تمبر پستی به واسطه نقوش و طرح‌های روی خود حاوی پیامی تصویری است؛ زبان تصویر زبان مشترک بین تمام فرهنگ‌ها و ملل مختلف است بنابراین تمبر به عنوان کوچک‌ترین اوراق بهادار و سفیر فرهنگی به راحتی و بدون  گذرنامه از مرزها می‌گذرد و به دلیل همین نقش ارتباطی مؤثر، همواره طراحی تمبرها برای دولت‌ها از حساسیت بسیاری برخوردار بوده است.

 تمبرها بیانگر ایدئولوژی حکومت‌ها

تصاویر روی تمبرها، همواره دیدگاه‌های رسمی حکومت‌ها را در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بیان می‌کنند و از این لحاظ طراحی تمبرها برای دولت‌ها، از حساسیت و اهمیت بالایی برخوردار است. در دوره قاجار، نقش شیر و خورشید یا تصویر شاه، تنها تصاویر موجود بر روی تمبرها بود و فقط این دو تصویر، نماد ایران به شمار می‌آمدند.

در دوره پهلوی، تمبرهای فراوانی با موضوعات نقوش معماری باستانی ایرانی و تصاویر شاهان هخامنشی و ساسانی، اعلام تغییر نام پرشیا به ایران، ورزش‌های باستانی و بزرگداشت مفاخر و مشاهیر ایرانی به چاپ رسیدند؛ اما بارزترین ویژگی تمبرهای این دوره، اختصاص داشتن آن‌ها به تصاویر شاه و خانواده سلطنتی او بود.

تجلی ایدئولوژی جمهوریت و اسلامیت در تمبرهای بعد از انقلاب اسلامی

با پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن‌ماه سال ۱۳۵۷، تصاویر و مضامین تمبرها کاملاً دگرگون شد. تصاویری از قیام مردم، وقایع ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، ۱۷ شهریور ۱۳۵۷، ۲۱ و ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، جنگ تحمیلی، شهادت، زن در جامعه، امام خمینی (ره) و نمادهای فرهنگ ایرانی، مردمی بودن حکومت در برابر تفکر دیکتاتوری، حجاب، مسجد، قرآن و … بر تمبرهای این دوره ترسیم شد که بیانگر تأثیر ایدئولوژی انقلاب اسلامی بر عملکرد این ابزار فرهنگی بوده است و به این صورت تمبرها به عنوان عنصر فرهنگ دینی، پرچم فرهنگ و هویت ایرانی اسلامی را به فراسوی مرزها مخابره نموده است.

تمبرهای موجود در موزه آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه (س)

یکی از بخش‌های  متنوع و غنی موزه حرم مطهر، بخش تمبر است که بالغ‌بر ۲۰ هزار تمبر با گونه‌های متفاوت و متنوع طی حدود یک قرن، در گنجینه موزه نگهداری می‌شود و بخش بسیار کوچکی  از آن‌ها در گنجواره تمبرهای موزه به نمایش درآمده است.

در موزه حضرت فاطمه معصومه (س) تنوع تمبر بسیار زیاد است ولی به طور کلی در سی محور تمبرهای موزه قابل دسته‌بندی است که این تمبرها بر اساس عشق و ارادت ایرانیان به فرهنگ و تمدن اسلامی ایرانی برای حفظ و نگهداری و ماندگاری به موزه استان مقدس اهدا شده است.

پیروزی انقلاب اسلامی به یک‌باره نقش و طرح تمبرها را دگرگون کرد. بر نقش تمبرهای این دوره، برخلاف دورۀ پیش، حضور مردم و موضوعات مذهبی بسیار پررنگ شد. نخستین سری رسمی تمبرهای جمهوری اسلامی در ۳۱ فروردین ۱۳۵۸ در ۳ طرح مختلف از تظاهرات مردم پیش از انقلاب و یک طرح نمادی از رهایی پس از پیروزی به چاپ رسید.

مهم‌ترین عناوین تمبرهای موزه فاطمی عبارت از قرآن، حضرت معصومه (س) و حرم مطهر، مناسبت‌های مذهبی مانند عید فطر، قربان، غدیر و…، امام زمان (عج)، امام حسین (ع)، حضرت زهرا (س)، حضرت زینب (س)، مناسبت‌های ملی مانند ۱۲ فروردین، ۲۲ بهمن، تسخیر سفارت آمریکا و…، دفاع مقدس شامل اسامی عملیات، شهدا و…، انقلاب اسلامی، روحانیت شیعه، شهدای روحانی، امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب، شخصیت‌های ادبی، تاریخی، ملی، مذهبی و  … است.

همچنین موضوعاتی از قبیل اماکن مقدسه مانند کعبه، مسجد و…، اشیاء فرهنگی مانند فرش پازوریک و …، طبیعت و حیوانات مانند گل محمدی، ببر مازندران و…، نهادهای انقلابی و خدماتی مانند هلال‌احمر، جهاد سازندگی و …، اصناف مانند پرستاران و …، تولد و شهادت اهل‌بیت (ع)، ورزش، المپیک و …، قم، پهلوی و قاجاریه، مفاهیم دینی مانند نماز، حجاب و…، کودک و نوجوان، علمی، موزه و میراث فرهنگی، هنر و ادبیات، کتاب، شعر و موسیقی، جغرافیا، شهرها و استان‌ها مانند خلیج‌فارس، اصفهان، مشهد و … از تمبرهای موجود در موزه فاطمی هستند.

همچنین تمبرهایی با موضوع پیروزی انقلاب اسلامی با مضامین مردم و امام خمینی (ره)، سخنرانی حضرت امام (ره) در بهشت زهرا و … در گنجواره تخصصی  تمبر موزه فاطمی  در حال نمایش است و به صورت دوره‌ای آثار تمبری موزه‌ای به نمایش بازدیدکنندگان و زائران و مجاوران  می‌رسد و حتی نمایندگان سیاسی و فرهنگی کشورهای دیگر از جمله سفرا و شخصیت‌های مذهبی در بازدید از موزه فاطمی از این تمبرها نیز بازدید می‌کنند که در اینجا تصاویر برخی از این تمبرها را با موضوع امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی خواهیم دید.

انتهای پیام