رضا اسماعیلی در وبینار سالمندی؛ چالش های پیش رو، برنامه ریزی فرارو که امروز (سه شنبه-۶ مهرماه) به مناسبت روز جهانی سالمندان برگزار شد، اظهار کرد: از نظر علمی شهر دوستدار سالمند به این معنا است که ساختارها، امکانات، سیاست ها و خدمات شهری به گونه ای باشد که شرایط را برای سالمند پویا فراهم کند.

این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان تاکید کرد: شهر دوستدار سالمند باید دارای مولفه های اصلی همچون ساختمان‌ها و فضای بیرونی، حمل و نقل و مسکن مناسب و زمینه‌های مشارکت اجتماعی، احترام، ارتباطات و اطلاعات، مشارکت مدنی و حمایت اجتماعی و خدمات برای سالمندان باشد.

وی با بیان اینکه ساختمان ها و فضای بیرونی برای سالمندان باید پاکیزه، بدون سر و صدا و دود و ترافیک باشد، افزود: فضای سبز مناسب و مسیرهای امن برای پیاده روی، محل هایی با فاصله مناسب جهت نشستن و رفع خستگی، پیاده روهای صاف و غیر لغزنده و مناسب برای عبور ویلچر و پل مخصوص عابر پیاده دارای پله برقی از دیگر ویژگی های فضای مناسب برای سالمندان است.

اسماعیلی در مورد حمل و نقل عمومی برای سالمندان نیز گفت: شهر دوستدار سالمند باید برای مقاصد کلیدی مانند بیمارستان ها، مراکز بهداشتی، پارک، بانک و مراکز خرید سیستم حمل و نقل عمومی داشته باشد، هزینه حمل و نقل مقرون به صرفه باشد و وسایل نقلیه در دستری و ایمن باشد.

وی همچنین با بیان اینکه وسایل حمل و نقل عمومی باید دارای صندلی های مخصوص برای سالمندان باشد، گفت: تاکسی ها باید برای سالمندان مقرون به صرفه بوده و در دسترس باشند و فضا به اندازه کافی برای ویلچر یا واکر داشته باشند.

این جامعه شناس بر اهمیت مشارکت اجتماعی سالمندان در شهر دوستدار سالمند تاکید و خاطرنشان کرد: سالمندان باید این فرصت را داشته باشند که با یک دوست یا مراقب بهداشتی مشارکت داشته باشند و فعالیت های اجتماعی مقرون به صرفه و بدون هزینه انجام دهند. در بسیاری از مکان ها باید سالمندان بدون نیاز به عضویت یا بلیط به راحتی بتوانند رفت و آمد کرده و حضور در فضاهای شهری برای آنها مقرون به صرفه و راحت باشد.

وی با اشاره به اینکه در شهر دوستدار سالمند، سازمان ها تلاش می کنند سالمندان منزوی را از طریق ملاقات شخصی یا تلفن در فعالیت های اجتماعی مشارکت دهند، افزود: فضاهای مختلف شهری باید به تجهیزات مورد نیاز سالمندان مجهز باشد.

اسماعیلی با اشاره به مولفه مهم احترام در شهر دوستدار سالمند، اظهار کرد: در شهر دوستدار سالمند با سالمندان در مورد راه های بهتر ارائه خدمات مشورت می شود، کارکنان خدماتی آماده ارائه کمک به سالمندان هستند و با آنها با احترام برخورد می کنند، آموزش در مورد سالمندی و احترام به سالمندان در محتوای آموزشی مدارس گنجانده شده و سالمندان به صورت منظم و فعال در فعالیت های مدارس با دانش آموزان و معلمان مشارکت دارند.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان ادامه داد: در شهر دوستدار سالمند اطلاعات و برنامه های مورد علاقه سالمندان به طور منظم و هدفمند از رسانه های عمومی پخش می شود و اطلاعات با حرف بزرگ و ضخیم تر چاپ می شود.

وی مشارکت مدنی و استخدام را از مولفه های مهم دیگر در شهر دوستدار سالمند برشمرد و افزود: در شهر دوستدار سالمند گزینه های مختلفی برای مشارکت سالمندان داوطلب وجود دارد، سازمان های داوطلب به خوبی با زیرساخت های مناسب، برنامه های آموزشی و نیروی کار برای داوطلبان مجهز شده اند، فرصت های متنوعی برای اشتغال سالمندان وجود دارد و سیاست و قانون به گونه ای است که مانع تبعیض سنی و تشویق کارفرمایان برای بکارگیری سالمندان می شود.

سالمندی؛ پدیده جهانی

اسماعیلی در ادامه با اشاره به اینکه سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۲ سالمندی را عبور از ۶۰ سالگی تعریف کرد، گفت: سالمندی نسبت به گذشته دچار تغییر معنایی شده و به جای اینکه گروه سنی واحدی داشته باشیم این مفهوم تجزیه شده و به سه دوره زمانی شامل سالمندان جوان از ۶۰ تا ۷۴ سال، سالمندان میانه از ۷۴ تا ۹۰ و سالمندان پیر از ۹۰ سال به بالا تقسیم شده است.

وی با اشاره به اینکه جهان در حال سالمند شدن است و سالمندی پدیده جهانی است، گفت: هر سال دو و نیم درصد به افراد بالای ۶۰ سال اضافه می شود و پیش بینی ها بر اساس مطالعات علمی حاکی از این است که در سال ۲۰۵۰ جمعیت زیر ۱۵ سال با گروه سنی ۶۰ سال به بالا یکسان شده و به ۲۱ درصد می رسد.

این جامعه شناس با اشاره به اینکه درصد نسبی جمعیت سالمندان در شهر اصفهان از ۴.۴ درصد در سال ۱۳۳۵ به ۳.۳ در سال ۱۳۶۵، ۵.۲ در سال ۱۳۸۵ و ۵ درصد در سال ۱۳۹۵ رسید، افزود: در حال حاضر ۴۲۰ هزار سالمند در استان اصفهان زندگی می کنند، این درحالی است که نرخ رشد جمعیت ۱.۱ و نسبتا پایین است که نشان دهنده کاهش زاد و ولد در جامعه و مسن شدن جمعیت است، به طوری که در آینده نه چندان دور بخش قابل توجهی از جمعیت کشور و استان سالمند خواهند بود.

وی یکی از مهم ترین شاخص های جمعیتی را امید به زندگی دانست و گفت: متوسط طول عمر از ۵۹ سال در اوایل انقلاب به ۷۴ سال رسیده که این میزان برای زنان ۷۵ و نیم سال و مردان ۷۲ و نیم است.

اسماعیلی خاطرنشان کرد: برآوردهای جمعیتی حاکی از این است که در حال حاضر ۲۴.۶ درصد جمعیت کشور زیر ۱۵ سال، ۲۲ درصد ۱۵ تا ۲۹ سال، ۴۷ درصد میانسال ۳۰ تا ۶۴ سال و ۶.۴ درصد بالای ۶۵ درصد هستند.

ورود به مرحله کهنسالی جمعیت از ۱۴۲۰

وی با اشاره به اینکه در سال ۱۳۷۵ چهل درصد از جمعیت کشور زیر ۱۵ سال بودند و در دوران پنجره جوانی قرار داشتیم، گفت: از سال ۱۴۲۰ یعنی ۲۰ سال آینده وارد مرحله کهنسالی می شویم.

استاد جامعه شناسی با یادآوری اینکه در سرشماری ۱۳۶۵ نرخ رشد جمعیت ۳.۹ درصد و یکی از بالاترین نرخ های رشد جمعیتی بود، توضیح داد: این نرخ در حال حاضر به ۱.۱ درصد رسیده است، یعنی تمام برنامه ها و سیاست های جمعیتی در ایران بر اساس مطالعات انجام شده، در عمل نتیجه مورد انتظار را نداشته و در مجموع باعث شده پیری و کهنسالی جمعیت در ایران واقعیتی باشد که راهی جز آماده شدن برای مواجهه با آن نداشته باشیم.

وی با اشاره به اینکه در سال ۱۴۲۷ به مرحله ای می رسیم که از هر چهار نفر، یک نفر در کشور سالمند است، گفت: کاهش نیروی کار، افزایش تعداد مستمری بگیران و افزایش سهم بودجه بهداشت و درمان برای پدیده های سالمندی از جمله تبعات پیری جمعیت در جامعه است.

اسماعیلی یکی از مهمترین تبعات سالمندی جمعیت را کاهش ریسک پذیری، خلاقیت، ابداع و نوآوری در جامعه عنوان و تصریح کرد: اگر به رشد علمی و نوآوری فنی در کشور توجه داریم نیاز به جمعیت جوان، خلاق و فعال داریم، البته این سخن به این معنا نیست که سالمندان جایگاهی در توسعه و پیشرفت جامعه ندارند، بلکه بودن نیروهای جوان در کنار سالمندان می توانند تضمین کننده توسعه جامعه باشند.

وی خاطرنشان کرد: اگر جمعیت سالمند از زندگی در جامعه و شهر و دیار خود رضایت نداشته باشند این نارضایتی به نسل بعدی هم منتقل می شود، در نتیجه یکی از مهم ترین مولفه های امنیت که رضایت است دچار افت می شود.

افق های فراروی سالمندی در ایران

وی در مورد افق های فراروی سالمندی در ایران، گفت: تدوین و تنظیم سیاست های سالمندی با رویکرد استانی، تدوین استراتژی های نرم افزاری و سخت افزاری ارتقا وضعیت سالمندان، طراحی برنامه های ارتقا وضعیت سالمندان در مناطق شهری و روستایی و ارتقا آگاهی های شهروندان و توسعه فرهنگ عمومی با محوریت سالمندان از جمله اقدامات ضروری است.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان یکی از ابزارها و شیوه های ارتقا سالمندی را استقرار شهر دوستدار سالمند برشمرد و گفت: از نظر علمی شهر دوستدار سالمند به این معنا است که ساختار، امکانات، سیاست ها و خدمات شهری به گونه ای باشد که شرایط را برای سالمند پویا فراهم کند.

وی تاکید کرد: آنچه در شرایط کنونی اهمیت دارد این است که فرصت های ارتباط بین نسل ها را فراهم کنیم و سالمندان را به صورت کلونی به ویژه در خانه های سالمندان نگهداری نکنیم و زندگی را برای سالمندان با نشاط تر کنیم.

درک پدیده سالمندی

این جامعه شناس پدیده سالمندی را یک واقعیت اجتماعی، فرهنگی، زیستی، اقتصادی، بهداشتی و درمانی عنوان کرد که از منظرهای مختلف در جامعه وجود دارد و گفت: درک پدیده سالمندی بسیار مهم است، با استفاده از آمارها و نرخ رشد جمعیتی، جامعه ما به سمت سالمندی درحال حرکت است، اگرچه مفهوم سالمندی دستخوش تغییرات معنایی شده و تلقی امروز از سالمندی با گذشته بسیار متفاوت است، بر این اساس دلیل سالمندی به مثابه پایان جهان زیست اجتماعی نیست.

وی بر بازبینی سیاست های رفاه و آینده زندگی اجتماعی تاکید و اظهار کرد: در جامعه ای که به سمت سالمندی حرکت می کند باید سیاست های اجتماعی نیز تغییر کند و بتوانیم سالمندانی سالم تر و با نشاط تر و تعلق و تعهد بیشتر اجتماعی داشته باشیم.

انتهای پیام