دبير اجرايي انجمن دوستداران ميراث فرهنگي مسجدسليمان گفت: غار تاريخي "پبده" در لالي با 15 هزار سال قدمت به عنوان نخستين سكونتگاه انسان در فلات ايران در آتش سوخت.
ايوب سلطاني در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در خوزستان بيان كرد: اين غار كه در منطقه آرپناه شهرستان لالي واقع شده از اهميت بسياري در مطالعات باستان شناسي فلات ايران و ارتباط آن با فرهنگ‌هاي همسايه بخوردار است. در منابع موثق تاريخي از اين غار به عنوان نخستين سكونتگاه انسان فلات ايران ياد شده كه متاسفانه در سال‌هاي اخير به طور مداوم دچار آسيب شده است.
وي افزود: هم‌اكنون آتشي كه احتمالا توسط حفاران غير مجاز يا عواملي ديگر ايجاد شده آن را فرا گرفته و دود غليطي تمام سطح غار و فضاي پيرامون آن را اشباع كرده بود و همين عامل باعث مرگ هزاران خفاش ساكن در اين غار شد.
او خاطرنشان كرد: دود آتش باعث نابودي نقاشي‌هاي صخره‌اي كه احتمال وقوع آن بر سطح غار وسيع است، مي‌شود. همچنين تاكنون مطالعات باستان‌شناختي از اين غار تنها محدود به گمانه‌زنی آزمايشي بوده كه توسط پروفسور گريشمن انجام شده است.
سلطاني توضيح داد: با اين روند ما يكي از ارزشمندترين و مهم‌ترين غارهاي را پيش از تاريخ را كه مي‌تواندبه مطالعات پيش از تاريخ كمك شاياني كند از دست داده‌ايم.
وي اظهار كرد: خفاش‌هاي ساكن در غار بنا بر باور قديمي مردم منطقه مبني بر شوم بودن اين حيوان درحقيقت ساليان متمادي و بسيار بهتر از سازمان ميراث فرهنگي از اين غار تاريخي و ارزشمند محافظت كرده‌اند كه با مرگ آن‌ها بر اثر اين آتش‌سوزي حفاران غيرمجاز جسارت نزديكي به اين غار را خواهند يافت.
سلطانی گفت: همچنين رنگ‌پاشي، حجاري و يادگار نوشته‌هاي يكي ـ دو سال اخير منظر بصري غار را تا حد زيادي مخدوش كرده‌اند. اين غار در شرف ثبت در فهرست آثار ملي كشور بود و ما خواهان رسيدگي، حفاظت و نگاه كارشناساني به آن از سوي سازمان ميراث فرهنگي بوديم.
به گفته دبير اجرايي انجمن دوستداران ميراث فرهنگي مسجدسليمان؛ اين غار در سال 1949 ميلادي توسط پروفسور رومن گريشمن، باستان‌شناس، بررسي و گمانه‌زني شده است. اين گمانه به صورت آزمايشي بود كه در عمق 5/3 متر به خاك بكر رسيد. همچنين در گزارش‌هاي گريشمن آمده است كه ما نخستين بار درايران بقاياي انسان عهد اواخر ميان سنگي و اوايل نوسنگي با پيشينه حدود 15 هزار ساله را در اين غار كشف كرده‌ايم.
او ادامه داد: گريشمن توضيحات خود در خصوص اين غار را چنين ادامه مي‌دهد كه در اين دوره انسان توانست از چكش‌هاي سنگي، آلات تركيبي، استخوان، چرم، چوب و انواع ميكروليت‌ها در زندگي روزانه‌اش استفاده كند. مشخصه بارز اين دوره استفاده از حيله براي شكار و خلاقيت در ساخت دست ابزارها بوده است. اين انسان توانست براي نخستين بار از خاك رس به صورت ناشيانه سفال‌هاي بسيار خشن با پخت ناقص را در فلات ايران توليد كند.