براساس آنچه در فرهنگ معین آمده، کوچه‌باغ به کوچه‌ای گفته می‌شود که راهی در باغ داشته باشد، یا کوچه‌ای که راهی به باغ داشته باشد، یا از کنار باغ گذرد.
نظر دیگر فرهنگ‌های لغت فارسی از جمله دهخدا و عمید نیز در خصوص معنای این کلمه با فرهنگ معین مشابه است، اما در ذهن عوام، کوچه‌باغ به کوچه‌های قدیمی درخت‌داری گفته می‌شود که گذر از میان آنها روح را تازه و می‌کند و جان را جلا می‌بخشد.
شاخه‌های درختان پر شکوفه یا پر میوه‌ای که از باغ بیرون آمده و از دیوارهای کاهگلی کوتاه و بلند و قدیمی سرازیر شده و در کنار زمزمه جوی آبی کوچک، خودنمایی می‌کند، هر رهگذری را مدهوش زیبایی خود کرده و او را به تصویرسازی زیبایی‌های باغ پشت دیوار وادار می‌کند.
تصویری که ایرانیان در هر نقطه‌ای از این کشور از کوچه‌باغ دارند، سراسر زیبایی، شعر و شکوه طبیعتی است که دست‌ساز بشر است، بشری که در گذشته می‌زیسته و آنقدرها که امروز از آدمیان سراغ داریم، مخرب نبوده است.
بشری که زیبایی می‌آفریده و با دست و دلبازی بسیار همنوعان خود را به بهره‌گیری از آن دعوت می‌کرده است، نمونه‌های این کوچه‌باغ‌ها زمانی در شهر گل‌ها "محلات" به فراوانی قابل مشاهده بود و آنچنان که فرماندار سابق محلات گفته است، محدوده‌ای 30 هکتاری در این شهر زمانی مملو از باغات میوه بوده است، اما امروز چیز زیادی از آنهمه باغ و زیبایی برجای نمانده و تلاش سجادی هم در دوران فرمانداری‌اش نتوانست این درد را درمان کند و به گفته خودش احیای باغات یکی از اقداماتی بود که در دوران خدمتش در محلات بسیار علاقه داشت به انجام برساند و نرسید.
به گزارش ایسنا، منطقه مرکزی، براساس گفته مسئولان محلات مردم مالکیت این باغات را در اختیار دارند و همانها با سودای تبدیل کردن این باغات به مسکونی و تجاری و کسب ثروتی مقطعی و فراوان، در دوره‌ای عامدانه از آبیاری باغات خودداری کرده‌‌اند تا باغی که مجوز تغییر کاربری ندارد بخشکد و مجوز به ناگزیر صادر شود، هرچند مسئولان می‌گویند حتی با خشکیدن باغ هم چنین مجوزی صادر نخواهد شد.
البته یکی از بهانه‌های باغداران در این خصوص کمبود آب در محلات است، که البته معضلی انکارناپذیر است، اما قطعا راه چاره‌ای برای رفع این مشکل نیز وجود دارد تا این محدوده زیبا از میان نرود.
کابوس دیگری که باغات محلات به جز تشنگی در سال جاری تجربه کردند، آتش‌سوزی‌هایی بود که به ظن مسئولان شهری این شهر عامدانه و در راستای همان سودایی که پیشتر گفته شد، انجام می‌گرفت و در جریان این آتش‌سوزی‌ها نیز سطح قابل توجهی از این باغات از دست رفت.
حال در آستانه بهار این سوال باز هم جان می‌گیرد که در آخر چه سرنوشتی در انتظار باغات محلات است و در بهار 96 چهره باغات محلات که زمانی به زیبایی شهره بود، با آنهمه سوختگی و تشنگی چگونه خواهد بود، باغاتی که در صورت رسیدگی و برخورداری از زیبایی‌های کهن‌شان می‌توانستند پذیرای حجم عظیمی از گردشگران نوروزی بوده و درآمدزایی چندین برابر آنچه از فروش میوه‌هایشان یا فروش زمین‌شان به دست می‌آید، برای صاحبانشان داشته باشند، هرچند جذبه این باغات تنها به نوروز نیز ختم نمی شود و در هر روزی از هر فصل سال می‌تواند شیفتگان طبیعت را به خود جذب کند.
به گزارش ایسنا، فرماندار جدید محلات در این میان تاکید می‌کند که تغییر کاربری باغات محلات به هیچ عنوان قابل قبول نیست .
یک کارگروه برای نجات
علی زینی‌وند در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: در گذشته در حوزه باغات اقدامات خوبی جهت احیا صورت پذیرفته است. در ابتدای سال جدید هم کارگروهی با حضور مسئولین وزرات کشاورزی و شهرداری در این خصوص تشکیل خواهد شد و تصمیماتی اتخاذ می‌شود که با بافت منطقه تطابق داشته باشد .
فرماندار محلات باغات شهرستان در محدوده شهری را دارای شناسنامه دانست و تصریح کرد: همه باغاتی که در محدوده و حریم شهر محلات هستند، دارای تعریف و شناسنامه بوده و نحوه هر نوع فعالیت عمرانی در آن حوزه هم تعریف شده و عملا ساماندهی خوبی به لحاظ بافت شهری و باغات و فضای سبز در این حوزه انجام شده است .
صدور دستورالعمل جدید برای احیای باغات
زینی‌وند با اشاره به صدور دستورالعمل جدید در بحث احیای باغات افزود: در بحث احیا دستورالعمل دقیق و جامع و کاملی صادر شده و در صورتی که وارد فاز عملیاتی و اجرایی شود بیش از 50 درصد باغات به مرور احیا خواهد شد .
فرماندار شهرستان محلات ارائه پیشنهاد عملیاتی را مهمترین مسئله در احیای باغات عنوان کرد و گفت: در حوزه کشاورزی جلسات متعددی قبلا برگزار شده و هم‌اکنون هم در حال انجام کار کارشناسی هستیم و پیشنهادات عملیاتی در این حوزه باید ارائه شود تا احیا به صورت قطع به یقین انجام پذیرد. البته دیدگاه‌هایی وجود دارد که باغات سودده نیستند و باید به تجاری و مسکونی تبدیل شوند، در حالی که این تبدیل و تغییر کاربری مطلقا قابل قبول نیست و حتما به سمت احیا پیش خواهیم رفت .
براساس این گزارش، آنچه قطع به یقین صورت گرفته نابودی مطلق بیش از نیمی از باغات و کوچه‌باغ‌های زیبای محلات بعنوان یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری طبیعی محلات در سال‌های اخیر است که در اثر طمع، خشکسالی و کم‌توجهی صورت گرفته است، باغات محلات در حالی در سکوت و بی خبری می‌میرند که در جلسات کوچک و بزرگ در استان مرکزی به دنبال راهکارهایی برای افزایش درآمد صنعت گردشگری، افزایش فضای سبز و ... هستیم!
گفتنی است که ایسنا در خردادماه سال جاری نیز در گزارشی با عنوان " مرگ یه نوستالژی سبز" به این مهم پرداخته بود، اما هنوز از احیا خبری نیست!