پیشنهادهایی به‌جای ممنوع‌الچاپ، ممنوع‌الکار و ...

یدالله گودرزی در نوشتاری به ظرفیت زبان فارسی در واژه‌سازی اشاره کرده و به اضافه مقلوب به عنوان یکی از شگردهای واژه‌سازی پرداخته است.

این شاعر و ترانه‌سرا در یادداشتی که در اختیار ایسنا قرار داده، نوشته است: یکی از ظرفیت‌های ارزشمندِ زبان فارسی برای واژه‌سازی و آفریدنِ اصطلاحاتِ نو، قدرتِ ترکیب‌سازیِ زبان فارسی است.

می‌توان به راحتی، دو واژه را ترکیب کرد و به شرط آگاهی و دانایی، واژه و ترکیبی تازه و مطابق قاعده ساخت.
قاعده «قلب» یا برعکس‌سازی یکی از شیوه‌های ساختِ ترکیب در زبان فارسی است که به شکل‌های گوناگون از این شگرد استفاده شده و به آن «اضافه مقلوب» هم گفته می‌شود؛ برای مثال «کارمزد»، «دستمزد»، «بلندپرواز» و «بزرگراه» از این‌گونه است. این ترکیب‌ها در اصل مزدِ کار، مزد دست، پرواز بلند و راهِ بزرگ بوده‌اند. این شگرد برای ساخت ترکیب‌های تازه و درست بسیار راه‌گشاست.

شوربختانه برخی ترکیباتِ نادرستی از روی ناآگاهی ساخته‌اند و قواعد زبان عربی را بر سر واژه‌های فارسی آورده‌اند که نادرست است، ترکیباتی مثل «ممنوع‌الچاپ»، «ممنوع‌الکار» و «جاویدالاثر» که کاملا اشتباه هستند، از قاعده اضافه مقلوب می‌توان بهره برد و ترکیباتی درست، معادل آن‌ها ساخت.

«چاپْ ممنوع‌» به جای ممنوع‌الچاپ،

«اثرجاوید» به جای جاویدالاثر، 

«کارممنوع» به جای ممنوع‌الکار و

 «ورودممنوع» به جای ممنوع‌الورود.

انتهای پیام
               

  • شنبه/ ۴ بهمن ۱۳۹۹ / ۱۲:۲۱
  • دسته‌بندی: ادبیات و کتاب
  • کد خبر: 99110402223
  • خبرنگار : 71573