اواخر شهریورماه بود که اداره کل محیط زیست گلستان در شورای حفظ حقوق بیت‌المال استان اعلام کرد که بخشی از زمین‌های ویلایی شهرک «افرا» در شهرستان گالیکش، در محدوده پارک ملی گلستان قرار دارد. بعد از این موضوع رئیس‌کل دادگستری استان، دادستان گالیکش را با دستور ویژه مأمور بررسی نحوه الحاق زمین‌های این شهرک به بافت روستای تنگراه و ساخت‌وسازهای این منطقه کرد.
دادستان گالیکش هفته گذشته در بازدید میدانی از شهرک افرا با حضور مدیران محیط زیست، ساخت‌وسازها و محدوده شهرک را از نزدیک بررسی کرد. دادستان گالیکش در حاشیه این بازدید گفت که در نامه‌های جداگانه به دستگاه‌های ذی‌ربط، توضیحاتی خواسته‌شده که قرار است تا کمتر از یک ماه آینده پاسخ استعلام‌ها به دادستانی ارائه شود.
سیدسعید جباری خاطرنشان کرد: در این رابطه تعدادی از مدیران اداره‌های مرتبط با این ساخت‌وسازها، معتمدین محلی و تعدادی از اهالی شهرک افرا به دادسرای گالیکش احضار شدند.
پارک ملی گلستان قدیمی‌ترین پارک ملی ثبت شده در ایران است و به دلیل تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری، به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این موضوع خود نشان دهنده اهمیت این نقطه است و همین امر هم علت ورود جدی دادستانی به این مسئله است. به‌منظور بررسی دقیق‌تر این موضوع به سراغ مسئولان محیط زیست گلستان رفتیم.
معاون فنی اداره کل محیط زیست گلستان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: پارک ملی گلستان با وسعت ۹۱ هزار و ۸۹۵ هکتار در محدوده جغرافیایی شهرستان‌های گالیکش، کلاله و مراوه‌تپه در استان گلستان، شهرستان‌های مانه و سملقان و گرمه در استان خراسان شمالی و شهرستان میامی در استان سمنان واقع شده است.
وحید خیرآبادی بیان کرد: پارک ملی گلستان در ابتدا از ۲۱ مردادماه سال ۱۳۳۶ تحت حفاظت کانون شکار ایران قرار گرفت. کانون شکار ایران در آن زمان به‌منظور حفظ تنوع زیستی و حیات‌وحش، اقدام به خریداری سکونتگاه‌ها و دامداری‌های مردم در محدوده پارک ملی کرده و برای آنها سند گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: از بین ۲۹۵ منطقه چهارگانه تحت مدیریت و حفاظت سازمان محیط زیست در سطح کشور، پارک ملی گلستان تنها منطقه‌ای است که سند مالکیت به نام سازمان حفاظت محیط زیست دارد.
معاون فنی اداره کل محیط زیست گلستان ادامه داد: در گذشته عرصه‌ای حدود یک و نیم هکتار در ضلع غربی پارک ملی گلستان در محدوده شهرستان گالیکش با کاربری باغی متعلق به آقای "ازبر باقری" بود. از اواخر دهه ۷۰ این عرصه تفکیک شده و به مسکونی تغییر کاربری پیدا می‌کند و بعد از آن ساخت‌وساز در آن منطقه به‌عنوان شهرک «افرا» آغاز می‌شود.
وی بیان کرد: اولین مسئله‌ای که در رابطه با این شهرک مطرح است این بوده که چگونه این زمینی که کاربری باغی داشته به مسکونی تغییر کاربری داده است؟ مسئله دیگر این که چرا بنیاد مسکن در سال ۱۳۸۱ این منطقه را به محدوده طرح هادی روستای «تنگراه» اضافه کرده است؟ در بازنگری که سال ۱۳۹۰ در طرح هادی روستای تنگراه انجام شد نیز منطقه شهرک افرا با مساحت ۱۵ هزار و ۸۸۰ مترمربع در محدوده طرح هادی روستا قرار گرفت.
خیرآبادی به موضوع رعایت نکردن حریم رودخانه در این ساخت‌وسازها هم اشاره کرد و گفت: رودخانه دوغ به‌عنوان یک رودخانه سیلابی استان که در سال‌های ۸۰، ۸۱ و ۸۴ شاهد سیل‌های سهمگین در آن بودیم، در نزدیکی این شهرک قرار دارد. نیاز است که بررسی شود آیا ساخت‌وسازها در حریم رودخانه انجام گرفته است یا خیر؟
معاون فنی اداره کل محیط زیست گلستان در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: از چندی پیش با همکاری اداره ثبت اسناد و املاک استان گلستان، پیاده‌سازی پروژه حدنگار را آغاز کردیم تا اراضی تحت مدیریت سازمان محیط زیست در محدوده پارک ملی گلستان را مشخص کنیم.
وی تصریح کرد: طبق بررسی به عمل آمده، عرصه در این منطقه حدود ۳۷ هزار مترمربع است و برای این میزان عرصه خدمات زیرساختی از قبیل آب و برق و گاز فراهم شده؛ درحالی‌که بر اساس مستندات بنیاد مسکن عرصه باید حدود ۱۵ هزار مترمربع باشد.
خیرآبادی با اشاره به پیگیری ورود دادستانی شهرستان گالیکش به این مسئله، گفت: به احتمال زیاد بخشی از ساخت‌وسازهای این منطقه در داخل اراضی ملی، بخشی دیگر نیز در محدوده پارک ملی گلستان و البته بخشی هم در حریم رودخانه قرار دارد.
معاون فنی اداره کل محیط زیست گلستان در خصوص علت ورود دیرهنگام محیط زیست به این مسئله، گفت: از ابتدای امسال با دستور مدیرکل حفاظت محیط زیست استان در حال جمع‌آوری اسناد پارک هستیم تا «قانون حدنگار» را اجرایی کنیم. تاکنون با همکاری اداره کل ثبت اسناد استان، مستندات مربوط به حدود ۵۰ پلاک اصلی و فرعی جمع‌آوری شده است.
وی خاطرنشان کرد: البته در گذشته برای تصرف در دو سه قطعه از این عرصه در پارک ملی گلستان در مراجع قضایی طرح دعوی شده و رأی هم به نفع محیط زیست صادر شده است.
خیرآبادی با اشاره به اینکه این اولین تجربه حدنگار در سازمان محیط زیست است، گفت: با توجه به وسعت پارک ملی و قرار گرفتن در محدوده ۶ شهرستان، اولین تجربه اجرای حدنگار در محیط زیست و همچنین لزوم توجه جدی به بررسی اسناد و جلوگیری از تضییع شدن حق مردم یا بیت‌المال، روند کار زمان‌بر خواهد بود.
معاون فنی اداره کل محیط زیست گلستان بیان کرد: در همین بررسی‌های حدنگار بود که به این تخلف در محدوده پارک ملی گلستان پی بردیم. علاوه بر موضوع شهرک افرا، در بررسی‌ها حداقل دو مورد تصرف دیگر در حاشیه پارک ملی گلستان در محدوده روستای تنگراه شناسایی شده که بررسی‌های تکمیلی در این رابطه در حال انجام است. بعد از تکمیل مستندات این موارد را هم تحویل مراجع قضایی خواهیم داد.
در ادامه مدیر امور منابع آب شهرستان‌های گالیکش، گنبد و مینودشت در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد که هیچ‌یک از ساخت‌وسازها در این شهرک در حریم رودخانه قرار ندارد.
مرتضی مصطفی‌لو بیان کرد: البته فنس‌کشی برخی خانه‌ها بر روی دیواره بلوکی نیم متری به سمت رودخانه امتداد داشته ولی موضوع اصلی که در بازدید هفته قبل دادستان گالیکش از شهرک افرا مطرح شد، ساخت‌وسازها بود که این کار در حریم رودخانه صورت نگرفته است.
مدیر بنیاد مسکن شهرستان‌های گالیکش و مینودشت نیز در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در سال ۱۳۸۰ با درخواست اهالی شهرک افرا که سند ملکی داشتند، حدود ۱۵ هزار مترمربع از عرصه این شهرک به بافت روستای تنگراه الحاق شد.
سیدقربانعلی میر در خصوص علت موافقت با الحاق شهرک افرا به طرح هادی این روستا با توجه به فاصله آنها از یکدیگر، گفت: بنیاد مسکن دبیری کمیته تصویب طرح هادی روستای تنگراه را بر عهده داشت و بعد از نظر مثبت سایر دستگاه‌ها، با این الحاق موافقت شده است.
وی افزود: کاری که صورت گرفته قانونی بوده و مستندات آن موجود است. مستندات در اختیار دادستان قرار گرفته است.
مدیر بنیاد مسکن شهرستان‌های گالیکش و مینودشت در خصوص ساخت‌وسازها بیشتر از محدوده مجاز، گفت: محدوده شهرک نقشه UTM خورده و حدود آن مشخص است. اگر بیش از اندازه مجاز ساخت‌وساز صورت گرفته، دادستانی آن را پیگیری خواهد کرد. محیط زیست هم مستندات خود در خصوص مالکیت بر بخشی از این محدوده شهرک در پارک ملی گلستان را به دادستانی ارائه کند تا پیگیری‌های لازم صورت گیرد.
پارک ملی گلستان در سال ۱۹۷۷ به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست کرده در یونسکو به ثبت رسیده است و باری دیگر بخشی از آن در سال ۲۰۱۹ به‌عنوان جنگل‌های هیرکانی ثبت یونسکو شده است. اگر خدشه‌ای در مسائل مالکیتی پارک ملی گلستان به وجود آید، قطعاً به جایگاه ملی و بین‌المللی آن لطمه وارد خواهد شد.
انتهای پیام