مژده ارشادی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص تاثیرات اخبار ناگوار مانند قتل، خشونت خانگی و ... بر روان افراد در جامعه، اظهار کرد: امروزه باتوجه به این که به عصر ارتباطات قرار داریم، سبک زندگی افراد جامعه حتی با دو دهه گذشته تفاوت‌های بسیاری پیدا کرده که یکی از ویژگی‌های بارز انسان در این عصر نیاز به ایجاد تعامل است، این نیاز تنها میان انسان با انسان نیست، بلکه این تعامل در قالب ارتباط بین انسان با جمع و گروهی دیگر از اشخاص در هر مکان و هر زمان تعریف می‌شود، این ارتباط به‌وسیله ابزارهایی صورت می‌گیرد که امروزه این ابزارها در زندگی ما نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند.

این روانشناس خانواده افزود: یکی از تاثیرات مهم این تعامل با جهان پیرامون این است که انسان‌ها نسبت به گذشته دسترسی وسیع‌تری به اخبار، اطلاعات و محتواهای گوناگون دارند، در عصر حاضر شاهد غلبه‌ دنیای مجازی بر واقعیت هستیم و این یعنی بر اساس تصمیم‌گیری چند فضای سیستمی و رسانه‌ای ممکن است واقعیات در جامعه حذف شده و اتفاقات رخ نداده در فضای مجازی جایگزین واقعیت‌ها شوند.

وی ادامه داد: در جهان امروز سهولت دسترسی به امکانات و رفاه جوامع نیز نسبت به نسل‌های گذشته پیشرفت چشمگیری داشته است اما این رفاه به معنی وجود آرامش بیشتر در جامعه کنونی نیست، یکی از نتیجه‌های وجود رفاه در جامعه کم شدن تحمل افراد در برابر اتفاقات ناگوار و اخبار بد است.

ارشادی با بیان اینکه دسترسی به اخبار و اطلاعات یکی از نیازهای ذاتی وجود هر انسان به‌شمار می‌رود، عنوان کرد: مولفه روانشناختی قدرت برای هر شخصی از اهمیت بالایی برخوردار است و کسب خبر و آگاهی میزان قدرت، نفوذ و اثربخشی شخص را بالا می‌برد.

این دکتری روانشناسی و مدرس دانشگاه شهرکرد با اشاره به اینکه طبق آمار ارائه شده امروزه بیش از ۶۵ درصد از جمعیت بزرگسال کشور از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، گفت: این یعنی حدود چهار تا پنج میلیارد از جمعیت کره زمین به‌طور مستقیم از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و این یکی دیگر از عوامل رشد فزآینده اخبار است.

ارشادی اضافه کرد: در علم روانشناسی نظریه‌ای به نام "سوگیری منفی"  وجود دارد که بر اساس این نظریه عموما فرد تمایل بیشتری به بررسی و توجه به امور منفی دارد، دلیل این سوگیری منفی وجود ابهام و نوعی پیچیدگی این امور و متفاوت بودن آن‌ها با سایر امور یکنواخت پیرامون است و به همین دلیل متاسفانه امروزه باور غلطی دربین برخی شکل گرفته است که "اخبار بد" فروش بالاتری دارد.

مدرس دانشگاه شهرکرد یادآور شد: طبق تحقیقات سازمان ملل متحد امروز اخبار بد نسبت به دهه قبل چهار برابر شده است، این موضوع هم به دلیل فراوانی بروز اتفاقات ناگوار و همچنین به دلیل گسترش فضاهای ارتباطی است.

وی تصریح کرد: با اشاره به پیامدهای قرار گرفتن انسان در برابر حجم بالای اخبار ناگوار در جامعه، گفت: زمانی‌که فشارهای ذهنی، روانی و فرسودگی جسمی حاصل از اخبار ناگوار به بالاترین میزان خود در جامعه برسد، انسان توان مقاومت در برابر این تنش‌ها را نخواهد داشت و بیماری افسردگی به‌صورت یک اپیدمی در جامعه شیوع پیدا خواهد کرد و حتی امکان دارد بقای انسان به خطر بیوفتد.

ارشادی بیان کرد: شوک‌های ناشی از اخبار ناگوار حاصل بسیار زیان‌آور و زننده است، نشاط اجتماعی و آرامش جامعه را از بین می‌برد، تفکر انسان را سلب و فرد را متشنج و مضطرب می‌کند همچنین در زندگی اجتماعی و روابط خانوادگی  افراد به شدت تاثیرگذار است.

این روانشناس خانواده با اشاره به بررسی دانشمندان حوزه علوم رفتاری و روان‌شناختی، افزود: یکی از پیامدهای وجود حجم وسیعی از اخبار ناگوار در فضاهای گوناگون ایجاد شرایط ترومای نیابتی یا ترومای ثانویه است، وقتی فرد مقابل یک حادثه آسیب‌زننده شدید قرار بگیرد به این آسیب شدید تروما گفته می‌شود، بنابراین زمانی‌که انسان به این تروما دچار بشود دارای الگوهای رفتاری خاصی خواهد بود و مسخ شخصیت می‌شود، این فرد واقعیت‌ها را انکار می‌کند، واکنش‌های طبیعی نسبت به اتفاقات ندارد و دچار اختلال اضطراب یا استرس پس از ضربه می‌شود.

وی با اشاره به اخبار متعدد از جمله قتل و به خصوص قتل‌های خانوادگی، ادامه داد: قرار گرفتن مداوم در معرض این حوادث انسانی باعث ایجاد ترس، عدم امنیت و بی‌اعتمادی حتی به اعضای خانواده در فرد می‌شود، بنابراین باعث بروز اختلالات اضطرابی و خلقی، افسردگی به‌خصوص در کودکان و نوجوانان خواهد شد.

ارشادی عنوان کرد: نباید بحث عملیات روانی را از موضوع روانشناسی جدا کرد، بسیاری از تشکل‌های جاسوسی با اهداف جنگ‌های نرم و سایبری با شایعه‌پراکنی سعی در ملتهب کردن جامعه هدف دارند، زیرا در جامعه‌ای که سرشار از اضطراب, عدم ثبات و تفکر است امکان رسیدن به اهداف در آن بالاتر خواهد بود.

وی با اشاره به این که خانواده باعث سلامت و بقای یک جامعه است، افزود: متاسفانه بسیاری از سیاست‌های خارجی و گاهی داخلی در ایجاد ناامنی و بی‌ثباتی روانی و برهم زدن پایه‌های کانون خانواده موثر هستند، در بحث عملیات روانی که در سیاست‌های بین دولت‌ها وجود دارد خانواده پایگاه بسیار مهمی برای بمباران کردن یک جامعه است و متاسفانه می‌توان به وضوح ملتهب شدن فضای خانواده در اجتماع امروز را مشاهده کرد که این زنگ خطر جدی برای مسئولان است.

عضو انجمن خانواده‌درمانی ایران، خاطرنشان کرد: دلیل این که در دستورات دینی تاکید می‌شود، اگر گناهی توسط شخصی صورت گرفت خود شخص و اطرافیان فرد، گناه انجام شده را بپوشانند و به زبان نیاورند به این علت است که گناه در بین آحاد جامعه ترویج پیدا نکند، البته به این معنی نیست که رسیدگی از سوی دستگاه‌های مسئول صورت نگیرد، بلکه منظور این است که بعضی مسائل نباید در فضاهای مختلف و عام منتشر شود.

وی اضافه کرد: در قرن امروز بیشتر به پتانسیل‌های ارتقای سلامت روان پرداخته می‌شود و تمرکز بر سلامت روان و روان‌شناسی مثبت است، هدف این است که پتانسیل‌های مثبت پیدا و تقویت شوند تا عوامل آسیب‌زننده کاهش پیدا کند.

ارشادی در ادامه گفت: یکی از راهکارهای موثر برای پیگیری نکردن اخبار ناگوار طرح یک سوال در ذهن انسان است، "شنیدن مداوم اخبار بد از فضاهای مجازی و حقیقی باعث تضعیف جسمی و روانی، حال بد، خشم و اضطراب می‌شود بنابراین پیگیری این موارد چه نفعی برای ما دارد؟ چقدر به بقا و حفظ زندگی ما کمک می‌کند؟

عضو انجمن روانشناسی اجتماعی ایران یادآور شد: یکی از اقدامات پیشگیرانه مخاطب‌سنجی و دسته‌بندی اخبار است، یعنی در زمان پخش اخبار به سن افراد حاضر در جمع و مناسب نبودن این اخبار برای سنین پایین توجه کنیم، گاهی نیاز است برای برخی اخبار پیگیری بیش از حد انجام نگیرد، همچنین پیگیری نکردن اخبار ناخوشایند در فضاهای اجتماعی و شرکت نکردن در بحث‌های پیرامون موضوع از دیگر راهکارهای پیشگیری از تاثیرات مخرب این‌گونه اخبار ناخوشایند است.

وی تصریح کرد: باید برای پذیرش صحت اخبار به دنبال منبع موثق باشیم، به همان میزان که اخبار بد را دنبال می‌کنیم به اخبار خوب نیز بها دهیم و به اندازه توان خود سعی کنیم فضای سازنده ایجاد کنیم یعنی اخبار خوب را برای دیگران نیز منتشر کنیم.

ارشادی توصیه کرد: مدیریت ذهن موضوع مهمی است که حتما باید مورد توجه قرار بگیرد، افراد می‌توانند از روش‌های آرام‌سازی ذهن استفاده کنند تا میزان تحمل خود را برای درگیر شدن با یک خبر تلخ بسنجند، همچنین می‌توان برای کاهش فشار روانی حاصل از شنیدن اخبار بد از اشخاص قابل اعتماد و یا گروه‌ درمانی‌های موجود در شبکه‌های اجتماعی استفاده کرد، زمانی که با خبر بدی مواجه می‌شویم در مورد زوایای مختلف حادثه سوال و جواب نکنیم، درست و موثر از تلویزیون، اینترنت، روزنامه‌ها و سایت‌های خبری استفاده کنیم.

این مدرس دانشگاه با اشاره به اهمیت تحرک، خواب و محدود کردن مصرف کافئین، گفت: این عوامل در کاهش استرس و تغییر فضاها و ظرفیت‌های ذهنی موثر است همچنین افراد نباید با قطعیت به زندگی نگاه کنند و برای اینکه فضای مثبت خود را از دست ندهند به راحتی ترور شخصیت و امنیت نکنند.

وی اضافه کرد: زمانی که یک حادثه تلخ و دردناک رخ داده و بیش از حد مجاز بمبباران اطلاعاتی در مورد آن اتفاق در حال رخ دادن است، افراد واکنش‌های مختلفی از جمله پرسیدن سوال و جواب‌های متفاوت در مورد ابعاد حادثه، خشم مستقیم همراه با توهین و نفرین و قضاوت کردن دارند.

ارشادی ادامه داد: یکی از واکنش‌های افراد زمانی که حادثه‌ تلخی، سهمگین و هولناکی رخ می‌دهد، این است که او سعی می‌کند واقعیت حادثه را تحریف کرده و با اضافه کردن چاشنی طنز، جک و تمسخر آن را تغییر دهد تا قبول حادثه را برای خود راحت کند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: به‌کار بردن  طنز در حوادث تلخ  در واقع نوعی مکانیزم دفاعی در برابر اخبار ناگوار است، برای اینکه انسان اتفاقی که رخ داده را فراموش کند از این مورد استفاده می‌کند، اما نکته‌ای که باید توجه کرد این است که این راهکار باعث فراموشی موضوع نمی‌شود تنها باعث می‌شود فرد به موضوع اصلی رجوع نکند و متاسفانه امروزه در بسیاری از اتفاقات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انتهای پیام