سعید باستانی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص علل ضعف دولت‌ها و افزایش نارضایتی نسبت به عملکرد آنها در دوره‌های دوم، اظهار کرد: دو عامل اساسی در بروز این مشکل دخیل است، اولین عامل نبود احزاب قوی و قدرتمند در کشور است، طبیعتا وقتی کسی وابستگی به حزبی داشته باشد، این را می‌داند که حتی پس از تمام شدن دوران ریاست جمهوری‌اش، آن حزب هنوز پابرجاست، از حمایت‌های مردمی برخوردار است و باید همچنان در مناسبت‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی نقش‌آفرینی کند.
وی حاکم بودن سیستم نیمه ریاستی، نیمه پارلمانی در کشور را به عنوان دومین عامل ایجاد ناکارآمدی در مجموعه‌های اجرایی کشور برشمرد و افزود: سیستم حاکم بر کشور ما، یک سیستم ریاستی نیست که حالا ما تصمیم به تغییر مسیر این سیستم به سمت پارلمانی بگیریم، این سیستم نیمه ریاستی، نیمه پارلمانی یک سری مشکلات عدیده در اجرا دارد.
سیستم نیمه ریاستی-نیمه پارلمانی نوعی تقابل میان دولت و مجلس ایجاد می‌کند
این نماینده سابق مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در این سیستم از طرفی مجلس باید یک نقش نظارتی قوی در کشور ایفا کند و از طرف دیگر سیستم اجرای کشور به دست رئیس جمهور، وزرا و سایر عوامل اجرایی کشور اداره می‌شود، در اکثر موارد این موضوع باعث ایجاد نوعی تقابل بین دولت و مجلس می‌شود که البته این تقابل از نوع مشکلات حزبی نیست و تمام مجالس با تمام دولت‌ها، درمورد انجام امور مشکل دارند.
باستانی اضافه کرد: یکی از دلایل این امر این است که مجلس به دلیل اعضایی که دارد، بر مبنای کارشناسی دقیق فعالیت‌هایش را انجام می‌دهد، تمام اعضای مجلس یا در گذشته یک سمت اجرایی بر عهده داشته‌اند و یا در مشاغلی مثل پزشکی، تدریس در دانشگاه و سایر مشاغل این چنینی مشغول بودند و حالا در پارلمان در پی وضع قانون هستند و امکان گرفتن مشاور و سیستم مشورتی ندارند، حتی مرکز پژوهش‌های مجلس نیز به تازگی و در چند سال اخیر تا حدی قوت گرفته است.
وی خاطر نشان کرد: اصلی‌ترین عاملی که سیستم نیمه ریاستی، نیمه پارلمانی را ناکارآمد می‌کند این است که دولت باید کار اجرایی خود را بر اساس یک سری طرح‌ها و لوایحی که در داخل مجلس تصویب می‌شوند، انجام دهد، در حوزه لوایح کلان و سالیانه دولت، عمده لایحه‌ای که دولت به مجلس ارسال می‌کند عبارت است از لایحه برنامه‌های توسعه و لایحه بودجه سالانه.
این نماینده پیشین مجلس با اشاره به اینکه متن این لوایح بر اساس یافته‌های دولت نوشته می‌شود، بیان کرد: این لوایح وقتی وارد مجلس می‌شوند، مورد اعمال نظر مجلس واقع می‌شود و سپس به شورای نگهبان و مجمع تشخیص ارجاع داده می‌شوند و در این دو نهاد نیز یک سری اعمال نظرات دیگر بر روی این لوایح انجام می‌شود و در نهایت برنامه‌ای برای به اجرا در آمدن به دولت ابلاغ می‌شود.
باستانی تصریح کرد: تاکنون تمامی دولت‌ها آنچه را که خود قبول داشته‌اند اجرا کردند، نه اصلاحاتی که توسط مجلس، شورای نگهبان و مجمع بر روی لوایح انجام شده است، با نگاهی به تحقق برنامه‌های پنج ساله پس از انقلاب که در حال حاضر برنامه ششم در حال اجراست، در می‌یابیم در نهایت این برنامه‌ها تقریبا به همان شکلی که در ابتدا به صورت لایحه به مجلس فرستاده شدند، انجام گرفتند که این موضوع در مورد تمام دولت‌هایی که تاکنون در جمهوری اسلامی شکل گرفتند صادق است.
تصمیمات در کشور ما از تفکرات حزبی سرچشمه نمی‌گیرد
وی افزود: این دو عامل یعنی نبود تحزب‌گرایی در کشور و همچنین حاکم بودن سیستم نیمه ریاستی، نیمه پارلمانی در ایران، باعث به وجود آمدن یک سری سردرگمی‌ها برای حوزه اجرایی و عدم وجود تصمیمات مشخص در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی و سایر حوزه‌ها شده است. چرا که در کشور ما تصمیمات از تفکرات حزبی سرچشمه نمی‌گیرند و همچنین افراد نیز حزبی نیستند.
این نماینده سابق مجلس با اشاره به اینکه ما تاکنون در کشورمان سیستم ریاستی را به طور کامل اجرا نکرده‌ایم، تاکید کرد: حتی در اوایل انقلاب نیز ما در کنار رئیس جمهور، نخست وزیر هم داشتیم و پس از آن دوران ما تصمیم به تبدیل کردن آن سیستم به سیستم ریاستی داشتیم که در نهایت تبدیل به نظام نیمه ریاستی، نیمه پارلمانی شد.
سیستم نیمه ریاستی-نیمه پارلمانی جوابگوی مسائل کشور نیست
باستانی ادامه داد: به نظر من در حال حاضر عقلای سیاسی کشور باید در مورد این مسئله فکر کنند که آیا برای نظام جمهوری اسلامی با توجه به چیزی که ما ایرانیان به آن اعتقاد داریم و همچنین با توجه به شرایط موجود کشور، سیستم ریاستی مناسب است یا پارلمانی. به عقیده من این سیستم فعلی یعنی نیمه ریاستی، نیمه پارلمانی، جوابگوی مسائل حال حاضر کشور نیست، یعنی ما باید یا به سمت ریاستی کامل حرکت کنیم و یا به سمت پارلمانی کامل.
وی با بیان اینکه برای هر دوی این نظام‌ها نمونه‌های موفقی در جهان یافت می‌شود، اظهار کرد: تجربه نشان داده که در جهان هم کشورهای با نظام پارلمانی توانسته‌اند موفق باشند و هم کشورهای با نظام ریاستی، اما سیستم نیمه ریاستی، نیمه پارلمانی عامل اصلی مشکلات کشور است.
این نماینده پیشین مجلس با بیان اینکه در کشور ما هم قابلیت اجرایی شدن سیستم ریاستی وجود دارد و هم سیستم پارلمانی، عنوان کرد: اجرایی شدن هر کدام از این سیستم‌ها در کشور مشروط بر ایجاد و فعالیت احزاب قدرتمند در کشور است، حتی در صورتی که سیستم سیاسی در کشور ما عوض شود و به سمت هر کدام از نظام‌های ریاستی یا پارلمانی حرکت کند، اگر ما احزاب قوی در کشور نداشته باشیم، باز هم همین مشکلات را خواهیم داشت. چنانچه افراد در مقام اجرا یا در مقام نمایندگی مجلس، دارای تعهد حزبی باشند، می‌توان از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کرد.
انتهای پیام