بهاره آروین در گفت‌وگو با ایسنا، در توضیح تفریغ بودجه شهرداری تهران گفت: گزارش تفریغ بودجه در واقع گزارش عملکرد مالی شهرداری تهران بر مبنای بودجه است و درواقع بررسی این مساله است که اقدامات انجام شده در شهرداری در یک سال مالی تا چه حد منطبق بر سند مصوب بودجه بوده است. به عبارت ساده تر، گزارش تفریغ، گزارش تطبیق یا انحراف عملکرد بودجه از بودجه مصوب است.
وی با بیان اینکه گزارش تفریغ بودجه سالانه از اهمیت بالایی برخوردار است، گفت: گزارش تفریغ از سال ۸۷ تا ۹۶ در وب سایت شفاف منتشر شده و به متخصصان، نهادهای مدنی، رسانه‌ها و شهروندان علاقمند کمک می‌کند تا بدانند شهرداری در سالیان مختلف چه درآمدها و هزینه‌هایی داشته است.
به گفته وی، افراد و کارشناسان به کمک گزارش تفریغ بودجه می‌توانند درآمد و هزینه یک سال شهرداری را مورد بررسی قرار دهند.
گزارش تفریغ، وضعیت مالی شرکت‌ها و سازمان‌ها را دربرنمی‌گیرد
آروین با بیان اینکه در گزارش‌های تفریغ مشخص می‌شود عملکرد مالی شهرداری در حوزه‌های مختلف از قبیل حمل‌ونقل، خدمات شهری و ... به چه میزان بوده است، تاکید کرد: در گزارش تفریغ حتی وام‌های دریافتی و بدهی‌های پرداختی نیز مشخص است؛ البته گزارش‌های منتشرشده مربوط به ستاد شهرداری تهران است و میزان بودجه صرف‌شده در شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه را پشتیبانی نمی‌کند که البته این بخش از بودجه در گزارش تلفیق هر سال مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
رئیس کمیته شفافیت شورای شهر با بیان اینکه متاسفانه گزارش‌های تفریغ آنچه را در شهرداری تهران اتفاق می‌افتد به صورت دقیق بازنمایی نمی‌کند، ادامه داد: یکی از مهم‌ترین دلایل عدم تحقق این امر این است که این گزارش، وضعیت مالی شرکت‌ها و سازمان‌ها را در برنمی‌گیرد و معمولا حسابرسی از آنها در قالب گزارش تلفیق که به شدت از بررسی آن عقب هستیم، مورد توجه قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه بسیاری از گزارش‌های تخلفات در سطح مناطق، شرکت‌ها و سازمان‌ها در تلفیق نمایان می‌شود، گفت: البته شورای شهر توانسته این گزارشات را تا سال ۹۳ بررسی کند؛ اما از آن سال به بعد هنوز گزارش حسابرسی تکمیل نشده و این عقب ماندن نهاد ناظر از اجرا و اصلاح کج‌روی‌ها و تخلفات در شهرداری جلوگیری می‌کند و سبب می‌شود نتوانیم به موقع و به صورت موثر به تخلفات رسیدگی کنیم.
بررسی صوری گزارش تفریغ به دلیل کمبود وقت
مدیران میانی شهرداری، قلق ها را یاد گرفتند
بدهی شهرداری 60 هزار میلیارد تومان است اما انحراف از بودجه 5 درصد!
عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران با بیان اینکه متاسفانه به دلیل کمبود وقت، گزارش تفریغ به صورت صوری و فرمالیته بررسی می‌شود، گفت: این درحالی است که باید روی اعداد و ارقام بررسی محتوایی صورت گیرد تا مشخص شود مثلا سند بهسازی آسفالت واقعا برای بهسازی آسفالت بوده و این مقدار هزینه شده یا نه؟
آروین افزود: این درحالی است که محدودیت زمانی مانع از بررسی دقیق می‌شود؛ چرا که شهرداری باید گزارش مالی هر سال خود را تا اردیبهشت ماه سال بعد به شورا تقدیم کند و شورا نیز تنها دو ماه فرصت دارد تا گزارش‌های تفریغ را بررسی کند و در این مدت زمانی کم، فقط انحرافات چشمگیر مالی مشخص می‌شود.
به گفته این عضو شورا، برخی مدیران اجرایی و میانی شهردار قلق‌های مربوطه را یاد گرفته‌اند. آنها یاد گرفته‌اند که چطور گزارش تفریغ را ارائه کنند تا تخلفات و انحرافات جدی به راحتی مشخص نشود؛ کما اینکه در ابتدای شورای شهر پنجم بارها به مدیران مالی اعلام کردم که شهرداری با بدهی ۶۰هزار میلیاردی مواجه است، اما میزان انحراف در گزارش‌های تلفیق حدود ۳ یا ۵ درصد است و گزارش چیزی نشان نمی‌دهد. بعدها متوجه شدیم برخی مدیران میانی در تبصره‌های بودجه قلق‌هایی را کشف می‌کنند و از این طریق کسری بودجه را می‌پوشانند.
آروین با تصریح اینکه گزارش‌های تفریغ به دلیل نبود وضعیت مالی شرکت‌ها و سازمان‌ها، نبود گزارش‌های تبصره‌های بودجه و همچنین نبود گزارش محتوایی عملکرد هزینه‌ای بودجه، قابل اتکا نیست، ادامه داد: البته گزارش مالی شرکت‌ها و بررسی محتوایی بودجه در گزارش تلفیق مورد توجه قرار می‌گیرد اما این دو آیتم به دلیل تاخیر در ارسال و همچنین مهلت محدود قابل بررسی دقیق نیستند و ما نیازمند یک تحول در سیستم حسابرسی و گزارش‌های برخط مالی هستیم.
بعضی از مدیران در طول سال هزینه‌هایی می‌کنند و تا پایان سال صدایش را درنمی‌آورند
اسناد بدهی شهرداری در کشوی مدیران قبلی مانده بود و بعد از سه سال رو شد
مقاومت شهرداری در ارائه اسناد سالهای قبل!
وی تاکید کرد: رویه‌های مالی باید تغییر کند؛ چرا که بعضا دیده شده برخی مدیران در طول سال هزینه‌هایی انجام می‌دهند اما تا آخر سال صدایش را هم در نمی‌آورند و دست آخر در بحبوحه بررسی و محدودیت زمانی بررسی، اسناد را یکجا ارائه می‌کنند و حتی برخی اسناد در کشوهای میز مدیران باقی می‌ماند و ارائه نمی‌شود؛ کما اینکه شاهدیم متاسفانه چند هزار میلیارد تومان بدهی شهرداری اصطلاحا بدهی ثبت‌نشده است و اساسا حتی در دفاتر شهرداری ثبت نشده و اسناد آنها در دو سه سال اول مدیریت فعلی در کشوهای مدیران قبلی بود و بعد رو شد. این نشان می‌دهد ما نیازمند اصلاح رویه‌های مالی هستیم.
رییس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر با بیان اینکه متاسفانه در درون شهرداری مقاومت‌هایی برای انتشار گزارش تفریغ وجود دارد و در ارائه اسناد سالهای قبل هم مقاومت‌هایی صورت می‌گیرد، ادامه داد: گزارش‌های تفریغ باید در فرمت استاندارد اکسل (Excel) منتشر می‌شد تا امکان بررسی آن وجود می‌داشت اما شهرداری تهران اصرار داشت که این گزارش را در قالب پی‌دی‌اف (PDF ) به شورا بدهد و حجم کارهایش را بهانه‌ای برای عدم ارائه فایل اکسل اعلام می‌کرد که برهمین اساس بسیاری از کارشناسان کمیته شفافیت زمان زیادی را صرف تبدیل پی‌دی‌اف به اکسل کردند و این کار مهم در شورا انجام شد تا به فرمت استاندارد برسیم. همچنین مدت زمان زیادی منتظر بودیم تا این گزارش‌های تبدیل‌شده به تایید شهرداری برسد.
گزارش‌های تلفیقی با تاخیر چهار پنج ساله بررسی می‌شوند
آروین ضمن تاکید بر اصلاح رویه‌های مالی و با بیان اینکه گزارش‌های حسابرسی معمولا دارای دو نوع مشکل هستند، گفت: ابتدا طرح مساله را می‌گویم. گزارش تفریغ به محتوای اسناد هزینه ورود پیدا نمی‌کند؛ یعنی تطبیق بودجه، عملکرد بودجه را از منظر اعداد و اسناد ارائه‌شده ــ صرفاً به لحاظ فرمی و صوری‌ــ بررسی می‌کند. اما به لحاظ محتوایی بررسی نمی‌کند که مثلا سند هزینه‌ای که ذیل ردیف بودجه مناسب‌سازی معابر یا لکه‌گیری آسفالت ارائه شده آیا واقعا مطابق با کاری است که باید انجام می‌شده یا یک سند هزینه غیرمرتبط است.
وی در پاسخ به این سوال که حالا این بررسی محتوایی کجا انجام می‌شود؟ گفت: در گزارش‌های حسابرسی تلفیقی و توسط حسابرسی که به مناطق می‌فرستیم. اما این گزارش‌های تلفیقی که اصل ماجرا هستند دو مشکل اساسی دارند. یک مشکل این است که با تأخیر خیلی زیاد ارائه می‌شوند؛ مثلا گزارش تلفیقی که سال ۹۸ در شورا بررسی شده درواقع مربوط به سال ۹۳ بود و گزارش‌های ۹۴ و ۹۵ هنوز نهایی نشده و گزارش‌های مربوط به سالهای ۹۶ و ۹۷ هم به دلیل نهایی نشدن گزارش‌های ۹۴ و ۹۵ نمی‌توانند نهایی شوند. پس درخصوص گزارش‌های تلفیقی با یک تاخیر چهار پنج ساله مواجه هستیم که باعث می‌شود این گزارش‌ها کارآیی لازم را نداشته باشد.
آروین در بخش دیگر سخنان خود گفت: حتی اگر ما بتوانیم این تاخیر را در مورد بررسی محتوایی به نحوی حل کنیم، با مشکلی دیگر مواجهیم و آن این است که این ورود محتوایی تا حد زیادی نیازمند بودجه‌ریزی عملیاتی است؛ یعنی در سند بودجه باید مشخص کنیم که برای هر مقدار کار چه میزان بودجه در نظر گرفته‌ایم و این کار چه هست و چگونه سنجیده می‌شود تا حسابرس بر مبنای آن ماموریت خود را انجام دهد. متاسفانه علیرغم پیگیری‌های بسیار شورا و کمیسیون برنامه و بودجه هنوز بودجه‌ریزی عملیاتی محقق نشده است.
وی افزود: شورای شهر دو دسته اصلاحات را برای رفع مشکلات یادشده انجام داده که دسته اول پیگیری تحقق بودجه‌ریزی عملیاتی است که در سال گذشته برای اولین بار کمیسیون توانست میزان کار انجام‌شده برای بودجه سال ۹۸ و همچنین بودجه ۹۹ را از شهرداری دریافت کند؛ ولی همچنان این میزان کار انجام‌شده محقق‌کننده بودجه عملیاتی نیست؛ به این دلیل که صورت وضعیت پیمانکاران هنوز بر این مبنا صادر نمی‌شود و ثبت عملکرد حسابداری هم هنوز بر مبنای این بودجه عملیاتی صورت نمی‌گیرد که رفع این مشکل نیازمند هماهنگی بخش مالی و بخش برنامه‌ریزی و بودجه است.
صدور صورت وضعیت الکترونیک در حوزه خدمات شهری محقق شده است
رییس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران خاطرنشان کرد: البته ما در کمیته شفافیت تلاش کردیم دو اقدام اصلاحی در زمینه تحقق بودجه‌ریزی عملیاتی انجام دهیم. یکی از این اقدامات پیگیری صدور صورت وضعیت الکترونیک است که در واقع باعث سنجش‌پذیر شدن کار می‌شود.
آروین در ادامه اظهار داشت: خوشبختانه این اقدام به‌خصوص در حوزه خدمات شهری به سرانجام رسیده و در این حوزه ساعت کاری کارکنان دیگر از طریق سیستم انگشت‌نگاری و به صورت غیردستی محاسبه می‌شود. یا مثلا میزان کیلومتر ماشین‌های حمل زباله یا ماشین‌های نگهداشت فضای سبز برمبنای جی‌پی‌اس که روی آنها نصب است و بدون دخالت دست اندازه گیری می‌شود. به طور کلی در این حوزه صورت وضعیت بدون دخالت دست و از طریق ۴ زیرسیستم صادر می‌شود.
وی افزود: امیدواریم به‌ویژه در حوزه عمرانی که دومین حوزه بزرگ در شهرداری تهران است و صورت وضعیت‌های زیادی دارد، بتوانیم صورت وضعیت الکترونیک را اجرایی کنیم. این کار به خودی خود تا حد زیادی سنجش‌پذیر شدن کار انجام شده برای بودجه‌ریزی عملیاتی را محقق می‌کند.
ثبت به‌روز اسناد هزینه به دنبال پیگیری‌های اعضای شورا
عضو شورای شهر تهران اصلاح دومی را که کمیسیون برنامه و بودجه و کمیته شفافیت به دنبال آن بودند، در وهله اول ثبت به‌روز اسناد هزینه و در وهله بعد ثبت به‌روز پرداخت‌ها برشمرد و گفت: متاسفانه طی سالهای گذشته ثبت به‌روز اسناد هزینه به‌خصوص در شش ماهه اول سال به دلیل رد و بدل کردن موافقتنامه‌ها میان حوزه‌های برنامه‌ریزی و حوزه‌های اجرایی با تاخیر زیادی مواجه بود و مشاهده می‌شد که در شش ماه اول سال ثبت یا ارائه گزارش هزینه به میزان خیلی کمی انجام می‌شود. خوشبختانه با تذکراتی که بنده و سایر دوستان درپی گزارش‌های خزانه‌دار شورا مطرح می‌کردیم، این مساله تا حد زیادی اصلاح شده است.
آروین در ادامه گفت: نکته دیگری که ما به دنبال آن هستیم ثبت به‌روز پرداخت‌های انجام شده است که در حال حاضر به دلیل حسابداری تعهدی به صورت علی‌الحساب انجام می‌شود و باعث گم شدن هزینه‌ها و پرداخت‌های صورت‌گرفته شده است. مدل ایده‌آل ما ثبت به‌روز و برخط این پرداخت‌هاست.
وی افزود: اما علیرغم پیگیری این اصلاحات و تحقق بخشی از آنها، همچنان تاخیر گزارش‌های تلفیق نسبت به سال مالی وجود دارد و رفع آن نیازمند تحول اساسی است. اصلاحاتی که اکنون از سوی کمیته شفافیت، کمیته بودجه و کمیسیون برنامه و بودجه دنبال می‌شود تا حد خوبی موانع اجرایی و عملیاتی رفع تاخیرها را برطرف می‌کند؛ اما اصلاح روند درخصوص چهار پنج سال تاخیر گزارش‌های تلفیق و به‌روز شدن این گزارش‌ها، نیازمند شکل‌گیری عزم و اراده جدی در شهرداری و شورای شهر تهران است و لازم است انواع تمهیدات برای جلوگیری از تکرار دوباره این تاخیرها در نظر گرفته شود.
انتهای پیام