چند روزی خبر بسته شدن کانال سوئز و معطلی صدها کشتی باری و تجاری برای عبور از این آبراه، نقل محافل بود. طبعا میزان تاثیر این واقعه بر اقتصاد ایران نیز ذهن بسیاری را درگیر خود کرد. اما گزارشات حاکی از آن بود که نه کالاهای ایرانی برای رفتن به مدیترانه معطل مانده‌اند و نه هیچ کشتی به مقصد ایران چشم به راه بازشدن کانال بود!!

اینکه مسدود شدن یکی از مهم‌ترین معابر آبی تجاری جهان، تاثیری بر بازار ایران نداشته، در وهله اول شاید خوشایند به نظر برسد ولی در نگاهی عمیق‌تر یادآور دوری ایران از جریان اقتصاد جهانی و کوچکی حجم مبادلات این کشور، علی‌رغم ظرفیت گسترده منابع و نیروی انسانی است. از نگاه صاحبنظران قطعا در حرکت نبودن کشتی‌های تجاری با مبدا یا مقصد ایران به هیچ وجه نمی‌تواند خبری خوشحال کننده باشد. برای همین شاید خیلی از اقتصاددانان آرزو می‌کردند که ای کاش با بسته شدن کانال سوئز، فغان از کالبد بازرگانان ایرانی برمی‌خاست.

به گزارش ایسنا، ایران کشوری است با سابقه چندین هزار ساله در تجارت جهانی. بندر سیراف برای قرن‌ها یک پایگاه تجاری بسیار مهم بوده و اصفهان زمانی متصل کننده جریان‌های تجاری شرق و غرب عالم به حساب می‌آمده است. جاده ابریشم با ایرانیان معنا می‌یافته و تاجران شیرازی تا آنجا در امر تجارت پیش می‌رفته‌اند که امروز پس از چند صدسال هنوز تمدنی به نام ایشان در شرق آفریقا باقی مانده است. لذا تا این حد دور ماندن از جریان تجارت جهانی، به هیچ وجه با روحیه ایرانیان سازگار نیست.

خسرو فروغان گران مایه یکی از تاجران شیرازی عصر ماست که نسبت به اسلاف خود باید مشکلات بیشتر و شدیدتری را در امر تجارت تاب بیاورد. او همچنین رئیس کمیسیون صادرات و واردات اتاق بازرگانی استان فارس است. برای بررسی ابعاد این ماجرا گفتگویی با وی داشتیم که شرح آن را در این مجال می‌خوانید:

کاهش عمده صادرات به اروپا در سه سال گذشته

فروغان در پاسخ به این پرسش که آیا بسته شدن کانال سوئز تاثیری بر بازار داخلی داشته است یا خیر گفت: گزارشی مبنی بر معطل ماندن کالای ایرانی در کانال سوئز به دست ما نرسیده است. مقصد کالاهای صادراتی استان فارس در سال‌های اخیر اکثرا کشورهای حاشیه خلیج فارس و همسایه مثل عراق و افغانستان، و یا کشورهای شمالی مانند روسیه بوده است. کالاهای استان فارس به ندرت از کانال سوئز عبور می‌کنند؛ لذا گزارشی از معطلی کالاهای در کانال سوئز نداشته‌ایم.

وی افزود: بخش عمده صادرات استان منحصر به محصولات کشاورزی و لبنی است. این محصولات هم بیشتر به کشورهای همسایه صادر می‌شوند. البته چند برند خوراکی داریم که به اروپا هم صادرات داشته باشند ولی به مقدار خیلی کم؛ خصوصا طی یکی دو سال گذشته. صادرات فرش هم به شدت کاهش یافته است. سیاست‌های ارزی بانک مرکزی، و همینطور بخشنامه هیئت وزیران در فروردین ۹۷، به صادرکنندگان و واردکنندگان واقعی اسیب جدی زد. صادرات ما به اروپا در سال ۹۶ به مراتب بیشتر بود.

سامانه نیما به اقتصاد کشور آسیب می‌رساند

فروغان در ادامه بخشنامه سه سال پیش هیئت وزیران، که در آن به بحث بازگشت ارز پرداخته بودند را آسیب رسان توصیف کرد و حدیث مفصلی خواند در تقبیح سیاست‌های کلان ارزی. او معتقد است گروه خاصی از ارز ۴۲۰۰ تومانی سوء استفاده کردند ولی چوبش را بازرگانان واقعی خوردند.

این بازرگان باسابقه گفت: اینگونه نیست که بازرگانان واقعی، نه کسانی که از کارت یکبار مصرف استفاده می‌کنند و یا به صورت قاچاق کالاها را جابه‌جا می‌کنند، بخواهند ارز را پیش خود نگه دارند. در حقیقت این ارز سرمایه در گردش اوست و باید با این ارز مدام تجارت کند. روی کاغذ اجازه داده بودند که بازرگانان در قبال صادرات، وارداتی هم‌پای انجام بدهند. ولی چون این پروسه طولانی و زمان‌بر، از پیدا کردن فروشنده تا جور کردن و آمدن کشتی، تنها باید در طول مدت چهارماه انجام می‌شد، بسیاری از آنان موفق به این کار نشدند و بانک مرکزی به آن‌ها ارزی تخصیص نداد. در این مدت کالاهای زیادی در گمرک خراب شدند و هزینه‌های گمرک و انبارداری کمر تاجران را خم کرد.

وی ادامه داد: چون امکان بازگرداندن ارز از کشورهای اروپایی در حالت عادی وجود ندارد، بازرگانان به طرق مختلفی متوسل می‌شوند. ولی این بازگرداندن به صورتی که دولت می‌خواست امکان پذیر نبود. یعنی اینکه تاجران ارز را در سامانه نیما وارد کنند و هزینه‌های مختلف ناشی از آن را متقبل شوند به هیچ وجه منطقی نیست. سامانه نیما بزرگترین آسیب را به اقتصاد کشور وارد کرد.

اکثر کالاهای موجود در بازار قاچاق هستند

به عقیده فروغان صادرکنندگان واقعی در مدت تحریم‌ها کمک زیادی به اقتصاد ایران کرده‌اند. ولی متاسفانه بعضا آن‌ها را مفسد اقتصادی می‌نامند زیرا ارز برگشتی‌شان را در سامانه نیما وارد نکرده‌اند. در صورتی که خود دولت هم می‌دانست بخش بزرگی از صادرات به کشورهای همسایه، نظیر عراق و افغانستان، اصلا با ارز خارجی انجام نمی‌شود. به دلیل همین سخت‌گیری‌ها بسیاری از بازرگانان رو آوردند به قاچاق. همچنین برخی از تولیدکنندگان داخلی نیز عطای صادرات را به لقایش بخشیدند و فروش فرآورده‌های خود را محدود کردند به داخل کشور.

این تاجر شیرازی همچنین عنوان کرد: امروز اگر به میزان ثبت سفارش‌ها و مقدار کالای موجود در بازار نگاه کنید، درمی‌یابید که حدود هشتاد درصد کالاهای موجود در کشور قاچاق هستند. مثلا در بخش لوازم آرایشی سالانه حدود پنچ میلیارد دلار مصرف کشور است. ولی تنها حدود ۵۰۰ میلیون دلار از محصولات این حوزه در گمرکات ثبت سفارش می‌شوند. بخش بسیار کوچکی از این کالاهای قاچاق به صورت کولبری یا ته لنجی وارد کشور شده است؛ اما اکثر آن را برخی افراد با سوءاستفاده‌ از شرایط کشور انجام می‌دهند و دست به قاچاق گسترده کالا می‌زنند.  

وی افزود: قاچاق زیربنای اقتصاد کشور را نابود می‌کند. نه تنها حق و حقوق دولتی پرداخت نمی‌شود بلکه رقابت را هم در بازار از بین می‌برد و تولیدکننده شریف داخلی را وادار می‌کند به کاهش کیفیت محصول خود. در قاچاق تقلب هم زیاد است؛ نمی‌توان به برندها اعتماد کرد و حتی اگر کالا اصل باشند باز هم ممکن است به دلیل عدم رعایت اصول بهداشتی ممکن است مصرف آن‌ها خطرآفرین باشد.

آمار اعلامی صادرات واقعی نیست

رئیس کمیسیون صادرات و واردات اتاق بازرگانی فارس تصریح کرد: امروز علی‌رغم سابقه طولانی تجاری ایران و ظرفیت عظیم کشور، صادرات غیرنفتی ما در حد یک کشور کوچک و توسعه نیافته است. امروز اگر نفت و پتروشیمی و معادن را از ما بگیرند، مجموع صادرات کشور چقدر است؟ علاوه بر این باید توجه کنیم که برای محاسبه میزان صادرات باید قیمت واقعی را در نظر بگیریم، نه قیمتی که گمرکات اعلام می‌کنند. امروز من کالایی را در دوبی می‌فروشم دو دلار، ولی در گمرک قیمت پایه آن را چهار دلار ذکر کرده‌اند! و آمار صادرات را هم بر اساس همین چهار دلاری‌ها اعلام می‌کنند!

خسرو فروغان گران مایه در پایان اضافه کرد: در سال‌های اخیر به صادرکنندگان توهین کردند و تولیدکنندگان در اثر سیاست‌های غلط اقتصادی مجبور به عقب نشینی از صادرات شدند. ما باید به این باور برسیم که دنیا با ما جنگ اقتصادی را آغاز کرده و بازرگانان ژنرال‌های ما در این جنگ هستند. ولی برعکس تاجرانی را که روابط بین‌المللی گسترده داشتند و قادر به دور زدن تحریم‌ها و تامین نیاز بازار بودند را اسیر و گرفتار کردند.

انتهای پیام