گردشگری در ایران دارای قدمت و تاریخچه‌ای وسیع است اما مدت زیادی نیست که به شکل مدرن و امروزی درآمده و به یک صنعت درآمدزا تبدیل شده است به طوریکه پس از صادرات مواد شیمیایی و سوخت به عنوان سومین صنعت بزرگ جهان شناخته می‌شود.
به گزارش ایسنا، منطقه همدان، صنعت گردشگری به علت نوپا بودن به ویژه در کشور ما، بخش‌ها و حوزه‌های ناشناخته زیادی دارد حتی در بعضی قسمت‌های آن کشور حرفی برای گفتن ندارد. اساس این صنعت جابجایی است، همین موضوع سبب شده تا آسیب‌هایی اعم از تفاوت‌های فرهنگی و اقتصادی به دنبال داشته باشد، به همین علت بر آن شدیم تا به بررسی معضلات و آسیب‌های این صنعت در دفتر ایسنا بپردازیم.
آمار دقیقی از تعداد گردشگران در دست نیست
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان در نشست بررسی معضلات و آسیب‌های گردشگری استان در دفتر ایسنا، با بیان اینکه پل سازه مفیدی است که علاوه بر سودمند بودن خطراتی از قبیل ریزش یا سقوط نیز به همراه دارد اما نمی‌توانیم به علت خطرات جانبی آن، دیگر پل نسازیم چرا که یک کار غیرعقلانی است، گفت: هر صنعتی علاوه بر اثرات مثبت می‌تواند حواشی هم داشته باشد اما مهم این است که اثرات منفی به گونه ای مدیریت شوند که کمترین هزینه را داشته باشند.
علی مالمیر با بیان اینکه گردشگری نیز مانند هر صنعت دیگری اثرات مثبت و منفی به دنبال دارد، افزود: برای توسعه و اولویت‌بندی در حوزه گردشگری باید بخش‌های اقتصادی و فرهنگی آن بررسی و مطالعه شوند.
وی با بیان اینکه میزان درآمد یا ارز ورودی به کشور یا استان از طریق گردشگری سلامت، بیشتر از گردشگری تفریحی است، عنوان کرد: تمرکز تبلیغاتی ما در گردشگری داخلی به علت نزدیکی راه، کیفیت گردشگران و حجم بازار بر روی شهروندان تهرانی است اما بدین معنی نیست که به استان‌های همجوار که در بعضی فصول حجم زیادی از مسافران همدان را به خود اختصاص می‌دهند، بی‌توجه باشیم.
مالمیر با تأکید بر اینکه باید به معرفی بازار هدف توجه کرده و تبلیغات گردشگری استان همدان در کلانشهرها را به صورت مداوم ادامه دهیم، اضافه کرد: زیرساخت‌های گردشگری استان باید متناسب با بخش‌بندی گردشگران توسعه داده شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان بیان کرد: همدان به علت دارا بودن شرایط ویژه، قشرهای مختلفی را به سمت خود جذب می‌کند بنابراین وجود زیرساخت‌های لازم برای گردشگری از هتل پنج ستاره برای میهمانان خاص و رویدادهای بزرگ تا هتل‌های ارزان‌تر برای قشر متوسط در استان مورد نیاز است.
وی با تأکید بر اینکه زیرساخت‌های گردشگری استان باید پاسخگوی سلایق و سطوح مختلف درآمدی مردم باشند، گفت: بوم‌گردی یا اکوتوریسم فرصتی برای گردشگران و طبیعت‌گردان است تا با اقامت در مناطق بومی، تجربه‌ای دلچسب از زندگی ساده و بی‌آلایش روستایی تجربه کنند.
مالمیر با اشاره به افتتاح هتل سفیر همدان در سال گذشته اظهار کرد: از سال 95 تا کنون 29 اقامتگاه بوم‌گردی به بهره‌برداری رسیده است و در حال پیگیری برای ورود به چرخه تولید هستند.
وی با بیان اینکه در مدیریت شهری باید ملاحظات یا چارچوب‌هایی برای مدیریت بهتر طراحی کنیم، یادآور شد: کلانشهرها و استان‌های بزرگ هدف گردشگری در کشور، از سالیان گذشته فرهنگ گردشگری را بین مردم رواج داده‌اند و همدان نیز باید به این زمینه به صورت جدی ورود کند.
وی نبود آمار ثبتی و دقیق و سرفصلی برای گردشگری که آمارها در آن احصا شوند را یکی از مشکلات گردشگری دانست و افزود: با توجه به بلیط‌های فروخته شده در اماکن تاریخی و تفریحی استان همدان، میزان بازدید از جاذبه‌ها با رشد 30 درصدی نسبت به سال گذشته مواجه بوده است.
وی با بیان اینکه فروردین، اردیبهشت و شهریورماه سالجاری گردشگران زیادی وارد استان شدند، ادامه داد: میزان رضایتمندی گردشگران به ویژه در زمینه راهنمایان گردشگری و زیباسازی سطح شهر نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان با بیان اینکه ایران جزء نخستین کشورهایی است که نهاد برنامه‌ریزی داشته است، تصریح کرد: سند آمایش در استان همدان ابلاغ و تصویب شده است.
کمبود منابع انسانی متخصص و آموزش‌دیده از چالش‌های مهم گردشگری
وی با بیان اینکه صرفا برنامه‌ریزی در گردشگری مدنظر نیست بلکه چگونگی اجرا و کیفیت آن نیز باید مورد توجه قرار بگیرد، گفت: یکی از مهمترین چالش‌های حوزه گردشگری در کشور و استان کمبود منابع انسانی متخصص و آموزش‌دیده در این حوزه است.
مالمیر با اشاره به تعداد کم کارشناسان گردشگری در استان‌هایی که محور توسعه آنها گردشگری است، بیان کرد: موزه‌های زیرنظر میراث فرهنگی و بخش خصوصی استان از کیفیت پائینی برخودار هستند.
وی با بیان اینکه متولی گردشگری فقط یک دستگاه نیست و هر قسمت آن به یک اداره مربوط می‌شود، اضافه کرد: بعضی ادارات مسئول در حوزه گردشگری به صورت انفرادی عمل می‌کنند و هم‌افزایی بین دستگاه‌های متولی وجود ندارد.
مالمیر با تأکید بر ایجاد ضرورت هم‌افزایی در گردشگری اظهار کرد: مدارس و صداوسیما باید برای افزایش فرهنگ و آگاهی درباره تأثیر گردشگری به طور جدی ورود پیدا کنند.
وی با تأکید بر اینکه شهروندان باید تأثیر حضور گردشگر بر روی اقتصاد را باور و برای افزایش گردشگر و بهبود کیفیت خدمات‌دهی به آنان تلاش کنند، عنوان کرد: متأسفانه بسیاری از افرادی که با صنعت گردشگری در ارتباط هستند دیدگاه ستنی به این موضوع دارند به طوریکه هتلداران بدون تبلیغ و بازاریابی انتظار جذب مسافر را دارند.
مالمیر با بیان اینکه قبلا تبلیغات فقط به نقشه استان محدود می‌شد اما امروزه این تبلغیات در شهر و استان‌های مبدأ انجام می‌شوند، گفت: در سالجاری در 20 ایستگاه مترو استان تهران و کلانشهرها به صورت گسترده تبلیغات رویداد همدان 2018 انجام شده است.
وی عدم مدیریت و ورود مردم و استقبال آنها از جشنواره‌های زمستانی را از دلایل نبود مسافر در فصل زمستان برشمرد و یادآور شد: فصل زمستان فرصتی منحصربفرد برای صنعت گردشگری این استان است که باید از آن استفاده کرد.
بی‌فرهنگی عمومی است؛ مقصر شهرداری نیست
کارشناس گردشگری شهرداری همدان نیز در بررسی معضلات و آسیب‌های گردشگری استان در دفتر ایسنا، ناهنجاری‌های فرهنگی را بخش کوچکی از اثرات این صنعت دانست و با اشاره به تأثیرات مثبت و منفی گردشگری، بیان کرد: عدم رعایت مسائل فرهنگی توسط مردم و ایجاد ناهنجاری‌های فرهنگی نه تنها در همدان بلکه در سایر استان‌هایی که حتی در صنعت گردشکری نام‌دار‌ند، مشکل‌ساز بوده و در بعضی موارد در شرایطی اسف‌بارتر از همدان هستند.
علی‌اصغر شیری با تأکید بر عمومیت داشتن عدم رعایت مسائل فرهنگی، افزود: نمی‌توانیم در این مورد تمام تقصیرات را به گردن شهرداری بیندازیم، این موضوع ریشه در خانواده افراد داشته و انگشت اتهام فقط به سوی مدیریت نیست.
وی درباره فعالیت شهرداری در حوزه گردشگری، توضیح داد: تمام فعالیت‌های شهرداری در این حوزه تابع مقررات سازمان میراث فرهنگی بوده و به جهت اینکه گردشگری شهری یکی از شاخصه‌های مهم این صنعت است، شهرداری برنامه‌ریزی‌هایی در حوزه مدیریت، امور اجرایی و امور عقلایی و تفکر انجام داده است.
شیری در مقایسه همدان امروزی با ۱۰ سال گذشته، اظهار کرد: زیرساخت‌های موجود با گذشته، یکسان نیست به طوریکه تأسیسات و خدمات گردشگری افزایش یافته، افزایش ساختار موقت و بوم‌گردی، بخشی از نیازهای گردشگران را تأمین کرده که باید تمام این اقدامات برای سال‌های آینده افزایش یابد.
وی درباره محل اسکان مسافران و گردشگران، تصریح کرد: شهرداری مکان‌هایی را برای اقامت گردشگران نظیر بوستان شهروند، ارم و کولاب مشخص کرده چرا که این موضوع وظیفه شهرداری است.
برخورد با ساختارشکنی وظیفه شهرداری نیست
شیری در برخورد با افرادی که در محل‌های ممنوع چادر برپا می‌کنند، گفت: پارک‌ها و فضاهای عمومی در اختیار شهرداری هستند و برخورد با این افراد وظیفه شهرداری نیست و نهایت کاری که می‌توانیم انجام دهیم جابجایی چادر آنهاست اما شهروندان می‌توانند وارد شوند و به افراد خاطی تذکر دهند چرا که این موضوع سبب می‌شود تا افراد بازخورد منفی عملکرد خود را ببینند.
وی در ادامه بیان کرد: برخی از رفتارها و کارها ساختارشکنی محسوب می‌شود اما قانون‌شکنی نیست به طوریکه برای فرهنگسازی نمی‌توانیم با این دسته از اعمال برخورد قاطع و مستقیم داشته باشیم حتی در بعضی موارد ضرورتی به برخورد قهری هم نیست و باید نوع برخورد متناسب با نوع عمل انتخاب شود.
شیری تشریح کرد: شکل‌گیری شهر و ضوابط شهری به یکباره اتفاق نیفتاده است و امروز، همدان با ۳۰ سال پیش متفاوت شده، سطح تمدن و فرهنگ در مردم بالا رفته و رفتار شهرنشینی در مردم نهادینه شده، تمام این مسائل به تدریج اتفاق افتاده، در حوزه گردشگری هم به همین شکل است و باید رفتار و کردار متناسب با این مورد را به تدریج در مردم ایجاد و نهادینه کنیم.
وی با اشاره به وضعیت اقتصاد و معیشت مردم، اظهار کرد: توان اقتصادی در رفتار و عملکرد گردشگر موثر است به همین علت در بسیاری از موارد دستاورد مالی کمی برای استان به همراه دارد.
کارشناس گردشگری شهرداری همدان درباره توسعه گردشگری خاطرنشان کرد: رشد و توسعه این صنعت نیازمند حرکات جهاد‌گونه و رفتارهای فرهنگساز است.
|
شهرداری همدان در حوزه گردشگری بسیار ضعیف‌تر از توانایی خود عمل کرده است
یکی از مدرسان رشته مدیریت جهانگردی دانشگاه‌های استان همدان نیز در این نشست، مهمترین چالش پیش‌روی گردشگری در استان را ضعف ساختاری در تشکیلات گردشگری معرفی کرد و گفت: مشکل اساسی در چارچوب ساختاری، سیاسی و اداری سازمان میراث فرهنگی است چرا که میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از بخش‌هایی تشکیل شده که با یکدیگر همخوانی ندارند.
محمدقاسم ترکاشوند با بیان اینکه تعداد سایت‌های گردشگری به زبان‌های بین‌المللی بسیار کم است و سایت سازمان میراث فرهنگی به‌روزرسانی نمی‌شود، افزود: ضعف مدیریت یکپارچه در حوزه گردشگری استان همدان به خوبی مشهود است.
وی با بیان اینکه تا کنون به مدیریت منظم در سیستم گردشگری ایران پرداخته نشده و میراث فرهنگی با بزرگترین چالش مدیریتی در این حوزه مواجه است، عنوان کرد: مشکلات دیگری نیز در صنعت گردشگری وجود دارد که بخش عمده‌ای از این مشکلات به سهم علمی و ضعف اساتید در مراکز آموزشی برای ارائه راهکار مربوط می‌شود.
طرح جامع گردشگری تا کنون تدوین نشده است
ترکاشوند با بیان اینکه متأسفانه در ایران طرح آمایش سرزمین اجرایی نشده است به طوریکه صنایع آلاینده در شمال کشور و صنایع وابسته به آب در کویر متمرکز شده‌اند، ادامه داد: با وجود فعالیت‌های زیاد گردشگری در مناطق و استان‌ها به نتیجه مطلوب نمی‌رسیم چرا که طرح جامع گردشگری ایران و استان همدان تاکنون تدوین نشده است.
وی با بیان اینکه طی سال‌های گذشته در استان همدان گردشگری و توریسم به طور کلی فراموش شده بود، ادامه داد: هماهنگی و انسجام باید بین دستگاه‌های مختلف متولی صنعت گردشگری در استان ایجاد شود.
ترکاشوند خواستار مشخص شدن مناطق امن و دارای امکانات لازم برای مسافران توسط شهرداری شد و گفت: شهرداری همدان در حوزه گردشگری بسیار ضعیف‌تر از توانایی اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی خود عمل کرده است.
همدان بیشتر میزبان گردشگرانی از مناطق گرمسیری است
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه بیشتر گردشگران از مناطق گرمسیری به همدان سفر می‌کنند، بیان کرد: استان همدان نسبت به استان‌های غرب کشور در حوزه گردشگری ضعیف‌تر است اما می‌تواند به واسطه نزدیکی به پایتخت به عنوان قطب گردشگری و بوم‌گردی غرب کشور عمل کند.
ترکاشوند با بیان اینکه استان همدان در حوزه اطلاع‌رسانی جاذبه‌های تاریخی و تفریحی به گردشگران در رتبه‌های پایین کشور قرار دارد، عنوان کرد: کیفیت و محتوای گردشگری استان همدان در یک نقشه خلاصه شده است در حالیکه استان‌های دیگر به خوبی از تبلیغات الکترونیکی برای معرفی جاذبه‌های خود استفاده می‌کنند.
وی با اشاره به وجود ضعف گردشگری در کل کشور گفت: چالش دیگر حوزه گردشگردی مشکلات اقتصادی است که توانایی سفر و خرید کردن مردم را کاهش می‌دهد.
ترکاشوند با بیان اینکه در سفر کردن مانند سایر کارها برنامه‌ریزی دقیق نمی‌شود، اظهار کرد: آموزش و پرورش و دستگاه‌های آموزشی برنامه سفر و فرهنگ گردشگری را به متون درسی کتاب مطالعات اجتماعی در مقاطع ابتدایی و راهنمایی اضافه کنند.
وی با بیان اینکه سازمان میراث فرهنگی متولی آموزش نیز هست و افزایش فرهنگ گردشگری را باید مد نظر قرار دهد، اضافه کرد: رسانه‌های جمعی در ایام مسافرت نسبت به افزایش آگاهی و بهره‌مندی از سفر بیشتر به معرفی جاذبه‌های گردشگری می‌پردازند.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه در استان همدان با وجود مساحت کم آن فرهنگ‌های متفاوتی وجود دارد که به عنوان یک امتیاز مثبت به حساب می‌آید، گفت: طی 20 سال گذشته فقط منافع اقتصادی و گردشگری مدنظر بوده و بخش‌های سیاسی، فرهنگی و سلامت در گردشگری مغفول مانده است.
همدان اطلس گردشگری ندارد
ترکاشوند با بیان اینکه تعریف و نگاه گردشگری باید گسترش یابد، خاطرنشان کرد: ورزشکاری که با هدف مسابقه و مریضی که به قصد درمان به استان می‌آید نیز گردشگر محسوب می‌شود و آورده مالی آنها از گردشگران تفریحی بیشتر است.
وی تویسرکان را بهشت غرب ایران معرفی کرد و افزود: شهرستان‌های استان که غنی از مشاهیر و جاذبه‌های تاریخی و گردشگری هستند به خوبی به گردشگران معرفی نشده‌اند.
وی با بیان اینکه سرانه فضای سبز استان همدان از استان‌های هم‌تراز آن کمتر است، ادامه داد: باید در بروکراسی اداری استان اندکی کاهش صورت گیرد و ارتباط موثر و مثبت در بین ارگان‌های استان می‌تواند بسیاری از مشکلات موجود را رفع کند.
ترکاشوند با بیان اینکه میزان اطلاعات تورلیدرها، هتلداران و تمام افرادی که با گردشگری ارتباط دارند، بسیار پایین است، گفت: اطلاعات منتقل شده در زمینه جاذبه‌های گردشگری استان به خارج از کشور کامل نیست.
وی با بیان اینکه تا کنون تبلیغات جاذبه‌های گردشگری استان همدان در شبکه‌های بین‌المللی دیده نشده است، تصریح کرد: استان همدان این توانایی را به لحاظ اقلیمی و محیطی دارد که در تمام طول سال پذیرای گردشگران باشد.
ترکاشوند با بیان اینکه همدان علاوه بر قطب پزشکی برای استان‌های همجوار، یک قطب اکو توریسم نیز به حساب می‌آید، اظهار کرد: چالش دیگر این حوزه ضعف برگزاری جشنواره‌های سالیانه، فصلی و تخصصی مانند جشن چله و تیرگان در استان است .
وی با بیان اینکه استان همدان می‌تواند از مشاهیر معتبر و جهانی خود بهره‌برداری کند، افزود: بازدید از آرامگاه بوعلی‌سینا و موزه فرهنگی آن پاسخگو نیست و باید تولد بوعلی‌سینا را به عنوان یک رویداد مهم به جهان گوشزد کنیم.
ترکاشوند با اشاره به ضعف اطلاع‌رسانی موجود در حوزه گردشگری اعلام کرد: با مطالعه و بررسی باید نقشه اصلی گردشگری را تهیه کنیم چرا که همدان اطلس گردشگری ندارد.
|
مشکل اساسی گردشگری نوع نگاه به این صنعت است
رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی گردشگری استان همدان نیز در دفتر ایسنا مشکل اساسی گردشگری را نوع نگاه به این صنعت دانست.
بهنام افتخاریان در توضیح معضلات گردشگری بیان کرد: متأسفانه به درستی گردشگری را نشناخته‌ایم چرا که آموزشی در این زمینه نداریم، چه مدیر این حوزه و چه مردم نیاز به آموزش دارند، شاه‌کلید حل تمام مشکلات این حوزه فقط آموزش است.
وی ادامه داد: ۵۰ سال از تشکیل سازمان جلب سیاحان در ایران می‌گذرد، این موضوع نشان‌دهنده عقب ماندن کشور در گردشگری طی نیم قرن است؛ ما حتی خبرنگار ویژه گردشگری نداریم، تمام خبرنگاران ما عمومی هستند و نمی‌توانند به درستی مشکلات این حوزه را بررسی و اطلاع‌رسانی کنند.
وی در توضیح نکات مثبت و منفی صنعت گردشگری، تشریح کرد: این بحث تک‌بُعدی نیست و نمی‌توانیم در اطراف شهر حفاظ و دیوار کشیده و از ورود افراد جلوگیری کنیم، گردشگری به علت ورود افراد بیگانه به یک شهر یا کشور ممکن است تبعاتی منفی داشته باشد، این موضوع در پایتخت‌های گردشگری دنیا هم مشهود بوده مانند پاریس که در این شهر آمار دزدی بسیار بالا است.
افتخاریان اظهار کرد: دو نهاد شهرداری و میراث فرهنگی در حوزه گردشگری درگیر هستند و در سایر نهادها برای توسعه این صنعت حتی نماینده هم وجود ندارد.
این فعال گردشگری در پایان خاطرنشان کرد: برای رشد گردشگری در کشور باید سطح خدمات گردشگری، شاخص میهمان‌نوازی و تنوع گردشگر افزایش یابد.
تهیه از: فاطمه شعبانی و نرگس باستان، خبرنگاران ایسنا، منطقه همدان