احمدرضا کهن، کارشناس و پژوهشگر جهاددانشگاهی بوشهر در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: وقتی از دریا سخن به میان می‌آید، هر کسی بر حسب تجربه، دانش و علائق خود آن را توصیف می کند. خواه دریا را مسیری برای جابه‌جایی ۹۰ درصد کالاهای جهان بدانیم یا محل تامین غذای سه و نیم میلیارد انسان در سرتاسر جهان و یا مکانی برای رسیدن به آرامش و لذت از یک جاذبه طبیعی، این زیبایی بی همتا یک خانه‌ی بزرگ است. 

وی ادامه داد: دریاها و اقیانوس‌ها که بیش از ۷۰ درصد سطح زمین را پوشانده اند، گونه‌های مختلف جانوری، گیاهی و میکروبی را در خود جای داده‌اند. همین جانداران ساکن اکوسیستم های دریایی علاوه بر حقی که برای زیستن دارند، از اهمیت ویژه‌ای در حفظ و حمایت از حیات انسان ها برخوردار هستند که کمتر به آن توجه می شود.

چرا باید از دریاها حفاظت کرد؟

این محقق در توضیح علل و ضرورت حفاظت از دریاها بیان کرد: تلاش در حفاظت از دریاها و زیستمندان ساکن آن بدون در نظر گرفتن منافع انسان‌ها، یک وظیفه انسانی است. اما شاید آگاهی از آنچه که دریا در اختیار ما قرار می‌دهد کمکی باشد برای بیدار کردن کسانی که هنوز هم این آب‌های پهناور را "زباله‌دانی بی‌انتها" یا "اولویتی دست‌چندم" به شمار می‌آورند. 

کهن خاطرنشان کرد: اگر تنها در یک خط بخواهم وابستگی مشهود و ملموس زندگی انسان به دریاها و اقیانوس‌ها را بیان کنم می‌توان به تامین غذا، بستر حمل و نقل، استخراج سوخت و تولید انرژی اشاره کرد. اما آنچه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد از اهمیت بالاتری برخوردار است. 

این دکترای زیست شناسی دریا اظهار کرد موجودات ساکن در اکوسیستم‌های دریایی تولیدکننده بیش از ۵۰ درصد اکسیژن کره زمین هستند. دانستن همین نکته کافی‌ست تا بدانیم تا چه حد حیات روی زمین وابسته است به حیات درون دریاها. 

وی تصریح کرد: امروزه بحث از گرمایش جهانی در تمامی مجامع علمی و عمومی مطرح می‌شود. بحرانی که بخش بزرگی از آن به افزایش گازهای گلخانه‌ای در اتمسفر زمین باز می‌گردد. دانستن این نکته هم خالی از لطف نیست که بخش بزرگی از کربن حاصل از سوختن سوخت‌های فسیلی (بیش از ۳۰ میلیارد تن کربن در سال) توسط اقیانوس‌ها جذب می شود و این‌ها دین بزرگ بشر به دریاهاست.

مدیر دفتر آبزی‌پروری دریایی جهاددانشگاهی بیان کرد: افزایش جمعیت زمین یعنی افزایش اتکای بشر به دریا. خشکی‌ها دیگر توانی برای تامین غذا و آب مورد نیاز انسان ندارند. این به معنی مشکل در تامین نیازهای اولیه مردم است. اینجاست که نعمت دسترسی به دریا بیشتر نمود پیدا می کند. 

به گفته‌ی احمدرضا کهن پیش‌بینی می‌شود که در دو دهه پیش رو تا ۷ میلیارد نفر برای تامین غذای خود به دریاها و اقیانوس‌ها وابسته باشند. تغییرات اقلیمی و در نتیجه خشکسالی‌های پیاپی، منابع آب شیرین در دسترس شهروندان را روز به روز محدودتر می کند. آبی که برای نوشیدن، شست‌وشو، کشاورزی و صنعت مورد نیاز است هر روز کمیاب تر و همزمان پر تقاضاتر می شود و دوباره دریاها راه حل پیش روی ما برای عبور از این بحران هستند.

دکترای زیست‌شناسی دریا و فعال در حوزه محیط زیست به ایسنا گفت: در ازای این همه برکتی که از دریا نصیب آدمی می‌شود، ما جز آسیب چیزی به دریا نداده‌ایم. روش‌های بهره‌برداری مخرب تنها به دلیل افزایش بهره اقتصادی در کوتاه مدت آن چیزی است که در استفاده از منابع دریایی مورد توجه قرار می‌گیرد. 

وی در پاسخ به اینکه آیا واقعا فعالیت‌های انسانی می‌تواند بر محیط‌های پهناوری همچون دریاها و اقیانوس ها تاثیر منفی داشته باشد؟ می‌گوید بله. پاسخ دادن به این سوال با شواهد موجود در اطرافمان کار دشواری نیست. یک مثال از آنچه در ماه‌های گذشته نگرانی برخی دوستداران محیط زیست دریایی را موجب شده است برای شما می‌آورم. در ساخت و افزایش کارایی واکسن ها از ماده‌ای که در کبد کوسه‌ها وجود دارد استفاده می‌شود. این بدین معنی است که برای تولید واکسن ویروس کرونا (Covid ۱۹) نیاز به کشتار بیشتر کوسه‌هاست. ماهیانی که گونه های بسیاری از آن در حال حاضر هم در خطر انقراض هستند. در همین نمونه شما شاهد بهره بردن از نعمت های دریا و در مقابل آسیب به آن هستید.

این زیست‌شناس یادآور شد: اکتشافات نفتی، خطوط انتقال سوخت، فاضلاب‌های شهری و صنعتی، پساب‌های کشاورزی و آبزی پروری و ده‌ها مورد دیگر مصادیق بی‌توجهی ما به دریا هستند. این فعالیت ها اکوسیستم های دریایی را دچار آسیب های جدی و گاهی غیر قابل بازگشت می کند. 

کهن اضافه کرد: آبسنگ‌های مرجانی، علف‌های دریایی و جنگل‌های مانگرو نمونه‌هایی از مناطق ارزشمند دریایی هستند که گونه های بی نظیر گیاهی، جانوری و میکروبی را در خود جای داده اند. گونه هایی که هم حق حیات دارند و هم می‌توانند گره گشای مشکلات ما در حال و آینده باشند. این تنها در صورتی ممکن است که در حفاظت از دریا و اکوسیستم‌های دریایی جدیت به خرج دهیم و بهره برداری خود از منابع دریایی را به شکل پایدار و دوستدار محیط زیست به انجام برسانیم.

حفاظت از دریا چگونه؟

این پژوهشگر در پاسخ به اینکه چگونه می توان از دریاها محافظت کرد؟ گفت: شاید برای پاسخ به این پرسش بتوان لیستی بلند بالا نوشت؛ اما در یک جمله بخواهم پاسخی به این پرسش بدهم باید بگویم "تا آنجا که ممکن است در جایی که تضاد منافع انسان و محیط زیست پیش می‌آید، محیط زیست را اولویت قرار دهیم". 

وی توضیح داد: برای تامین غذا از دریا می توان روش های مختلفی را برای پرورش آبزیان به کار برد، برخی سازگار با محیط زیست و برخی مخرب آن. در این مواقع ما اغلب سود مالی را مورد توجه قرار می‌دهیم و این نتیجه‌ای جز سودی مختصر در ابتدا ولی زیان بسیار بزرگ و غیر قابل جبران در آینده ای نزدیک نخواهد داشت. یا در مورد صنایعی که در مجاورت دریا قرار گرفته‌اند مانند صنایع نفت و گاز حاشیه خلیج‌فارس، هیچ چیز به جز بهره برداری حداکثری در حال حاضر گویا اهمیتی ندارد. با این بی توجهی ها در حال نابودی سرمایه‌هایی هستیم که تنها پس از نابودیشان پی به ارزش آنها خواهیم برد. 

کارشناس و پژوهشگر جهاددانشگاهی بوشهر اظهار کرد: دریا پر از موهبت‌هایی است که پاسخی برای بسیاری از نیازهای انسان است اما در کنار بهره‌برداری از این مواهب بایستی دِین خود به دریا را نیز ادا کنیم. وظیفه ما حفظ تعادل و سلامت اکوسیستم های دریایی است. دولتمردان تنها در صورتی حفاظت از محیط زیست و به طور مشخص محیط زیست دریایی را اولویت خود قرار خواهند داد که اکثریت جامعه این خواسته را داشته باشند، و متاسفانه تا این نقطه راه طولانی در پیش داریم. 

احمدرضا کهن به عنوان کلام آخر عنوان کرد: برای حفاظت از دریاها، عادت ناپسند مشترک اغلب ما که "از فردا شروع خواهم کرد" را همین لحظه کنار بگذاریم. از همین لحظه شروع کنیم قبل از آن که بیش از این دیر شود. چرا که حفظ دریاها، حفظ حیات انسان‌ است...

انتهای پیام