معدن مس قلعه زري، در فاصله 180کیلومتري جنوب بیرجند و حاشیه شمالی کویر لوت قرار دارد معدنی که در دل کویر آثار مس و کوره های ذوب از صدها سال پیش را در خود جای داده است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه خراسان جنوبی، برای رفتن به معدن مس قلعه زري از مرکز استان یعنی بیرجند، ابتدا به خوسف در 35 کیلومتری جنوب بیرجند رفته و از آنجا به سمت شرق منحرف شده و سپس در محل دوراهی ماژان به سمت حنوب (پس از گذشتن از روستاهای همند، سرچاه عماري، کریم آباد، علی آباد زارعین، صمد آباد، بصیران) به معدن مس قلعه زری می رویم.

محدوده کانسار، منطقه اي کویري و بیابانی درحاشیه کویر بزرگ لوت است که داراي آب و هواي گرم و خشک مناطق کویري با تابستان هاي گرم و خشک و زمستان هاي معتدل است.

کانسار مس رگه ای قلعه زری از ذخایر قابل توجه مس در ایران است که به علت عیار بالای مس از اهمیت خاصی برخوردار است، ذخیره مزبور از ادوار گذشته در منطقه قلعه زری شناخته شده و آثار حفاری های قدیم (کارهای معدنکاری قدیمی یا کارهای شدادی) در امتداد رگه های پرعیار آن قابل مشاهده است.

کانسار مس قلعه زری بصورت رگه های نسبتا ضخیم از کانه های مس است و کانه اصلی مس، کالکوپیریت بوده و علاوه بر آن کانی های پیرت، هماتیت، بورنیت، آزوریت، مالاکیت، لیمونیت، کالکوزیت و گریزوکلا نیز قابل مشاهده هستند.

اهالی روستای قلعه زري که اغلب از روستاهاي اطراف کانسار به این منطقه کوچ کرده اند از کارکنان معدن هستند. 

حسن رنجبر مدیرعامل شرکت میناکان معدن مس قلعه زری بیرجند در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه خراسان جنوبی، گفت: 33 درصد از معدن قلعه زری در مالکیت شرکت ملی مس و 67 درصد در اختیار بخش خصوصی (شرکت معادن لوت) است.

وی ادامه داد: در حال حاضر 400 نفر در این معدن مشغول به کار هستند و با اجرای طرح توسعه 15 نفر دیگر نیز به کار گرفته می شوند.

مدیرعامل شرکت میناکان معدن مس قلعه زری بیرجند افزود: در شعاع 25 کیلومتری این معدن فلزهای استراتژیک مثل طلا و سنگ آهن یافت می شود که نیازمند تحقیقات و فعالیت های علمی است.

رنجبر تصریح کرد: به فاصله 30 کیلومتر از این معدن تا کویر، آثار مس و کوره های ذوب دیده می شود که حاصل فعالیت های معدن کاران در زمان های بسیار دور است و سبک کار در معدن امروزی نیز بر حسب آثار به جا مانده از پیشینیان است.

وی اظهار کرد: کنستانتره این معدن از بهترین های کشور است و ماهیانه نزدیک به 9 تن مواد منفجره استفاده می شود.

مدیرعامل شرکت میناکان معدن مس قلعه زری بیرجند بیان کرد: مواد استحصالی از این معدن به کرمان انتقال داده می شود و در سفر هیات دولت به استان، بحث اتصال این جاده به شهداد کرمان مطرح شد چرا که با 70 کیلومتر جاده سازی حدود 200 کیلومتر از مسیر انتقال کوتاه تر می شود.

رنجبر اذعان کرد: در دل کویر آثار مس و کوره های ذوب از صدها سال پیش به جا مانده است.

حسین سربیشگی مدیر معدن قلعه زری نیز از وجود عیار نسبتا بالای طلا و نقره با توجه به فعالیت های اکتشافی خبر داد.

وی شروع اکتشاف معدن قلعه زری را از سال 84 عنوان کرد و افزود: در این سال معدن توسط شرکت لوت مراحل ابتدایی اکتشاف را آغاز کرد و شش سال بعد بهره برداری از معدن و ایجاد کارخانه با مشارکت شرکت ژاپنی ادامه پیدا کرد.

مدیر معدن قلعه زری کانی اصلی معدن را کالکوپیرت عنوان کرد و گفت: بر اساس این کانی کارخانه فرآوری طراحی و ساخته شده است.

سربیشگی وجود این معدن را مربوط به وجود آتشفشانی فعال در ادوار گذشته دانست و ادامه داد: با توجه به محیط گرم و خشک این منطقه شرایط تشکیل کانی سازی، معدن در این منطقه به وجود آمده است.

وی ارتباط عناصر مس، آهن و روی را در معدن قلعه زری نزدیک دانست و اظهار کرد: دلیل پراکندگی عنصر طلا در معدن تفاوت در سیال کانه ای آن است.

مدیر معدن قلعه زری ضخامت رگه اصل معدن را 3 تا 5 متر بیان کرد و گفت: در حال بهره برداری از معدن در عمق 300 متری دارای 2 درصد مس و حدود 5/0 گرم در تن طلا است.

سربیشگی بیان کرد: طول کارگاه ها در معدن قلعه زری 60 تا 70 متر است و هر پنج متر به پنج متر یک تهویه برای عبور هوا حفر می شود.

وی افزود: عرض رگه عرض کارگاه را شامل می شود که از 1.5 متر کمتر و از پنج متر بیشتر نباید باشد طول کارگاه نیز بر اساس طول رگه ادامه دارد و تا زمانی که توجیه اقتصادی داشته باشد حفاری ادامه می یابد.

مدیر معدن قلعه زری ادامه داد: در این معدن 17 چاه با 26 کیلومتر تونل وجود دارد.

سربیشگی تسهیل بازنشستگی را مهم ترین درخواست معدن کاران عنوان کرد و گفت: خوشبختانه در معدن مشکل به خصوصی نیست و معوقات پرداخت شده است.

وی تصریح کرد: افرادی که در معدن کار می کنند تا زمانی که کارگر محسوب می شوند در زمره مشاغل سخت و زیان آور به حساب می آیند اما هیمن که ارتقاء شغلی پیدا کرده و سرپرست می شوند دیگر جزء مشاغل سخت به حساب نمی آیند در حالی که شاید دو برابر کارگر نیز زحمت بکشد و در این زمینه پی گیری های فراوان به نتیجه نرسیده است.  

علی اکبر کریمی مسوول دفتر فنی معدن قلعه زری نیز به ایسنا گفت: مواد معدنی در فضاهای مختلفی شکل می گیرند به عنوان مثال مس در معدن قلعه زری به شکل رگه ای و در عیار بالا است.

وی با بیان اینکه مس می تواند پراکنده یا توده ای باشد، افزود: تونل ها تابع ذخیره مس و به اراده ماده معدنی حفر می شوند.

مسوول دفتر فنی معدن قلعه زری ادامه داد: این معدن حدود 70 سال است که راه اندازی شده و برآورد اولیه ذخیره آن 500 هزار تن بود که تاکنون 3 میلیون و 500 هزار تن برداشت شده است.

کریمی مشکلات این معدن را اعتبار برای اکتشاف، تجهیزات و آبرسانی عنوان کرد.

وی تصریح کرد: کارخانه فرآوری این معدن نیاز به توسعه دارد و ادامه اکتشاف باید افزایش یابد چراکه ذخایر عظیمی از مس در اطراف وجود دارد که باید حفر شود.

مسوول دفتر فنی معدن قلعه زری خاطرنشان کرد: از 400 تن مس ورودی 30 تن ماده خروجی خوراک مس سرچشمه است.