سیروس مرادی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: «اخلاق عمومی» مفهوم بنیادی‌است که در دنیای مدرن پایه اساسی سرمایه و امید اجتماعی را تشکیل می‌دهد.

وی با اشاره به این‌که تحقق صلح و امید اجتماعی بدون آن غیرممکن به نظر می‌رسد، عنوان کرد: چالش اساسی ما این است که وقتی از اخلاق صحبت می‌کنیم چه ارزش‌ها و فضیلت‌هایی را در نظر و بر پایه آن‌ها چه رفتاری را از آحاد جامعه انتظار داریم.

مرادی ادامه داد: در بستر فرهنگ و سنت قدیم وقتی از اخلاق می‌گوییم مقصود اخلاق فردی و فضیلت‌های نفسانی مانند ایثار، فداکاری و از خودگذشتگی است، این درحالی است که در حوزه اخلاق عمومی و حرفه‌ای به‌عنوان زیرمجموعه آن، ارزش‌های حاکم مستقل از ارزش‌های فردی است و گاهی همانند تقدم عدل بر جود، افشای اطلاعات بر کتمانِ سر، مجازات در برابر بخشش و... و. در تضاد با آن‌ها قرار می‌گیرد.

این روانشناس ادامه داد: از همین‌رو است که در جوامع مدرن بین اخلاق عمومی و خصوصی تفاوت قائل می‌شوند، حتی اصطلاحاتی که برای بیان این دو مطلب به‌کار می‌گیرند متفاوت است، ولی ما برای هر دو مطلب از لفظ اخلاق استفاده می‌کنیم.

وی ادامه داد: در حال حاضر اخلاق عمومی در دنیای جدید ضمانت اجرای حقوقی یافته و از واگذاری آن به رعایت داوطلبانه اشخاص خودداری شده است،  از همین‌رو مفهوم اخلاق در حوزه عمومی به عنوان یک نهاد بنیادین در حوزه اقتصاد، حقوق و مسئولیت‌های اجتماعی دارای کاربرد مشخص بوده و بسیاری از قانون‌ها و رویه‌های قضایی و حقوقی در دنیای مدرن بر مبنای آن بنیاد یافته و به مرحله اجرا گذاشته می‌شود.

مرادی‌زاده با اشاره به این‌که در اخلاق خصوصی با پدیده اعمال قدرت برای اجرای اصول اخلاقی روبرو نیستیم کمااین‌که این پدیده شاکله زیربنایی اخلاق عمومی را تشکیل می‌دهد، اظهار کرد: معیارهای اخلاق خصوصی غالباً شخصی و شهودی است اما معیارهای اخلاق عمومی  اصولاً نوعی و عینی است.

این روانشناس افزود: در واقع کشف وجود ارزش‌های اخلاقی  و اندازه‌گیری و تعیین درجه کنترلی آن در اخلاق خصوصی دست ‌نیافتنی یا دست‌کم مشکل است به همین جهت نظام‌های حقوقی علی‌الاصول ارزش‌های اخلاق عمومی را معیار مسئولیت قرار می‌دهند.

وی تصریح کرد: مهم‌ترین موضوع در اخلاق عمومی نحوه و کیفیت اعمال قدرت در تدبیر امور عمومی و به همین سیاق نحوه «کنترل قدرت» برای جلوگیری از اعمال نابجای آن است.

مرادی‌زاده ادامه داد: در اخلاق فردی با مفهومی مانند «مهار نفس» مواجه هستیم کمااینکه در اخلاق عمومی اصلی‌ترین موضوع، مساله «عدالت» است، آنچه در اخلاق عمومی مورد بحث قرار می‌گیرد آن است که چگونه می‌توان قدرت را برای اجرای عدالت به کار بُرد و در عینِ حال از کاربرد نابجای آن ممانعت کرد.

این روانشناس با تأکید براینکه در اخلاق فردی تهذیب نفس و رجوع به وجدان راه چاره بوده و در اخلاق عمومی حاکمیت قانون راهکار اصلی است، عنوان کرد: آیا تهذیب نفس می‌تواند جایگزین حاکمیت قانون شود؟

وی ادامه داد: شخصی از امام علی(ع) سؤال کرد که جود بهتر است یا عدل، ایشان در پاسخ گفتند که عدل برتر از جود است، بر اساس گفته ایشان عدل از جود بهتر است چون عدل هر چیز را در جای خود می‌گذارد و جود چیزها را از جای خود خارج می‌کند و قوام جامعه به این است که هر چه در جای خود باشد و عدم تعادل سبب ناپایداری و ویرانی است.

انتهای پیام