادی در مورد شخصیت حافظ و شعرش وجود دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد ادامه داد: طیف گسترده‌ای از محققان و حافظ‌پژوهان همه دیدگاه یکسانی ندارند این طیف یک سر آن به شاملو و طرف دیگر به استاد شهید مطهری می‌رسد بقیه در میانه این دو قرار می‌گیرند مثلاً شاملو، حافظ را یک رند شراب‌خواره یک‌لاقبا نامیده اما استاد مطهری آن را عارف کامل و مؤمن وارسته نامیده است.
ساکی اظهار کرد: در این مقال شعر حافظ را از چند منظر بررسی می‌کنیم در ابتدا باید بدانیم که حافظ در زمره شاعران گروه تلفیق است در شعر فارسی چندگونه غزل شامل؛ غزل عاشقانه، عارفانه و تلفیق است.
وی تصریح کرد: در غزل عاشقانه می، معشوق، زلف و مانند آن‌ها در معنای حقیقی آن است در غزل عارفانه همین واژه و اصطلاحات را در معنی مجازی به کار می‌برند مثلاً در شعر عارفانه می به معنای معرفت حق، معشوق به معنای خداوند، خال به معنای وحدت است.
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد خاطرنشان کرد: از شاعران غزل عاشقانه به رودکی، انوری، زهی فاریابی و در رأس آن‌ها از سعدی نام ببرد.
ساکی اضافه کرد: از شاعران غزل عارفانه می‌توان به صناعی، عطار، عراقی اشاره کرد که در بالای بر آن‌ها مولوی قرار دارد شاعران گروه تلفیق نیز از مضامینی آن دو گونه بهره می‌برند ولی تفاوت این نوع غزل با آن دو نوع غزل دیگر این است که غزل تلفیقی را می‌توانیم عاشقانه و هم عارفانه تفسیر و تعبیر کنیم.
وی بیان کرد: شاعران گروه تلفیق بیشتر از نیمه دوم قرن هفتم هستند مثل سلمان ساوجی، خواجوی کرمانی، زاکانی و در رأس آن‌ها حافظ جز شاعران جز گروه تلفیق هستند.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد ادامه داد: همین موضوع هم سبب شده تفسیرها و تعبیرهای متفاوت و متضاد از شعر حافظ را ببینیم اما حافظ را به‌حق حافظه ایرانیان دانستند شعر او به سبب احاطه به قرآن و اشعار شاعران پیش از خودش شاعران معاصر خودش چیزی در حد اعجاز است.
ساکی عنوان کرد: مضامین اجتماعی و ادبی شعر حافظ در شعر معاصران و شاعران پیش از او دیده می‌شود اما چنین نیست که حافظ صرفاً از آن‌ها تقلید کرده باشد بلکه مضامین شعری آن‌ها را با شیوه نو و بدیع و در نهایت زیبایی خود آورده است.
وی اظهار کرد: واقعاً سعدی حق بزرگی بر گردن حافظ دارد و بسیاری از غزل‌های حافظ به استقبال از غزل‌های سعدی سروده شده است اگر سعدی نبود ما حافظ را با این شکل و شمایل نداشتیم.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: حافظ عصاره و چکیده فرهنگ ایرانی اسلامی بود دریایی است که هرکس می‌تواند از زلال صافی آن بهره ببرد و بستگی به ظرف و ظرفیت کسانی دارد که به سراغ شعرش می‌روند.
ساکی خاطرنشان کرد: شعر حافظ آیینه‌ای روشن است که هرکسی خودش را در آن می‌بیند و سبب تفاوت این‌همه دیدگاه نیز همین خاصیت آیینگی شعر حافظ است برای همین است که ما می‌بینم از افراد معمولی که فقط خواندن و نوشتن بلد هستند تا اندیشمندان و فرهیختگان از شعر او بهره می‌برند و هرکس به‌قدر فهم خود از این دریا می‌نوشد.
وی اضافه کرد: حافظ دشمن ریا دروغ نفاق و دین‌فروشان است شاید بتوانیم بگوییم هیچ شاعری به‌اندازه حافظ با ریاکاران و دروغ‌گویان و دین‌فروشان دشمنی و مبارزه نکرده است.
انتهای پیام
نظرات