درباره حال و روز فعالان تئاتر در دوران کرونا زیاد گفته و شنیده‌ایم ولی هر از گاهی تلاش‌هایی از سوی مسئولان صورت می‌گیرد تا این دوران سخت بر خانواده تئاتر آسان‌تر بگذرد. به تازگی هم مرکز هنرهای نمایشی اعلام کرده گروه‌هایی که در آستانه یا در میانه اجرای خود به دلیل تعطیلات کرونایی از اجرا بازمانده‌اند، می‌توانند یک ضبط حرفه‌ای از اثر خود برای ارایه آن در فضای مجازی داشته باشند و در قبال آن کمک هزینه‌ای تا سقف 30 میلیون تومان دریافت کنند.
در همین زمینه ایسنا با چند تن از کارگردانانی که اجرایشان چنین وضعیتی داشته است، به گفتگو نشست و دیدگاه‌های آنان را درباره این طرح حمایتی جویا شد.
میکاییل شهرستانی که تصمیم داشت نمایش «لبخند با شکوه آقای گیل» را در تماشاخانه سنگلج به صحنه ببرد، ترجیح می‌دهد منتظر بازگشایی سالن‌های تئاتر بماند و تمایلی به حضور نمایش خود در فضای مجازی ندارد.
او می‌گوید: تئاتر آنلاین برای گروهی مناسب است که اجرای صحنه‌ای خود را انجام داده باشند و بعد از اجرا، کار خود را در فضای مجازی یا آنلاین هم ارایه دهند تا آن دسته از تماشاگرانی که موفق نشدهاند نمایش آنان را ببینند، این فرصت را در مدیومی دیگر به دست آورند.
این کارگردان و بازیگر با سابقه تئاتر اضافه می‌کند: ما نیز با مدیریت تماشاخانه «سنگلج» صحبت کرده‌ایم و ترجیح می‌دهیم منتظر بازگشایی تئاتر بمانیم.
این مدرس تئاتر که مدت‌هاست نمایش‌های خود را با حضور هنرجویان روی صحنه می‌برد، ادامه می‌دهد: چنین طرحی به کار ما نمی‌آید چون در نمایش ما هر نقش را چندین بازیگر بازی می‌کنند و ترکیب بازیگران در هر اجرا متفاوت است. بنابراین با یک جلسه فیلمبرداری، تمام بازیگران در کار حضور نخواهند داشت و اگر بخواهیم کاری کنیم که حضور همه آنها ثبت شود، شاید نزدیک به ده جلسه فیلمبرداری نیاز باشد.
مرتضا جلیلی دوست کارگردان جوان تئاتر که از اجرای نمایش «دریم لند» باز مانده است، هم علاقه‌ای به حضور در این طرح حمایتی ندارد.
او درباره دلایل کم‌رغبتی خود توضیح می‌دهد: حتی اگر هم می‌خواستیم در این طرح شرکت کنیم، نمی‌توانستیم چون نمایش ما اینتراکتیو(مشارکتی) و نیازمند حضور فیزیکی مخاطب است. در دو بخش نمایش به طور مشخص با مخاطب ارتباط می‌گیریم. بنابراین نمی‌توانیم بدون حضور فیزیکی مخاطب نمایش را اجرا کنیم.
این کارگردان جوان ادامه می‌دهد: این طرح، خوبی‌ها و بدی‌هایی دارد. بعضی نمایش‌ها در دوران کرونا و بعد از آن، مخاطب زیادی نخواهند داشت. این گروه‌ها می‌توانند در این طرح مشارکت کنند. ولی وقتی نمایشی می‌تواند تماشاگرخود را داشته باشد، حضورش در چنین طرحی منطقی نیست.
جلیلی دوست درباره دیگر ایراد این طرح توضیح می‌دهد: رقم ثابتی در نظر گرفته شده در صورتی که بعضی از کارها بسیار پر هزینه‌اند و 30 میلیون کفاف هزینه‌های آنها را نمی‌دهد. به همین دلیل ما منتظر بازگشایی سالن‌ها می‌مانیم.
کهبد تاراج دیگر کارگردانی که قصد داشت نمایش «یاماها» را در تالار قشقایی تئاتر شهر روی صحنه ببرد، نیز مانند دو همکار دیگرش انتظار را بر اجرا در فضای مجازی ترجیح می‌دهد.
او می‌گوید: هنوز چیزی از طرف مجموعه تئاتر شهر به ما گفته نشده ولی موضوع اینجاست که ارایه یک تئاتر در فضای مجازی بر تعداد تماشاگران اجرای صحنه‌ای آن اثر می‌گذارد و اگر آن نمایش بعدا بخواهد اجرای صحنه‌ای داشته باشد، تعداد تماشاگرانش کم خواهند شد.
این کارگردان ادامه می‌دهد: برایم مهم نیست حتی اگر سه تماشاگر در سالن حضور داشته باشند. برای من صِرف حضور فیزیکی آنان اهمیت دارد.
تاراج خاطرنشان می‌کند: به هر حال شرایط سختی است و مرکز هنرهای نمایشی هم باید بودجه امسال تئاتر را هزینه کند چون این بودجه نمی‌تواند برای سال بعد ذخیره شود. به همین دلیل چنین طرح‌هایی را پیشنهاد می‌دهند ولی رقم 30 میلیون تومان چندان منطقی نیست چون ما با این شیوه نمایش‌مان را می‌فروشیم.
او ادامه می‌دهد: در صورتی حاضرم در این طرح شرکت کنم که نوبت اجرایم برای یک نمایش تازه محفوظ بماند.
تاراج که بر اجرای صحنه‌ای نمایشش اصرار دارد، تاکید می‌کند: هر زمان که سالن‌ها باز شود و هر ساعتی که برای اجرا در نظر گرفته شود، ما اجرای خود را به صحنه می‌بریم. همانطور که مدیر تئاترشهر گفته بود این مقطع هم مشابه وضعیت دهه شصت و دوران جنگ است که نمایش‌ها عصرها روی صحنه می‌رفتند.
او با بیان نمونه‌هایی از تئاترهایی که در ساعت‌های غیر متفارف اجرا شده‌اند، اضافه می‌کند: مگر همین نمایش «لانچر5» سال گذشته ساعت 3 عصر اجرا نداشت و هر اجرایش هم سالن پر می‌شد یا در جشنواره تئاتر فجر که بعضی از نمایش‌های خارجی را حتی ساعت 12 هم دیده‌ایم. یعنی می‌شود در این ساعت‌ها هم نمایش اجرا کرد و شاید لازم باشد در این مقطع، عادت تئاتر دیدن در ساعت‌های شبانه را تغییر بدهیم.
تاراج که معتقد است این مقطع بهترین زمان برای اجرای تئاتر است، تصریح می‌کند: نمی‌دانم چرا گروه‌های نمایشی برای اجرای تئاتر مقاومت می‌کنند. اتفاقا این روزها می‌شود کارهای کم پرسوناژ که پشت صحنه کم جمعیتی داشته باشند، تدارک دید ولی اجرای آنلاین یا اصولا ارایه تئاتر در فضای مجازی یعنی نابودی این هنر.
او خاطرنشان می‌کند: حتی اگر با مشارکت در این طرح حمایتی، نوبت اجرای صحنه‌ای‌مان محفوظ بماند، باز هم تمایلی ندارم. چون تئاتر آنلاین و تئاتر در فضای مجازی را برای نمایش‌های خودمان قبول ندارم مگر اینکه بخواهیم نمایشی خارجی و دور از دسترس ببینیم و چاره‌ای جز این نباشد.
این کارگردان تئاتر در ادامه اشاره‌ای هم به جشنواره تئاتر فجر دارد و می‌گوید: از خدا می‌خواهم که جشنواره تئاتر فجر آنلاین نباشد چون در شکل آنلاین کارگردان هیچ تسلطی بر اجرا ندارد و همان اجرای کنترل نشده، مورد داوری قرار می‌گیرد.
تاراج در پایان تاکید می‌کند: نمی‌دانم چرا مدیران و مسئولان وازرت ارشاد، ستاد ملی مقابله با کرونا را مجاب نمی‌کنند که اجرای تئاتر با رعایت پروتکل‌ها خطری ندارد. ما حتی با سه تماشاگر در هر ردیف، می‌توانیم اجرایمان را شروع کنیم. مهم این است که اجرای تئاتر از سر گرفته شود. این روند داشت در چند ماه اخیر طی می‌شد که متاسفانه تعطیلی دوباره تئاتر، آن را متوقف کرد.
انتهای پیام