باغداران به‌عنوان اصل اساسی باغستان همواره در جهت احیا و حفظ باغستان تلاش کرده‌اند، بیش از دو هزار سال از تاریخ باغستان قزوین می‌گذرد و باغداران زیادی از باغستان محافظت کرده‌اند، در چند سال اخیر شاهد تخریب بخش‌هایی از باغستان بودیم و باغداران نگران هستند همین بخش باقیمانده نیز نابود شود و به‌سختی با مشکلات موجود می‌جنگند.

نبود متولی مشخص باعث تخریب باغستان شده است

محمدرضا بابوک یکی از باغداران استان قزوین که ۷۵ قطعه باغ در باغستان دارد و نیم درصد از باغستان سنتی قزوین تحت تملک خانواده‌ وی است، می‌گوید: باغستان مانند فرزند یتیمی است که متولی خاصی ندارد، طی چند سال اخیر منظر باغستان توسط میراث فرهنگی به ثبت رسیده است، شورای فنی میراث فرهنگی نیز قوانینی را برای باغستان تدوین و به امور باغستان رسیدگی می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: قبل از اینکه شورای فنی میراث فرهنگی ایجاد شود، شورای عالی باغستان با ریاست استاندار فعال شد و مدیران جهاد کشاورزی، محیط‌زیست، منابع طبیعی و سازمان باغستان شهرداری نیز عضو این شورا هستند، اما از سال ۸۲ که اولین سمینار باغستان در قزوین برگزار شده تاکنون، باغستان نه‌تنها حفظ نشده بلکه بیشتر تخریب‌ شده است و در این ۱۶ سال کار مهمی انجام ندادند.

این باغدار خاطرنشان می‌کند: شهرداری که متولی است و سازمان باغستان را دارد از همه بیشتر به باغستان دست انداخته چراکه این‌ها نمی‌دانند باغستان چه منافعی در بلندمدت دارد؛ در حال حاضر منابع طبیعی، باغستان و جهاد کشاورزی متولیان باغستان هستند اما با همدیگر هم‌زبان نیستند، در سال‌های اخیر نیز بارها در جلسات حرف‌های باغداران را می‌شنوند اما هیچ‌کدام از تصمیم‌های آن‌ها عملی نشده است.

وی تأکید می‌کند: طبق سندی که موجود است ۲۰۰ سال پیش جد من دهخدا حسین و عمویم کریم بابا دخو بودند و هم‌اکنون باغ به من ارث رسیده است، طی ۸ سال که بحث احیای باغستان مطرح می‌شد ما خوشحال بودیم که باغستان احیا می‌شود و ما حامی داریم اما تاکنون جز تخریب باغستان اتفاقی نیفتاده است.

پوریا کاکوند یکی دیگر از باغداران جوان قزوینی نیز بیان می‌کند: طی چند سال اخیر سازمان جهاد کشاورزی می‌گفت ما متولی باغستان نیستیم و متولی باغ‌های ردیفی هستیم در مقابل شهرداری می‌گفت که وظیفه جهاد کشاورزی است؛ درواقع هر سازمان به‌نوعی شانه خالی می‌کرد و هنوز هم نمی‌دانیم چه کسی متولی اصلی باغستان است.

مسئولان، امنیت باغستان را فراموش کردند

بابوک در خصوص امنیت باغستان یادآور می‌شود: مشکلات باغستان را باید دسته‌بندی و یک‌به‌یک رسیدگی کنیم، در حال حاضر یکی از مشکلات اصلی باغستان مشکل امنیتی است چراکه معتادها به باغ‌ها می‌روند و محصولات باغ‌ها را سرقت می‌کنند بنابراین رفع مشکل امنیتی باید در دستور کار مسئولان قرار بگیرد.

حاجی‌کریمی یکی دیگر از باغداران نیز بیان می‌کند: امنیت باغستان مسئله‌ای است که باید موردتوجه قرار بگیرد اما امنیت لازم در باغستان وجود ندارد، درگذشته باغستان امنیت بالایی داشت اما امروزه معتادها و کارتن‌خواب‌ها امنیت ما را زیر سؤال برده‌اند، برای مثال یک‌بار خانمی با وضعیت نامناسبی به باغ آمده بود و یک کیسه ۱۰ کیلویی را از پسته پر کرد اما ما نمی‌توانستیم با آن‌ها برخورد کنیم.

وی تأکید می‌کند: یک روز که در باغ بودم دو معتاد درحالی‌که توهم زده بودند وارد باغ شدند اما چون تزریقی بودند می‌ترسیدم به آن‌ها چیزی بگویم بنابراین با آرامش برخورد کردم، نگران بودم نکند ایدز داشته باشند و به‌واسطه آن‌ها ما نیز مبتلا شویم؛ ما توانای مقابله با این افراد را نداریم و نیاز است که نگهبان اختصاصی داشته باشند.

این باغدار می‌گوید: در حال حاضر در برخی از کوچه‌های شهر پلیس محله وجود دارد و یک نگهبان و کیوسک در محلات گذاشته‌شده است؛ مسئولان باید این کار را برای باغستان در نظر بگیرند اگر قانون اجازه می‌دهد برای باغستان نگهبان بگذارند، متولیان باغستان پیشنهاد داده‌اند که دوربین مداربسته نصب کنیم اما با توجه به وسعت باغستان دوربین کافی نیست و نیاز است که نیروهای زیادی باشد حتی اگر با تلفن هم اطلاع دهند تا بیایند دزدان فرار می‌کند.

وی عنوان می‌کند: گشت موتوری نیز پیشنهاد دیگری است که برای امنیت باغستان مطرح‌شده و در بخش شرق باغستان قرار داده‌اند اما کافی نیست چراکه باغستان وسعت زیادی دارد و گشت موتوری امکان رسیدگی به آن را ندارد، اما درصورتی‌که نگهبان در باغستان قرار دهند می‌توان رفت‌وآمدها را کنترل کرد، در حال حاضر قبل از اینکه محصولاتی مانند بادام‌ها برسد معتادها به باغ حمله می‌کنند و محصولات را می‌چینند بدون توجه به اینکه باغدار زحمت‌کشیده است.

کارگر مناسب آشنا به باغستان نداریم

حاجی کریمی یادآور می‌شود: یکی دیگر از مشکلات ما این است که کارگران شناختی از باغستان ندارند درحالی‌که باغستان به نیرویی نیاز دارد که مقداری با باغستان آشنا باشند، اگر فرد خوب بیل نزند یا تفاوت بوته‌ها را نشناسند باغستان تخریب می‌شود و از بین می‌رود، ما هر بار برای پیدا کردن کارگر ماهر با دردسر روبه‌رو هستیم، درگذشته کارگر نبود و هنگام آبیاری از محلات دیگر می‌آمدند به یکدیگر کمک می‌کردند.

اجازه ساخت اتاقک را نمی‌دهند اما خودشان تغییر کاربری می‌دهند

حاجی کریمی می‌گوید: یکی از مشکلات دیگر باغستان این است که فضایی برای استراحت نداریم و چندین بار درخواست ساخت اتاقک را دادیم اما با ساخت آن در باغستان مخالفت شده است علی‌رغم پیگیری چندساله نتوانستیم این فضا را ایجاد کنیم، درحالی‌که خودشان به باغستان دست‌اندازی می‌کنند.

کاکوند نیز تأکید می‌کند: یکی دیگر از مشکلات امروز ما تغییر کاربری‌ها است باغدار می‌خواهد اتاقک بسازد ده نفر باید بیایند و مجوز بدهند اما برای تغیر کاربری باغستان کار راحت است، به بهانه توسعه شهری بخشی از باغستان را از بین برده‌اند یکی از نمونه‌های بارز آن پل امام رضا (ع) است که ساخت آن باعث نابودی بخشی از باغستان می‌شد و در حال حاضر نیز کسی شهامت ندارد بگوید من این مسیر را انتخاب کردم.

وی عنوان می‌کند: ما در باغستان سنتی زمین‌های مرغوب داریم که هر چه از این شعاع دور شویم زمین‌ها برای کشاورزی نامرغوب و به شوره‌زار تبدیل می‌شود؛ مسئولان به بهانه توسعه شهری باغستان را ویران می‌کنند و زمین‌های کشاورزی را به بهانه توسعه شهری از بین می‌برند، چه اشکالی دارد که توسعه شهری در شوره‌زارها انجام شود و به این فکر کنند که در آینده چطور می‌شود در شوره‌زار باغداری کنیم؟

تخلیه نخاله، باغستان را نابود می‌کند

حاجی کریمی بیان می‌کند: یکی دیگر از مسائلی که با آن روبه‌رو هستیم تخلیه شبانه نخاله در باغستان است، امیدوارم روزی برسد که همشهریان شبانه نخاله را خالی نکنند، اغلب نخاله‌ها را لبه باغستان تخلیه می‌کنند و باعث نابودی بوته‌های آن قسمت می‌شوند درحالی‌که آن قسمت را ما برای رهگذران در نظر می‌گیریم تا از محصولاتش استفاده کنند.

نبود تشکیلات مشکل اصلی باغستان است

حاجی کریمی خاطرنشان می‌کند: مهم‌ترین مشکل این است که ما تشکیلات نداریم که افراد پیشکسوت و دلسوز باغستان حضور پیدا کنند، در حال حاضر سازمان باغستان تنها سازمان مربوط به باغستان است که رئیس سازمان با باغات باغستان آشنایی کامل ندارد اما توجه کنیم که برای حراست از باغستان یک نفر کافی نیست و باید همه دست‌به‌دست هم دهیم.

وی ادامه می‌دهد: درگذشته ریش‌سفید و خبره باغستان حتی برای فروش محصولات سایر باغ‌ها نیز نظر می‌داد و باتجربه سال‌هایی که داشت درخت‌ها را بررسی می‌کرد اما امروزه معرفت‌ها از بین رفته است، قبلاً می‌دانستیم که یک مسئول چه‌کارهایی انجام می‌دهد اما حالا هر وقت که به جهاد کشاورزی رفتیم ما را به سازمان باغستان ارجاع دادند، در  سازمان باغستان حرف ما را گوش کردند و میراث فرهنگی نیز ما را پذیرفته است و دلسوزی می‌کند، قدم‌های مثبتی برداشته‌شده اما این‌ها کافی نیست و باید تصمیم‌ها بر اساس علم باغداران گرفته شود تا شاهد آبادانی باغستان سنتی قزوین باشیم.

انتهای پیام