در کشور ما با وجود ضرورت توجه بیش از پیش به این محرک تولید و مولد اقتصاد، صادرکنندگان با مشکلات بسیاری روبه‌رو هستند که سال‌ها به عنوان مانعی پیش پای آن‌ها بوده و همچنان نیز مشکلاتی را برایشان ایجاد می‌کند.
برخی مشکلات از جمله قوانین خلق‌الساعه، مشکل همیشگی صادرکنندگان بوده، علاوه بر این آن‌ها با مشکلات دیگری از جمله تامین مواد اولیه، بازگشت ارز صادراتی و... نیز روبه‌رو هستند که بر سختی کار صادرکنندگان در شرایط فعلی افزوده است.
ایسنا به منظور بررسی مشکلات صادرکنندگان و پیگیری از بخش دولتی در زمینه رفع این مسائل، میزگردی به مناسبت روز ملی صادرات با حضور رئیس اداره بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی و دو تن از صادرکننده‌های نمونه استان برگزار کرد.
صادرات ۶۱۲ میلیون دلاری استان در ۶ ماه اول سال ۹۹
در ابتدای این نشست محمدعلی امیرفخریان، رئیس اداره بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی، در خصوص آمار صادرات استان خراسان رضوی در سال ۹۹ اظهار کرد: صادرات استان در ۶ ماهه اول سال ۹۹، یک میلیون و ۱۷۴ هزار تن و به ارزش ۶۱۲ میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از لحاظ وزنی ۳۴ درصد و از لحاظ ارزشی ۲۱ درصد کاهش داشته است.
وی افزود: اصلی‌ترین رقم صادراتی استان، زعفران بوده که در ۶ ماهه اول سال ۹۹، حدود چهار میلیون دلار زعفران صادر شده، سایر اقلام عمده صادراتی استان خراسان رضوی میله‌های آهنی و فولادی، مواد اولیه و پی صنعتی برای مصارف صابون‌سازی، محصولات صنایع غذایی مانند رب گوجه‌فرنگی، محصولات کشاورزی مانند پسته، کفپوش‌ها، موکت، گوشت مرغ، سیب‌زمینی و پوشاک بوده است.
امیرفخریان خاطرنشان کرد: افغانستان نیز از شرکای خوب استان و از معدود مرزهایی بود که در شرایط کرونایی اصلا بسته نشد و حتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش سه درصدی در صادرات به این کشور داشتیم. سایر کشورهای هدف صادراتی استان عراق، ازبکستان، ترکمنستان، هنگ‌کنگ، امارات، اسپانیا، پاکستان، قزاقستان و قرقیزستان هستند.
صادرات به ۱۵ کشور همسایه از حاشیه خلیج فارس تا دریای خزر
رئیس اداره بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در خصوص اقدامات انجام شده برای افزایش نرخ صادرات استان تصریح کرد: ما برای صادرات استان، برنامه‌ای با هدف ارتقا صادرات به ۱۵ کشور همسایه تدوین کرده‌ایم که این ۱۵ کشور همسایه از کشورهای حاشیه خلیج فارس تا کشورهای حاشیه دریای خزر را شامل می‌شوند. تعرفه‌های تجارت ترجیحی نیز خواهیم داشت که این تعرفه‌ها برای نشست اخیر افغانستان پیش‌بینی شده است.
وی اضافه کرد: تفاهم‌نامه اقتصادی اوراسیا نیز اهمیت زیادی برای تجارت استان و کشور داشته است. این تفاهم‌نامه از ۵ آبان ماه ۹۹ اجرایی شده اما متاسفانه به دلیل شیوع ویروس کرونا و بسته شدن مرزها به توفیقات مورد نظرمان دست نیافتیم. در حال حاضر اتحادیه اقتصادی اوراسیا یکی از هدف‌های صادراتی اصلی ما است که تحریم‌ها بر این اتحادیه اثر کم‌تری دارد.
امیرفخریان بیان کرد: ما برای اولین بار میز صادرات اصناف تولیدی را در استان برگزار کردیم. همچنین جلسات آموزشی برای شهرستان‌ها، خصوصا شهرستان‌های مرزنشین، برگزار شده است. کمیته رویدادهای تجاری برای اولین بار در سطح کشور در استان خراسان رضوی با مشارکت بخش خصوصی و اتاق بازرگانی برگزار شد.
رئیس اداره بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در خصوص صنایع هدف صادرات در استان بیان کرد: صنایعی که برای آن هدف‌گذاری انجام داده‌ایم، صنایع پتروشیمی و شیمیایی، صنایع غذایی و کشاورزی حتی به صورت خانگی، صنایع معدنی، صنایع معدنی غیر فلزی، محصولات برق و الکترونیک، صنایع نساجی و پوشاک و صنایع کیف و کفش چرم و پوست هستند.
مزیت صادرات در ایران چیست؟
وی در خصوص مزیت صادرات در ایران بیان کرد: مزیت‌هایی برای صادرات در کشور ما وجود دارد که دسترسی به آب‌های گرم جنوب و کشورهای شمالی، نیروی کار و انرژی ارزان از این مزایا هستند و ما با بهره‌گیری از این موارد می‌توانیم قیمت تمام شده محصول را پایین‌تر بیاوریم و برای خود مزیت رقابتی جهانی ایجاد کنیم.
امیرفخریان افزود: هرچند تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا برای ما مشکلاتی ایجاد کرده اما صادرکنندگان ما نشان دادند که می‌توانند مسیرهای جایگزین را پیدا کرده و مشکلات را رفع کنند، بنابراین در حال حاضر با توجه به کاهش صادرات نفت، به صادرات غیر نفتی نیاز داریم، به همین دلیل باید به صادرات توجه ویژه‌ای داشته و فرایند آن را تسریع و تسهیل کنیم.
لزوم توجه به سلیقه جهانی در صادرات
رئیس اداره بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در خصوص لزوم توجه به سلیقه جهانی در صادرات عنوان کرد: آنچه در زمینه صادرات اهمیت زیادی دارد، این است که ما باید بر اساس نیاز مشتری صادرات کرده و تولید برای بازار هدف را با نشانه‌گذاری، بسته‌بندی و ذائقه مورد پسند بازار هدف داشته باشیم.
وی خاطرنشان کرد: استان خراسان‌رضوی، استان پیشرو در خصوص جذب سرمایه‌گذار خارجی است، بسیاری از کارخانجات استان با همین هدف احداث شده‌اند و بسیار موفق عمل می‌کنند. همچنین در سال جاری خبرهای خوبی در این زمینه از استان منتشرخواهد شد.
اصلی‌ترین مشکلات صادرکنندگان چیست؟
امیرفخریان در خصوص مشکلات صادرکنندگان گفت: مشکل اصلی صادرکنندگان مربوط به بازگشت ارز بوده که اگر این موضوع و دستورالعمل‌های ارزی حل شده و به نوعی دستورالعمل اجرایی‌تری توسط بانک مرکزی مصوب و اعلام شود، بخش زیادی از مشکلات حل می‌شود. تامین مواد اولیه از محل صادرات، توجه کم به تحقیقات بازار و بازاریابی و ارزش‌گذاری گمرکی از دیگر مشکلات صادرکنندگان است.
رئیس اداره بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با اشاره به لزوم توجه بیش‌تر به مقوله بازرگانی تصریح کرد: اگر می‌خواهیم تولید قوی داشته باشیم، باید به بازرگانی توجه کنیم. اصلی در تجارت وجود دارد و آن نیاز بازار است. نیاز بازار و کیفیت و کمیت آن باید توسط بازرگان تشخیص داده شود. شناسایی نیاز بازار است که می‌تواند ما را موفق و تولید ما را کارآمدتر کند. تجارت خارجی ما در حال حاضر یک تجارت سنتی است که باید از این حالت خارج شده و به سمت تجارت خارجی مدرن برویم و از علم روز در این زمینه استفاده کنیم.
اقدامات سازمان صمت برای حل مشکلات صادرکنندگان
وی در خصوص اقدامات انجام شده برای رفع مشکلات صادراتی عنوان کرد: برای حل این مشکل جلسه‌ای با حضور رئیس اتاق بازرگانی ایران تشکیل و تمامی مشکلات در این جلسه مطرح شد، در نهایت مکاتباتی صورت گرفت که برای بانک مرکزی و وزارت صمت تهیه و ارسال و این موارد از طرف اتاق بازرگانی نیز منعکس شده که انعکاس این موضوع باعث می‌شود تا با پیگیری بخش خصوصی این مشکل اصلاح شود.
امیرفخریان در خصوص اقدامات حمایتی صادرکنندگان گفت: بسته حمایت از صادرات به طور سالیانه به تصویب هیأت وزیران می‌رسد و موضوع مشوق‌های صادراتی، حتی در شرایط سخت اقتصادی همچنان وجود داشته و در حال حاضر نیز به قوت خود باقی است. امسال نیز مشوق‌های صادراتی وجود خواهد داشت.
رئیس اداره بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی اضافه کرد: تسهیلات سرمایه در گردش و تسهیلات اعتباری نیز به صادرکنندگان پرداخت می‌شود که همه ساله واحدهای تولیدی، خصوصا واحدهای تولیدی صادرات‌محور می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند و بخشی از سود تسهیلات توسط بسته حمایتی پرداخت می‌شود. در حال حاضر صندوق ضمانت صادرات رسالت خود را انجام می‌دهد و بحث کاری این صندوق، کاهش ریسک سیاسی و تجاری صادرکنندگان است.
نرخ ارز به مزیتی برای تولید و صادرات تبدیل شده است
وی ادامه داد: واقعی‌سازی نرخ ارز، موضوع مهمی برای رونق صادرات است و یکی از مشکلاتی که در حدود ۱۰ سال پیش با آن مواجه بودیم، بالا نگه داشتن غیر واقعی نرخ ارز بود که تولیدکننده را دچار مشکلاتی می‌کرد. در اثر تحریم‌ها، نرخ ارز نه تنها به نرخ واقعی خود نرسیده بلکه از نرخ واقعی خود نیز پایین‌تر آمده و این موضوع قدرت صادرکننده و تولیدکننده را در رقابت صادراتی افزایش می‌دهد. در حال حاضر نرخ ارز به مزیتی برای تولید و صادرات آن تبدیل شده است.
امیرفخریان در خصوص لزوم ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به بازار صادرات عنوان کرد: همکاری‌هایی با شرکت‌های های‌تک و دانش‌بنیان در حال انجام است و در بخش تحقیق و پژوهش اتاق بازرگانی، به حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور پرداخته می‌شود. یکی از صنایعی که در حال حاضر وجود دارد، صنایع خلاق است. ما حتی تولید و صادرات نرم‌افزار را به شرکت‌های دانش‌بنیان داریم و گاه صادرات به کشورهایی که ما را تحریم‌کرده‌اند، توسط کشورهای دیگر اروپا انجام می‌شود که شرکت‌های موفقی هستند.
رئیس اداره بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی عنوان کرد: ما آمادگی داریم مشکلات صادرکنندگان در استان را با کار کارشناسی و ارائه پیشنهاد به مرکز منعکس کنیم تا نتیجه مطلوبی به دست بیاید و منجر به تصمیمات صحیح‌تری شود.
اشباع بازار داخل یکی از دلایل ضرورت صادرات در شرایط فعلی است
در بخش دیگری از این نشست رضا حسینی، یک صادرکننده قهوه، با اشاره به لزوم صادرات در شرایط فعلی کشور اظهار کرد: صادرات فی‌البداهه و در یک مقطع خاص آغاز نمی‌شود اما مهم‌ترین عواملی که ضرورت صادرات را برای ما در شرایط تحریمی مشخص می‌کند، وجود واحدهایی است که هم‌ارز یکدیگر در حال کار و تولید بوده و بسیاری از این واحدها با توجه به شرایط موجود تامین‌کننده بازار داخل هستند.
وی افزود: شاید واحدهایی که از گذشته برنامه‌ریزی‌هایی در این خصوص داشتند بتوانند در حال حاضر صادرات داشته باشند، زیرا بازار داخل به نوعی در حال تامین شدن است. در واقع یکی از دلایلی که ما باید در شرایط فعلی صادرات داشته باشیم، اشباع شدن بازار داخل است.
حسینی در خصوص علل افزایش ظرفیت صادراتی کشور تصریح کرد: یکی از دلایل دیگری که ظرفیت صادرات ما را ارتقا می‌دهد، کاهش توان خرید مردم است. موضوع دیگری که وجود دارد، تحریم‌های ارزی و مشکل در نقل و انتقالات ارزی است، به همین دلیل صادرات سرلوحه قرار داده می‌شود تا بتوان در بخشی از واردات کالاهای مورد نیاز نیز از آن استفاده‌کرد و باری از دوش نهادهای ارزی کشور اعم از بانک مرکزی و بانک‌های عامل برداشت.
این صادرکننده قهوه خاطرنشان کرد: اگر ما تک‌محصولی بوده و یا محصولات کمی برای صادرات داشته باشیم، این محصول به نقطه ضعفی برای ما تبدیل می‌شود و ما را با مشکلاتی مواجه می‌کند اما با وجود کالاهای صادراتی، شاید نتوان همه آن کالاها را کنترل کرد، در نتیجه از مفرهای ایجاد شده می‌توان برای دور زدن تحریم‌ها استفاده و به نوعی سختی کار را کم کرد. به نظر می‌رسد اگر در این دوره صادرات‌محورتر فکر کنیم، بتوانیم کالاهای بیشتری را برای صادرات داشته باشیم و ارتباط ما با دنیا قطع نشود.
چه موانعی پیش پای صادرکنندگان وجود دارد؟
وی در خصوص موانع صادراتی گفت: موضوعاتی مانند قوانین خلق‌الساعه و تغییر در قوانین خلق‌الساعه، درد و دل تمام صادرکنندگان است که در تمام نشست‌ها بررسی می‌شود. دولت نیز به دلیل اینکه منابع مالی خود را از دست داده، در کنترل بازار با اندکی مشکل مواجه شده و در بسیاری از قسمت‌ها مجبور به وضع این قوانین بدون در نظر گرفتن منفعت تجار، صادرکنندگان و تولیدکنندگان است.
حسینی افزود: مشکل دیگری که مانعی برای صادرکنندگان بوده، زنجیره تامین است. از یک طرف تدوین قوانین خلق‌الساعه و از طرف دیگر شرح و بسط دادن این قوانین برای صادرکنندگان مشکلاتی ایجاد می‌کند. همچنین تولیدکنندگان چه در زمینه صادرات و چه واردات به دلیل ارزش‌گذاری‌های گمرکی با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند
سال‌ها است که از مشوق‌های صادراتی هیچ خبری نداریم
این صادرکننده قهوه خاطرنشان کرد: صادرکنندگان معمولا در زمینه سود و زیان صادرات، روی سود و زیان صفر کار می‌کنند و سعی بر این است تا در منطقه ضرر وارد نشود. صادرکننده‌ها چندان دنبال سود نیستند، زیرا احساس می‌کنند علاوه بر موضوع ارزآوری، در زمینه مشوق‌های ارزی صادراتی می‌توانند تسهیلاتی دریافت کنند. ما سال‌ها است که از مشوق‌های صادراتی هیچ خبری نداریم.
وی خاطرنشان کرد: صادرکننده در چنین شرایطی که بر طبق قانون مجبور به عرضه ارز به دست آمده در سامانه می‌شود، برای حفظ مشوق صادراتی خود مجبور به خرید ارز ۳۲ هزار تومانی از بازار و وارد کردن آن به سامانه می‌شود تا رفع تعهد ارزی خود را انجام دهد. در حال حاضر بسیاری از صادرکنندگان استان به دلیل رفع تعهد ارزی خود با مشکل مواجه هستند و واقعا توان انجام این کار را ندارند.
حسینی با بیان اینکه استان خراسان رضوی، بالاترین نرخ مشارکت در صنعت بخش خصوصی را دارد و اکثر کارخانجات مرتبط با بخش خصوصی هستند، عنوان کرد: متاسفانه مشکلی فرهنگی در میان ما وجود دارد و این است که ما کار تیمی بلد نیستیم، یعنی تولیدکننده احساس می‌کند می‌تواند بازرگان خوبی نیز باشد و در نتیجه در بازارهای هدف، خودسرانه و مختار وارد می‌شود، در صورتی‌که نیاز است تا از بازرگان و فردی متخصص در این حوزه کمک گرفته شود.
لزوم جدایی دو بخش صنعت و معدن از تجارت
این صادرکننده قهوه با اشاره به لزوم جدایی دو بخش صنعت و معدن از تجارت بیان کرد: از مسئولان خواهش می‌کنیم تا وزارت صنعت و معدن را از وزارت بازرگانی و تجارت جدا کنند، زیرا ادغام این دو در یک وزارت‌خانه باعث ایجاد مشکلی برای تولیدکننده می‌شود که آن تولیدکننده هم باید تولید و هم بازرگانی و صادرات و بازاریابی محصول را انجام دهد، در صورتی‌که رسالت تولیدکننده، تنها تولید است و بازرگان نیست که قوانین و قواعد کشور هدف را بشناسد.
وی در خصوص متضرر شدن بخش خصوصی در شرایط فعلی عنوان کرد: در شرایط تحریمی، بخش خصوصی بیش‌ترین ضرر را در بحث محصولات صادراتی می‌کند. بخش دولتی کالاهای خاص و فرآورده‌های صنعت نفت را دارد اما بخش خصوصی کمتر با این موضوع مواجه است، بنابراین باید به سمت کشورهایی رفت که سازوکار مالی تدوین‌شده و خط‌کشی‌شده‌ای ندارند، زیرا اگر صادرکننده به سمت صادرات به کشورهای با سازوکار مالی تعریف‌شده‌تر برود، با مشکلاتی مواجه خواهد بود.
حسینی در خصوص لزوم کاهش تعرفه واردات کالا گفت: در شرایط تحریمی محدودیت‌هایی برای صادرکنندگان ایجاد شد و آن نیز افزایش تعرفه واردات کالا از ایران خصوصا به اتحادیه اروپا بود که عده‌ای از مشتریان را به دلیل قیمت رقابتی در صادرات از دست دادیم.
بسیاری از تولیدکنندگان به جای تولید سهمیه مواد اولیه خود را می‌فروشند
در ادامه آرزو هاشمی، قائم‌مقام یک شرکت صادرکننده فرش و موکت، در خصوص لزوم صادرات اظهار کرد: با توجه به نوسانات قیمت ارزی موجود و با توجه به اینکه عمده مواد اولیه ما وارداتی است، این موضوع به خروج ارز منجر می‌شود. حال اگر این امکان برای ما فراهم شود که ورود ارزی داشته باشیم که این موضوع نیز از طریق صادرات اتفاق می‌افتد، نوسانات ارزی تا حد زیادی تعدیل می‌شوند.
وی در خصوص تاثیر نوسانات ارزی بر صادرکنندگان گفت: متاسفانه همواره از مشکلات صادراتی صحبت به میان می‌آید اما چندان اثربخش نیست. در حال حاضر برای طرح توسعه‌ای که مطرح می‌شود، باید دستگاه جدید خریداری شود و خرید این دستگاه جدید نیاز به وام دارد که به صورت ارزی و یورویی اخذ می‌شود.
هاشمی با اشاره به ترجیح تولیدکننده به فروش مواد اولیه در بازار تصریح کرد: قیمت قطعات به شدت افزایش یافته و خرید دستگاه جدید و یا بروزرسانی دستگاه‌ها صرفه اقتصادی ندارد. متاسفانه افراد به این نتیجه رسیده‌اند که از کار تولیدی به سمت کار بازرگانی بیایند و تولیدکننده ترجیح می‌دهد به جای تولید، با استفاده از سهمیه‌ای که دارد، مواد اولیه را وارد کند و آن را در بازار بفروشد، زیرا دردسر کمتر و سودآوری مناسب دارد اما برای کشور سودآور نیست.
قائم‌مقام این شرکت صادرکننده فرش و موکت اضافه کرد: در صنعت تولید فرش و موکت، کشور ما با کشور ترکیه مقایسه و بیان می‌شود که کشور ترکیه در طرح و کیفیت قوی‌تر عمل می‌کند، در حالی که دستگاه‌های ما از نظر تعداد شانه بسیار بالاتر از کشور ترکیه است اما جذابیت و کیفیت طرح‌های ترکیه‌ای به دلیل جدیدتر بودن دستگاه‌ها بهتر است. این موضوع باعث می‌شود که ما برای مثال نتوانیم به ترکیه صادرات داشته باشیم و خود را به کشورهایی مانند افغانستان، ترکمنستان و... محدود کنیم.
وی در خصوص لزوم تداوم مشوق‌های صادراتی گفت: متاسفانه در حال حاضر در صنعت، افراد به اندازه کافی دغدغه و مشکل دارند و نیاز است تا مشوق‌های صادراتی وجود داشته باشد و حذف نشوند. سایر کشورها همراه و کمک‌کننده تولیدکنندگان برای بازاریابی کالا هستند اما در کشور ما با این نرخ ارز، شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی و معرفی و بازاریابی کالا برای تولیدکننده صرفه اقتصادی ندارد.
هاشمی با اشاره به لزوم معرفی برندهای ایرانی در نمایشگاه‌های جهانی و بین‌المللی عنوان کرد: در صنعت تولید فرش و موکت، طرح‌های تولید شده توسط شرکت‌های داخلی بسیار بهتر از شرکت‌های کشور ترکیه است اما به دلیل اینکه امکان معرفی کالا وجود ندارد، امکان صادرات آن کالا نیز وجود نخواهد داشت.
قائم‌مقام این شرکت صادرکننده فرش و موکت ادامه داد: مشکل دیگری که برای صادرکنندگان وجود دارد، مقایسه بهره بانکی کشور با سایرکشورها است. در کشورهای دیگر بهره بانکی حدود سه درصد بوده، در حالی که ما در کشورمان حدود ۲۰ درصد بهره بانکی داریم و این بهره بانکی و مشکلات دیگر باعث سخت‌تر شدن تولید و بالا رفتن قیمت تمام شده کالا می‌شود.
انتهای پیام