برگزاری کنکور سراسری در شرایط کرونایی، همانند سایر کشورهای دیگر در ایران با معضلات و نگرانی‌هایی روبرو بوده است. جدا از تعویق چندباره و شائبه‌های تعویق مجدد آن که استرس فراوانی به داوطلبان کنکور سراسری تحمیل کرد، تامین هزینه‌های گزافی از جمله کتاب‌های آموزشی، کلاس‌های کنکور، مشاوره و... از دیگر مشکلاتی است که داوطلبان کنکورهای سراسری در ایران هرساله با آن مواجه‌اند و به نظر می‌رسد بخش جدایی‌ناپذیری از کنکور است و فرایند آن کماکان در ایران ادامه داشته باشد.
داوطلبان زیادی معتقدند که برگزاری آزمون‌های متوالی در این سال‌ها به طور قطع ارزیابی مناسبی برای سنجش داوطلبان به شمار نمی‌آید و معیار دقیق و عادلانه‌ای برای توانایی و ظرفیت افراد در جامعه نیست. در اینجا این سوال مطرح می‌شود که آیا سیستم آموزشی ایران توانسته با چنین گزینشی نقش موثری در کسب راه موفقیت، پرورش، اشتغال و افزایش سطح علمی جوانان ایرانی ایفا کند؟
به همین منظور به سراغ برخی از داوطلبانی رفته‌ایم که به نوعی غول آخر این آزمون را هم پشت سر گذاشته‌اند و تجربه شرکت در آزمون سراسری و کنکور ارشد را نیز داشته‌اند. ایسنا با تعدادی از پذیرفته‌شدگان کنکور دکتری در خصوص ارزیابی استعدادهای دانش‌آموزان و داوطلبان با آزمونی به نام کنکور گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید:
تعیین سرنوشت افراد با آزمونی ۴ ساعته دور از انصاف است
خسرو صفری، رتبه یک کنکور دکتری رشته دامپزشکی می‌گوید: افراد برای اینکه در یک آزمون ۴ ساعته شرکت کنند، باید مدت زمان زیادی را به درس خواندن مشغول باشند و برای کسب موفقیت تلاش کنند. دور از انصاف است که ۴ ساعت بخواهد سرنوشت و زندگی فرد را مشخص کند؛ چراکه ممکن است فرد قبل از کنکور یا در روز آزمون با مشکلی مواجه شود و نتواند عملکرد درست و صد در صدی را داشته باشد.
وی عنوان می‌کند: داوطلبان سراسری و ارشد فشار زیادی را از سمت خانوده‌ها متحمل می‌شوند؛ چراکه احساس می‌کنند کنکور تنها مسأله‌ای است که فرد به آن نیاز دارد و اگر قبول نشود، دیگر نمی‌تواند کاری انجام دهد و در آینده موفق نخواهد بود. بعضی از والدین تنها موفقیت فرزند خود را در قبولی کنکور می‌دانند و این امر علاوه بر درس خواندن و مشکلاتی که برای دانشجو یا دانش‌آموز دارد، فشار مضاعفی را به خانواده‌ها نیز وارد می‌کند.
صفری، خاطرنشان می‌کند: قطعاً هیچ آزمونی وجود ندارد که بتواند صلاحیت فردی را در جهتی مثبت یا منفی تشخیص دهد و این امر باعث می‌شود که کنکور عادلانه نباشد. در کنکور دکتری فاکتور مصاحبه، سابقه پژوهشی یا رزومه وجود دارد که مقداری به عادلانه بودن آن اضافه می‌کند و فاکتورهای بیشتری سنجیده می‌شود. اما در کنکور سراسری و ارشد این امر کمتر دیده شده و فرد تنها توسط آزمون سنجیده خواهد شد.
وی بیان می‌کند: کنکور با دروس مختلفی سنجیده می‌شود و طبیعی است که فرد در تمامی دروس نتواند به صورت صد در صد عالی عمل کند و ممکن است هر فردی در یک درسی موفق باشد و این امر باعث می‌شود رتبه فرد کاهش پیدا کند و از این مارتون ارزیابی عقب بماند. بنابراین کنکور را نمی‌توان معیار درستی برای سنجش افراد معرفی کرد.
صفری ادامه می‌دهد: فرد کنکوری با رتبه برتری نیست که بگوید اصلاً به مهاجرت فکر نمی‌کنم؛ چراکه به هرحال در کشورهای خارجی موقعیت‌های بهتری برای برخی رشته‌ها خصوصاً دامپزشکی وجود دارد و در کشورهای اروپایی و آمریکایی از شرایط کار بسیار بهتری برخوردار هستند.
وی اضافه می‌کند: در کشورهای خارجی از دام‌های بیشتری نگهداری می‌شود و فرهنگ و تفکر مردم نسبت به حیوانات متفاوت است و به این دلیل قطعاً در کشورهای خارجی موقعیت‌های بهتری برای کار وجود دارد. در کشور ما رشته‌هایی مانند دامپزشکی نسبت به رشته‌های دیگر مانند دندانپزشکی، پزشکی و... بسیار مهجور مانده‌اند و این امر می‌تواند دلیل خوبی برای رفتن دانشجویان برتر باشد.
این رتبه یک کنکور دکتری رشته دامپزشکی می‌گوید: معتقدم اگر فردی به معنای واقعی کار یاد داشته باشد، قطعاً می‌تواند در کشور خود کار پیدا کند و موقعیت‌های بسیار خوبی در ایران وجود دارد؛ چراکه در کشور دامپزشکان ماهری وجود دارند که هم از نام خوبی برخوردارند و هم توانایی بالایی در این زمینه دارند.
وی تصریح می‌کند: با توجه به اینکه بسیاری از افراد به فکر مهاجرت هستند و دلیل خود را عدم موقعیت مناسب کاری مطرح می‌کنند، اگر دانشگاه‌ها از دانشجویان حمایت کنند و تسهیلات و پشتیبانی‌هایی در نظر گرفته شود قطعاً افراد به فکر مهاجرت نخواهند بود. در حال حاضر شرایط برای مهاجرت هم به لحاظ هزینه و هم قبولی مهاجران بسیار سخت شده است.
نفس کنکور ارزیابی منصفانهای برای توانمندی انسان نیست
مرتضی عنابستانی، رتبه ۲۵ کنکور دکتری زبان و ادبیات فارسی، اظهار می‌کند: به نظرم، اعداد و ارقام حاصل از کنکور، ارزیابی عادلانه‌ای از توانمندی افراد به دست نمی‌دهد. در مقطع دکتری که پذیرش دومرحله‌ای‌ست ماجرا کمی متفاوت است، اما درکل کنکوری‌خواندن، محفوظات‌محوری و تست‌زنی جنون‌وار، ارتباطی با حقیقت‌جویی، دغدغه‌مندی و دانش‌جویی ندارد.
وی اضافه می‌کند: از دوره‌های آغازین تحصیل، موسسات مختلف کنکوری، وارد نظام آموزشی رسمی ما می‌شوند و دانش‌آموز و آنچه که باید برای زیستن یاد بگیرد، را به حاشیه می‌رانند. این انحراف، نه تنها دانش‌آموزان مستعد که معلمان مستعد را نیز تحت شعاع خود قرار داده. انتظار عموم از معلم خوب، کسی‌ست که بتواند دانش‌آموز را برای کنکور آماده کند. به‌نظرم تقدس کنکور، کاملاً مخرب و ضد توسعه نیروی انسانی است.
عنابستانی با بیان اینکه «در نظام آموزشی باید به سلامت جسمی و روحی، مسئولیت‌پذیری و خودشکوفایی دانش‌آموزان توجه کنیم»، می‌گوید: باید نیروی انسانی خلاق، متعهد، مسئولیت‌پذیر و بااخلاق بار آوریم تا با ورود به چرخۀ اجتماع و اقتصاد بتواند نقش خود را به‌خوبی ایفا کند. به‌نظر می‌رسد رسیدن به این آرمان‌ها با کنکورمحوری موجود، در تقابل است.
ظرفیت انسان‌ها را نمی‌توان با معیاری به نام کنکور ارزیابی کرد
سید حمید ابوترابی، رتبه ۳۳ کنکور دکتری رشته حشره‌شناسی کشاورزی عنوان می‌کند: عدم توجه به استعدادهای افراد در کشور، مشکلی اساسی است و باید مورد توجه قرار گیرد. کنکور تا حدودی عادلانه است زیرا برای همگان در حال اجراست، یا به عبارتی یک قانون بد، بهتر از بی قانونی است. اما بعضی از مسائل مانند حافظه و تیزهوشی می‌تواند بسیار بر این نوع از کنکور تأثیر داشته باشد.
وی می‌گوید: درحالی که اینجانب در کنکور کارشناسی ارشد و دکتری حتی صفحه‌ای مطالعه نداشتم و رتبه دو رقمی در هر دو کنکورکسب کردم. به طور کل مهارت‌های فردی، هوش هیجانی و حافظه تصویری هرگز به وسیله کنکور سنجش و بررسی نمی‌شود. بنابراین ظرفیت‌های انسان‌ها را نمی‌توان با معیاری به نام کنکور ارزیابی کرد.
ابوترابی اظهار می‌کند: تبعیض در محل کار، عدم حمایت از کار و آینده جوانان، عدم ارزش‌گذاری بر کار قشر نخبه و تحصیل کرده عواملی است که باعث تصمیم به مهاجرت می‌شود و متاسفانه اکثر دانشجویان دکتری رابطه‌ای با بنیاد نخبگان ندارند. اما تحت پوشش قرار گرفتن نخبگان در کشور باعث ماندگار شدن آن دانشجو و سایر نخبگان خواهد شد.
ظرفیت‌ها را می‌توان با برگزاری کنکورهای تخصصی ارزیابی کرد
مهرداد آقاسی‌زاده، رتبه ۱۳ کنکور دکتری علوم سلولی و مولکولی اظهار می‌کند: مشکلات و ایرادات مختلفی را می‌توان برای کنکور در نظر گرفت و ایراداتی که هر سال برای سطوح مختلف برگزار می‌شود، وارد است. اما در رابطه با کنکور امسال مشخصاً بزرگترین مشکلی که همه داوطلبان در هر سطحی با آن مواجه بودند، بیماری کرونا بود که همه ما به نوعی درگیر بودیم و هستیم و معلوم نیست که تا چه زمان ادامه دارد.
آقاسی‌زاده بیان می‌کند: سه هفته قبل از کنکور به کرونا مبتلا شدم و حدود یک هفته قبل از برگزاری کنکور، بهبود پیدا کردم و توانستم در کنکور شرکت کنم. اعتقاد شخصی من این است که کنکور یک معیار برای سنجش افراد است اینکه عادلانه است یا نه می‌تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد. حداقل در رابطه با امسال می‌توان کلمه عادلانه را حذف کرد؛ چراکه ممکن است افرادی به کرونا مبتلا شده باشند و دیگری سالم باشد و قطعاً برگزاری کنکور در یک روز برای این دو نفر عادلانه نخواهد بود.
وی می‌گوید: کنکور معیاری است برای اینکه هر کسی فقط به صرف علاقه و عدم توانایی روی صندلی دانشگاه ننشیند و به نظر معیار عادلانه‌ای است. ظرفیت‌ها را می‌توان با کنکور ارزیابی کرد به شرطی که هدف کنکور سنجش ظرفیت‌های داوطلبان در تخصصی که دارند، باشد و این امر می‌تواند معیار خوبی تلقی شود.
این رتبه ۱۳ کنکور دکتری رشته علوم سلولی و مولکولی اضافه می‌کند: در حال حاضر هر جوان ایرانی حتماً به مهاجرت فکر می‌کند و مهم نیست که در چه سطح علمی قرار دارد. تقریباً همه دوستان من به این موضوع فکر می‌کنند. اما قطعاً مهاجرت راحت نیست و پیش زمینه‌های مختلفی نیاز دارد و وضعیت کشور هم به گونه‌ای است که متاسفانه جوانان ایرانی به این موضوع فکر می‌کنند، اما من معتقد هستم که حتما در کشور خودمان به آن چیزی که می‌خواهیم می‌توانیم دست پیدا کنیم.
وی می‌گوید: به نظر من اگر فردی موفق باشد، حتماً در ایران و هر جای دنیا می‌تواند موفق عمل کند و فکر می‌کنم که اگر قرار است در ایران به هیچی نرسیم، قطعاً هر جای دنیا هم برویم نمی‌توانیم به موفقیت دست پیدا کنیم و اگر تلاش کنیم می‌توان به موفقیت‌های بزرگ در کشور خودمان دست پیدا کنیم. مسئولان باید قدر نخبگان را بدانند و تنها با یک تقدیر فکر نکنند به وظیفه خود عمل کرده‌اند بلکه باید این قدرشناسی ادامه پیدا کند تا فرد تعلق ماندن در کشور را داشته باشد.
آقاسی‌زاده بیان می‌کند: بورس دانشگاه‌ها نکته مهمی است. ارگانی مانند دانشگاه، اگر دانشجو را در داخل یا خارج از کشور بورس کند، این امر حتماً تاثیرگذار خواهد بود؛ چراکه باعث می‌شود بار اقتصادی بزرگی از دوش دانشجو برداشته شود و با خیال راحت کار خود را انجام دهد و به دستاوردهای مهمی برسد. از طرفی فرد، یک پشتیبان و حامی بزرگی خواهد داشت که بسیار مهم است. زمانی که بحث بورس به میان می‌آید، در ذات کلمه، ماندگاری را در ذهن تداعی می‌کند.
این رتبه ۱۳ کنکور دکتری رشته علوم سلولی و مولکولی تصریح می‌کند: هنگامی که دانشجو را به کشوری بورس کردند، بعد از اتمام کار باید به کشور خود خدمت کند و این امر دو جنبه مثبت دارد. دانشجو بعد از پایان کار می‌تواند برنامه داشته باشد که در زمان برگشت به کشور رها نخواهد شد و می‌تواند به کار خود ادامه دهد. موضوعی که متاسفانه دانشگاه‌ها کمتر به آن اهمیت می‌دهند و بورس‌های خارجی تقریباً کنسل شده و بورس‌های داخلی هم بسیار کم است، تنها برای افراد خاصی در نظر گرفته می‌شود و به نظر من در کشور ما به این امر کمتر بها می‌دهند.
نمی‌توان به نتایج کنکور اعتماد کرد و ملاک درستی ندارد
محمد کریمی، رتبه ۱۴ کنکور دکتری ادبیات فارسی در گفت‌وگو با ایسنا، خاطرنشان می‌کند: یکی از ایرادهایی که به کنکور می‌توان نسبت داد این است که فردی که خصوصاً ارشد و دکتری کنکور می‌دهد، قرار نیست همه یک مسیر را از نظر پژوهشی طی کند، نقدی که در این زمینه وارد می‌شود این است که دلیلی ندارد در کنکور داوطلبان همه موارد را امتحان دهند و باید با توجه به آن شاخه تخصصی که فرد می‌خواهد کار کند، کنکور گرفته شود.
وی اظهار می‌کند: افراد برای آزمون کنکور باید وقت خود را برای مطالعه منابع غیر ضرور بگذراند که ممکن است هیچوقت برای فرد کاربرد نداشته باشد و مورد علاقه فرد هم نباشد و صرفا برای اینکه در آزمون درصد بالایی بزند، مجبور است به منابعی روی آورد که اصلاً به کار وی نمی‌آید.
این رتبه ۱۴ کنکور دکتری رشته ادبیات فارسی، خاطرنشان می‌کند: از نظر اینکه این مسأله گزینه‌ای انجام می‌شود، کلی ایراد است و نمی‌تواند عادلانه باشد. از این نظر که همه سوالات یکسان است و در اختیار داوطلبان قرار می‌گیرد، شاید عادلانه باشد، اما از نظر اینکه تستی است و باید به طور ذهنی انتخاب کنیم، ناعادلانه تلقی می‌شود.
وی می‌گوید: کنکور با تست دادن ممکن است و شاید یک نفر صرفاً با حدس یا بدون فکر گزینه‌ها را پر کند و به صورت اتفاقی به سوالات پاسخ درست داده باشد. اگر بررسی کنید چنین موضوعی صحت دارد و فرد هم تایید می‌کند که اصلا آزمون را نخوانده و اتفاقاً رتبه خوبی را هم کسب کرده است و این امر با فردی که تلاش کرده نوعی بی‌عدالتی محسوب می‌شود.
کریمی اضافه می‌کند: به طور کلی نمی‌توان به نتایج کنکور اعتماد کرد و ملاک درستی ندارد. افراد زیادی هستند که از نظر علمی حتی افراد درجه یک محسوب می‌شوند، اما می‌بینیم برای بار اول یا چندمین بار نمی‌توانند در کنکور رتبه خوبی را کسب کنند. درحالی که اگر از نظر تحلیلی با او بحث کنیم کاملاً به این نتیجه خواهیم رسید که با یک فرد درجه یک صحبت می‌کنیم و بار علمی بالایی دارد، اما زمانی که وارد سیستم کنکور می‌شود نمی‌تواند به نتیجه خوبی دست پیدا کند.
با صحبت با برخی از داوطلبانی که رتبه‌های قابل قبولی را در کنکور دکتری کسب کرده‌اند می‌توان به این نتیجه رسید که حتی قبولی و رتبه یکی هم تاثیری در موافقت با برگزاری چنین آزمونی و مافیای کنکور وجود ندارد و افراد در ارزیابی با چنین شیوه‌ای نوعی بی‌عدالتی می‌بینند و معتقدند نحوه ارزیابی باید به گونه‌ای تخصصی‌تر پیش رود و از نگاه یکسان به تمام افراد با شرایط مختلف و استعدادهای گوناگون جلوگیری شود.
گزارش از نگار نقیبی و مینا خلیل زاده
انتهای پیام