دکتر حمید سوری رییس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به آخرین وضعیت اپیدمی کووید 19 در کشور، اظهار کرد: به دنبال اجرای اقدامات موثر در کنترل اپیدمی از جمله طرح محله محور مقابله با کرونا و همچنین اعمال محدودیت‌های سخت کرونایی، طی 3 ماه گذشته شاهد روند چشمگیر کاهش موارد ابتلا، بستری و مرگ‌های ناشی از آن بودیم، با این حال متاسفانه شواهد اخیر نشان دهنده تحرکات و تغییرات روند اپیدمی در برخی از مناطق کشور است.
راهکارهایی برای پیشگیری از اثرگذاری جهش‌های ویروس بر طغیان اپیدمی
وی با بیان اینکه این تغییرات از چند جهت قابل توجه و بررسی است، عنوان کرد: مساله اول اینکه بروز جهش در ویروس و به تبع آن اپیدمی طبیعی بوده و به طور مرتب رخ می‌دهد؛ با این حال برخی جهش‌ها بر روی قابلیت بیماری زایی ویروس، برخی بر روی شدت بیماری‌زایی و برخی بر هر دو اثرگذار است؛ در این شرایط طبیعتا جامعه آسیب پذیری بیشتری نسبت به بیماری پیدا می‌کند.
این استاد اپیدمیولوژی با اشاره به راهکارهایی برای پیشگیری از اثرگذاری جهش‌های ویروس بر طغیان اپیدمی در جوامع، اظهار کرد: شناسایی سریع کانون‌های آلودگی و واکنش سریع نسبت به کنترل اپیدمی در این مناطق اولین راهکار است. این واکنش می‌تواند با توجه به شرایط اپیدمی از اعمال محدودیت‌های شدید و جدی یعنی قرنطینه کامل منطقه تا اقدامات ساده‌تر را شامل شود.
وی شناسایی و رصد نقشه جغرافیایی ویروس با هدف پیشگیری از گسترش ویروس جهش یافته را اقدام اساسی بعدی دانست و گفت: در این راستا باید ورود مسافران از کشورهای درگیر به صورت جدی رصد و رهگیری شود و خود مسافران هم باید حداقل تا دو هفته در قرنطینه بمانند و با هدف پیشگیری از شیوع ویروس جهش یافته از حضور در جمع و دید و بازدید پرهیز کنند؛ ولی متاسفانه این مساله به خاطر ورود بدون نظارت افراد از مرزهای رسمی و غیررسمی و همچنین عدم مراعات قرنطینه از سوی مسافران با چالش‌هایی روبروست.
سوری با اشاره به اقدام مهم و اثرگذار سوم، ادامه داد: علاوه بر بستن و رصد جدی مرزها، باید ثبت اطلاعات و رصد بیماری‌ها را از ابعاد و جوانب مختلف یعنی مطب‌های خصوصی، درمانگاه‌ها و حتی گزارش‌های موردی نیروهای مردمی، بسیج و امثال آن گسترش دهیم.
نگرانی از ساده انگاری و سهل اندیشی شرایط از سوی مردم و مسولان
سوری ساده انگاری و سهل اندیشی شرایط از سوی مردم و برخی مسولان را نکته‌ای نگران کننده در رابطه با اپیدمی کرونا در کشور بیان کرد و افزود: اعلام رنگ‌بندی‌های کرونایی شرایط عادی را در ذهن مردم و حتی مسوولان تداعی می‌کند؛ متاسفانه این ساده‌انگاری کاذب شرایط در بین مسئولان سازمان‌ها و ادارات و همچنین توده مردم مشاهده می‌شود که بازگشایی‌های زودهنگام، سفرهای متعدد و غیرضروری، حضور در اجتماعات، مراسمات مختلف و همچنین مراکز خرید و غیره نشان دهنده همین عادی انگاری شرایط و رها سازی پروتکل‌های بهداشتی است که اثر مستقیم آن در شیوع بیشتر بیماری و در نهایت طغیان اپیدمی عیان می‌شود.
وی با بیان اینکه افزایش میزان مواجهه مبتلایان با افراد حساس با احتمال گسترش اپیدمی ارتباط مستقیم دارد، مطرح کرد: بنابراین موضوع مهم و تاثیر گذار بعدی در شرایط اپیدمی "رفتار مردم" و "لغو نابهنگام محدودیت‌ها" است.
اقدامات صورت گرفته برای کنترل اپیدمی
رییس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا در ادامه به اقدامات صورت گرفته در این راستا اشاره کرد و گفت: تشکیل گروه واکنش سریع کووید 19 در وزارت بهداشت اولین اقدامی بود که طی دو هفته اخیر در این راستا انجام شد؛ به دنبال تشکیل گروه واکنش سریع، تیم‌های مربوطه با هدف گزارش‌دهی سریع تغییرات روند اپیدمی و کانون‌های آلودگی به مسولان و اتخاذ تصمیمات اجرایی، در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی تشکیل شد.
موارد تایید شده از ویروس جهش یافته تحت مراقبت شدید قرار دارند
وی با تاکید بر ضرورت افزایش میزان تست‌های تشخیصی در زمان مواجهه با ویروس جهش یافته، توضیح داد: طبیعتا در این شرایط باید ضمن افزایش تعداد تست‌های تشخیصی و شناسایی زودرس موارد مثبت؛ بالافاصله مساله قرنطینه و جداسازی مبتلایان هم اعمال شود که خوشبختانه این سیاست در حال اجراست و در این میان موارد تایید شده از ویروس جهش یافته تحت مراقبت شدید قرار دارند.
بررسی علل طغیان اپیدمی در خوزستان
رییس تیم واکنش سریع کووید ۱۹ در خصوص وضعیت خوزستان نیز بیان کرد: به دنبال بازدید تیم واکنش سریع وزارت بهداشت، چندین شهر خوزستان قرمز اعلام شد؛ ولی هنوز به صورت قطعی مشخص نیست که علت طغیان اپیدمی در این منطقه ویروس جهش یافته بوده یا خیر. البته نمونه‌های آزمایشگاهی برای بررسی مولکولی تهیه شده و رصد و رهگیری مبتلایان ادامه دارد، اما تا این لحظه گسترش ویروس جهش یافته در خوزستان تایید شده نیست؛ هرچند که احتمال این مساله در مناطق مرزی به خصوص به خاطر ترددهای غیررسمی بیشتر است.
وی با بیان اینکه کانون‌های آلوده خوزستان تحت کنترل تیم واکنش سریع کووید 19 وزارت بهداشت درآمده است، گفت: انجام تست‌های بیشتر، رصد و رهگیری مبتلایان و اقدامات سخت‌گیرانه به صورت جدی در حال اجراست.
سوری در عین حال، بیان کرد: متاسفانه سطح رعایت پروتکل‌ها بهداشتی نیز در این مناطق بسیار کاهش یافته که این موضوع در بازدید ما از چند شهر خوزستان کاملا مشهود بود؛ بسیاری از ادارات و نشست‌های اداری بدون رعایت پروتکل های بهداشتی برگزار شده و سطح رعایت اصول بهداشتی همچون پوشش ماسک و عدم حضور در اجتماعات نیز در بین مردم کاهش چشمگیری داشته است.
این اپیدمیولوژیست ادامه داد: به نظر می‌رسد سایر سازمان‌هایی که در این شرایط باید در کنار وزارت بهداشت باشند؛ آن ها نیز دچار خوش خیالی و ساده اندیشی شده‌اند و عملا نقش کمرنگ‌تری پیدا کرده‌اند، بعضا احساس می شود که برخی ارگان‌ها بحث معیشت مردم را بر سلامت آنان ترجیح داده‌اند، در حالیکه اگر معیشت باعث به خطر انداختن سلامت جامعه و افزایش مرگ و میرها باشد به هیچ عنوان پذیرفته و قابل قبول نیست.
روش قطعی تشخیص ویروس جهش یافته
این اپیدمیولوژیست با بیان اینکه تشخیص قطعی ویروس جهش یافته حتما باید با روش (NGS)NEXT-GENERATION SEQUENCING یا توالی‌یابی انجام شود، گفت: از آنجا که علایم بالینی ویروس بسیار متنوع و متغیر است، نمی‌توان تنها با اتکا به علایم بالینی ویروس جهش یافته را تشخیص داد، بلکه باید با رهگیری آخرین تماس‌های موارد مثبت و بررسی ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم آنان با مسافران خارج از کشور در این زمینه اقدام کنیم، بنابراین رهگیری تماس‌های نزدیک موارد مثبت کرونا و گاها تا چند ده تماس قبلی، با هدف شناسایی موارد مبتلا به ویروس جهش یافته الزامیست که در دستور کار قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر موارد ویروس جهش یافته در تهران، قزوین و چند شهر دیگر به صورت پراکنده گزارش شده است، گفت: با این حال ویروس جهش یافته هنوز بر الگوی کلی اپیدمی تاثیر زیادی نگذاشته ولی خطر بالقوه آن همچنان بسیار بالاست.
چگونه از بروز پیک چهارم پیشگیری کنیم؟
رییس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا با تاکید بر اینکه طغیان شدید اپیدمی و یا بروز پیک چهارم به وسعت پیک‌های قبلی سرنوشت محتوم کشور نبوده و قابل پیشگیری است، گفت: این مساله به رفتار مردم و اعمال سیاست‌های کنترلی از سوی مسوولان بستگی دارد.
وی در این رابطه به تجربیات کشورهایی همچون استرالیا اشاره کرد و گفت: در این کشورها علیرغم گزارش موارد ویروس جهش یافته طغیانی رخ نداد؛ چراکه توانستند با بکارگیری تیم‌های واکنش سریع و شناسایی و کنترل شدید موارد اول، از گسترش اپیدمی پیشگیری کنند. بنابراین ما نیز می‌توانیم با واکنش سریع نسبت به کانون‌های آلودگی و اعمال اقدامات کنترل، وضعیت را مدیریت کنیم.
وی ادامه داد: تجربه طغیان و خیز اپیدمی بعد از کاهش نسبی آمارها، یکبار در اردیبهشت ماه تجربه شد؛ بنابراین کشور هم تجربه آن زمان را دارد و هم اطلاعات، مستندات و تجربیات بین‌المللی را در اختیار دارد؛ لذا مساله مهم شکل‌گیری سیاست‌های صحیح و متناسب با شرایط و اعمال اقدامات لازم برای اجرای این سیاست‌هاست.
شرط اول کنترل اپیدمی مراعات مردم است
سوری همراهی و همکاری مردم را مهمترین عامل برای توفیق سیاست‌های پیشگیرانه دانست و گفت: اگر تمام تمهیدات و سیاست‌ها به درستی اتخاذ شود ولی مردم کم توجهی کرده و سایر سازمان‌ها و ارگان‌های اثرگذار همراهی نکنند، احتمال برگشت به شرایط ناگوار اپیدمی بالاست.
وی با تاکید بر اهمیت رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی مردم و همچنین تداوم محدودیت‌ها از سوی مسوولان برای پیشگیری از طغیان احتمالی اپیدمی، عنوان کرد: مخصوصا بی‌توجهی به مناسبت‌های پیش رو مانند سفرها، تعطیلات نوروز و امثال آن می‌تواند احتمال گسترش اپیدمی را تا چندین برابر افزایش دهد.
سوری در ادامه با بیان اینکه عدم توجه به خیزهای ملایم اپیدمی در مناطق مختلف کشور می‌تواند منجر به بروز پیک چهارم کرونا در کشور شود، گفت: با این حال هنوز در مراحل ابتدایی پیک چهارم قرار داریم، در این شرایط واکنش سریع می‌تواند به موفقیت در کنترل تغییرات پیش رو منتهی شده و در مقابل، هر دقیقه تاخیر در اعمال و اجرای اقدامات موثر شرایط را بسیار دشوارتر کرده و طبیعتا بازگشت به شرایط عادی را مشکل‌تر و پرهزینه تر خواهد کرد.
رییس تیم واکنش سریع کووید ۱۹ در وزارت بهداشت در پایان با تاکید بر اینکه شرط اول کنترل اپیدمی مراعات مردم است، توصیه کرد: برای غلبه بر ویروس کرونا باید هوشیاری خود را بیشتر کرده و مساله را جدی‌تر بگیریم؛ چراکه کنترل اپیدمی‌هایی مانند کووید 19 بسیار سخت و پرهزینه بوده ولی کوچکترین بی احتیاطی و کم توجهی می‌تواند وضعیت را بسیار نگران کننده کند؛ یادمان باشد که در همین چند ماه گذشته وضعیت اپیدمی در کشور چقدر وخیم بود و بدانیم که همچنان این استعداد در جامعه وجود دارد.
انتهای پیام