بخش زیادی از دانشی که لازمۀ خبرنگار شدن و خبرنگار ماندن است، جز با گذر زمان و آزمون‌وخطاهای فراوان به دست نمی‌آید، بااین‌وجود، جای کارگاه‌های «انتقال تجربه»، که می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان، علمی را که در هیچ کتابی نیامده، از سینۀ آن‌ها که در این حرفه استخوان خرد کرده‌اند، بیرون بکشد و به تازه‌کارها منتقل کند، در اغلب دوره‌های آموزش خبرنگاری خالی‌ست.

آنچه در ادامه می‌خوانید، توصیه‌های مفید و مشفقانه‌ای است که طی سالیان گذشته از همکاران پیر و جوان در رسانه‌های مختلف شنیده‌ام و روز خبرنگار، بهانه‌ای شد برای تجمیع و به اشتراک‌گذاری آن؛ باشد که به کار آید:

یک دفترچه تلفن مخصوص داشته باشید

مدت‌هاست که تلفن همراه، اغلب مردم را از داشتن دفترچه تلفن‌های قدیمی بی‌نیاز کرده اما برای خبرنگارها، اکتفا به ثبت شمارۀ مصاحبه‌شوندگان در تلفن همراه یک خطای بزرگ است و نه‌تنها ثبت مکتوب شماره‌ها، بلکه شیوۀ ثبت آن نیز اهمیت بسیاری دارد؛ در دفترچه تلفن خبرنگار، ترتیب اسامی باید نه بر اساس حروف الفبا، بلکه بر اساس تخصص و سمت افراد باشد تا در مواقعی که سرعت، فرصت فکر کردن را از شما می‌گیرد، فهرستی از نام و شمارۀ متخصصان و مسئولان مرتبط را پیش چشم داشته باشید.

سوژه‌هایتان را یک گوشه بنویسید

ایده‌ها و سوژه‌ها مثل یک ابر و درست به‌سرعت باد، از ذهن‌ها در گذرند، به همین دلیل یک خبرنگار، همیشه و همه‌جا باید یک دفترچۀ ثبت سوژه همراه خود داشته باشد.

شعر و نثر خوب بخوانید

با چشم‌هایتان مطالب خوب بخوانید تا بتوانید با دست‌هایتان مطالب خوب بنویسید. خواندن شعر، حجم زیادی از کلمات صیقل‌خورده را به دایرۀ واژگان شما اضافه می‌کند، مطالعۀ داستان، اسلوب روایت را به شما می‌آموزد و از فایدۀ خوانش مقاله‌های روز ایران  و جهان، هر چه بگوییم کم گفته‌ایم.

 سبک خودتان را پیدا کنید

روشن است که با تقلید از افراد موفق، نتایج مشابه برای ما تکرار نمی‌شود. تقلید و الگوگیری، برای شروع بد نیست اما از یک جایی به بعد، لازم است همان‌طور که نام خاص خودتان را دارید، سبک خاص خودتان را هم داشته باشید. البته که پرداختن به یک حوزۀ تخصصی در رسانه، زمان رسیدن به سبک شخصی را کوتاه‌تر می‌کند.

حواستان به گاه‌شمار رویدادها باشد

در فراخوان اغلب رویدادها، بخشی به نام «گاه‌شمار» وجود دارد. بهتر است به‌محض نشر فراخوان، تاریخ‌های این گاه‌شمار که شامل اتمام مهلت ارسال آثار یا برگزاری اختتامیه و ... می‌شود را در تقویم علامت بزنید، تا به‌موقع، با مسئولان آن تماس بگیرید و خبرهای دست‌اول دربارۀ آن رویداد از آنِ شما باشد.

منبع‌سوزی نکنید

شاید به این نتیجه رسیده باشید که هیچ مسئولی برای همیشه از صحنۀ خدمت محو نمی‌شود، بلکه از یک صندلی به صندلی دیگر نقل‌مکان می‌کند. به‌طور کل، دنیا، بیش از آنچه فکر می‌کنید گرد و کوچک است و هر خبرنگار، به این دلیل هم که شده باید با حسن خلق و مدارا، چراغ‌های رابطه‌اش را برای تمام منابع خبری خود (اعم از مردم و مسئولان و متخصصان) روشن نگه دارد؛ صد البته، نه به هر قیمتی.

تقویم شخصی داشته باشید

یک تقویم شخصی تهیه کنید و مناسبت‌های خاص، تولد و فوت شخصیت‌های تأثیرگذار، همچنین رویدادهای مهم تاریخی مرتبط با حوزه تخصصی خود را در آن بنویسید تا از چند روز قبل، فرصت تهیۀ مطالبی متناسب با این موضوعات را داشته باشید.

در شماره دادن خسیس نباشید

هیچ بعید نیست که در دوران کاری، همکاری از شما، شمارۀ یک مسئول یا متخصص را طلب کند؛ در چنین شرایطی بهتر است خسیس نباشید؛ دقیقاً به همان دلیلی که به خاطر آن نباید منبع‌سوزی کنید: «اصل گرد و کوچک بودن دنیا.»

بازیگری بیاموزید

یکی از پیشکسوتان رسانه که پیش از انقلاب، نشر گزارش‌های روشنگرانۀ او در روزنامه، به پلیس، سرنخ‌های خوبی برای پیدا کردن یک قاتل زنجیره‌ای داده بود می‌گفت: برای نوشتن این سلسله گزارش، به دلیل خطرناک بودن سوژه باید با اطرافیان متهم طوری رفتار می‌کردم که فکر کنند قصد کمک به آن‌ها را دارم و این، باعث شده بود تا مدت‌ها بعد از دستگیری قاتل، خود آن‌ها برایم نامه‌های محرمانه‌ای را بفرستند که نشان از تلاش شخصیت‌های بانفوذ برای رهایی این متهم از زندان داشت! او معتقد بود که خبرنگار باید بازیگر خوبی هم باشد و بداند کجا از «ان‌شاالله» و کجا از «مخلصم» استفاده کند!

اخبار حوزۀ تخصصی خود را در سطح ملی و استانی دنبال کنید

اطلاع داشتن از اخباری که سایر رسانه‌ها منتشر می‌کنند، بی‌ضرر و پرفایده است. مثل یک عادت، هر روز اخبار حوزۀ تخصصی خود را در سطح ملی و استانی دنبال کنید تا هم بر فضای کلی رسانه‌های مختلف اشراف داشته باشید، هم اگر خبر کوتاه و مهمی در این رسانه‌ها منتشر شده که قابلیت تبدیل‌شدن به گزارش را دارد، در اولین فرصت به آن بپردازید و هم در صورت نشر یک گزارش ناقص در سایر رسانه‌ها، شما با پیگیری مجدد، کامل‌کنندۀ آن باشید. این کار همچنین باعث می‌شود هنگام پرداختن به سوژه‌هایی که قبلاً در مورد آن نوشته‌شده، دچار تکرار مکررات نشوید. 

در خدمت حقیقت باشید نه مصلحت

از لحظه‌ای که به‌عنوان یک خبرنگارِ وظیفه‌شناس فعالیت خود را آغاز می‌کنید، پا به دنیایی می‌گذارید که آخرِ هزار جادۀ نادیدۀ آن، تنها به یک دوراهی ختم می‌شود: دو راهی «حقیقت‌جویی» و «مصلحت‌اندیشی». رو سفیدِ دنیا و عقبی خبرنگاری است که هنگام قرار گرفتن بر سر این دوراهی‌ها، هر بار و بی‌هیچ تردیدی، «حقیقت‌جویی» را انتخاب کند، نه خوش‌آمد خودش، یا این و آن.

انتهای پیام