امیدعلی مسعودی ـ مدیر گروه ارتباطات دانشگاه سوره ـ در گفت‌وگویی با ایسنا درباره شرایط جدیدی که کرونا برای حوزه روزنامهنگاری و خبرنگاران فراهم کرده است، می‌گوید: خبرنگاران هم در همین جامعه زندگی می کنند و مجبورند مانند بقیه در قرنطینه باشند. الان کنفرانس های مطبوعاتی برگزار نمی شود. قبلا خبرنگارها به کنفرانس های مطبوعاتی دعوت می شدند اما الان اغلب روابط عمومی ها اخبار را به خبرنگاران منتقل می کنند و خبرنگاران هم همچنان باید وظیفه شان را انجام دهند. هر دو طرف باید به سمت ارتباطات غیرحضوری بروند که می تواند تلفنی و یا در فضای مجازی باشد. خبرنگارها دارند دنیای جدیدی را تجربه می کنند. دنیایی که در آن کنفرانس مطبوعاتی نیست مصاحبه حضوری نیست اما دنیایی است که می توانند اخبار، عکس ها و ویدیوها را دریافت کنند سپس گزینش کرده و ارزش های خبری را بررسی کرده و منتشر کنند.
مسعودی در ادامه می‌گوید: پیشنهادم به مدیران و سردبیران این است که تا جای ممکن شرایط دورکاری را برای خبرنگاران فراهم کنند. با توجه به امکانات زیادی که الان وجود دارد خبرنگاران از خانه حتی می‌توانند صفحه‌بندی کنند. حتی شورای سردبیری هم می‌تواند کارش را به صورت مجازی انجام دهد. آرام آرام باید نسخه‌های کاغذی را کم کرده و به سمت نسخه‌های آنلاین برویم. پیشنهاد بعدی من توجه به شهروند خبرنگارهاست. الان خبر در خیابان نیست، در خانه‌هاست و خانه‌ها خبر را به روی شبکه می‌برند. خبرنگارها باید بررسی کنند کدام گروه‌های مجازی بیشتر اخبار را منتقل می‌کنند. باید گروه‌های فعال را پیدا کنند و با آن‌ها تعامل داشته باشند. پشت صحنه رسانه‌های جریان اصلی، شبکه‌های اجتماعی است. خبرنگاران در خانه به هر گوشه‌ای از دنیا می‌توانند سرک بکشند و اخبار سرویس خودشان را منتقل کنند.
او دوران کرونا را دوران شرایط جدید و تغییر عنوان و اضافه می کند: دوران کرونا، دوران شرایط جدید است. بخشی از رفتارهای اجتماعی و فردی ما باید تغییر کند و این تغییر در بعد جهانی است؛ برای مثال نوع احترام گذاشتن ما در دیدارهایمان در هر کشوری متفاوت بود. در ایران و اروپا دست می دادند. در ژاپن تعظیم می کردند و در کشورهای عربی در آغوش می گرفتند. اما الان همه جا یکنواخت شده و باید فاصله رعایت شود. بخشی از ارتباطات احساسی ما هم دچار تحول شده اما جایگزین این ارتباطات، روابط الکترونیکی است. ما الان به ارتباطات از طریق گوشی های هوشمند روی آورده ایم و بخش عمده ارتباطات ما به فضای مجازی منتقل شده است. در فضای مجازی اطلاعات و داده های بسیاری وجود دارد. هم می توانیم محتوایی که دیگران تولید کرده اند را ببینیم و هم خودمان تولید محتوا کنیم؛ البته افزایش سواد رسانه ای در این ارتباطات حائز اهمیت است.
رییس هیات مدیره انجمن سواد رسانه‌ای ایران، به خبرنگاران توصیه می‌کند تا به شهروند خبرنگارها بیشتر توجه داشته و با گروه‌های اجتماعی در تعامل باشند. او در این زمینه می‌افزاید: امروز مردم در کسری از ثانیه اخبار را از طریق گوشی‌هایشان منتقل می‌کنند و شهروندخبرنگارها زیاد شده‌اند. حضور مردم و شهروند خبرنگارها می تواند باعث تقویت خبرگزاری‌ها شود. در دوران کرونا تحرک فیزیکی کمتر شده اما دسترسی به اخبار را می توان از فضای مجازی پیگیری کرد. تفاوتش با گذشته در این است که ما از اخبار رسمی داریم فاصله می گیریم و به اخبار غیررسمی متصل می شویم.
مسعودی می افزاید: اگر می خواهیم در دوران کرونا خبرنگار باشیم باید به شهروند خبرنگاران توجه داشته باشیم. خبرنگارانی که نمی توانند در این دوران در فضا حضور داشته باشند باید بروند سراغ فضای مجازی و شبکه های اجتماعی؛ الان یکی از منابع مهم خبری ما همین فضا است. خبرنگاران یکی از کارهای بزرگشان رصد فضای مجازی و حتی گروه های اجتماعی است. از طریق شبکه های اجتماعی خبرنگاران می توانند گزارش ها و مصاحبه های خوبی تولید کنند.
این استاد ارتباطات سرعت و امکان تعامل با مخاطب را دو ویژگی مثبت روزنامهنگاری آنلاین عنوان می کند و می‌گوید: روزنامه نگاری آنلاین به دلیل سرعت زیادش باعث شده ارزش تازگی خبر حفظ و خبر بیشتر بازنشر شود. قبلا ما روزنامه هایمان دیروزنامه بود؛ مثلا من که در خرم آباد ساکن بودم خبر قبولی خودم در کنکور را ۱۲ ساعت بعد فهمیدم. روزنامه با اتوبوس می‌آمد شهرمان و تا برسد چند ساعت طول می کشید. معمولا یک روز بعد از تهران به ما می رسید و دیروزنامه بود. اما روزنامه نگاری آنلاین از این نظر خیلی کمک کرده است و علاوه بر این همزمان می توانیم نظر هم بدهیم و با رسانه‌ها تعامل داشته باشیم.
مسعودی سرعت و تعاملی بودن را از خصوصیت های خوب روزنامه نگاری آنلاین برمیشمارد و اضافه می کند: علاوه بر این ویژگی ها، به صورت آنلاین حجم زیادی از اخبار قابل انتشار است و با لینک به راحتی می توانند اطلاعاتشان را تکمیل کنند. قبلا باید ارجاع می‌دانند به منبعی دیگر. روزنامهنگاری آنلاین در انتشار اخبار و اطلاعات خیلی تاثیرگذار است. الان هر خانه مرکزی از جهان است. کرونا باعث شد که جهش ما از دوران سنتی رسانه ها به رسانه های مدرن و الکترونیکی جهش خیره کننده ای باشد و به نظر می رسد در دوران پسا کرونا هم این جهش تکمیل شود.
او در ادامه می‌گوید: الان خیلی ها خریدشان هم آنلاین است، آموزش مجازی است، کتابخانه ها مجازی هستند. وارد دورانی شده‌ایم که کم‌کم از دوران روزنامه نگاری کاغذی به سمت الکترونیکی می‌رویم. البته من معتقدم روزنامه کاغذی همچنان خواهند ماند اما در محدوده ای خیلی کمتر. رسانه ها همدیگر را از بین نمی برند بلکه همدیگر را کامل می کنند. ابتدا کتاب بود بعد که روزنامه آمد گفتند دیگر کسی کتاب نمی خواند. بعد رادیو و تلویزیون آمدند. فرم و شکل رسانه عوض میشود اما تغییر ماهیت نمی دهد ودر کنار دیگر رسانه ها قرار می گیرد.
به گفته این استاد ارتباطات، یکی از اشکالاتی که روزنامهنگاری در موج دوم کرونا داشت عدم پرداختن به ارتباطات بهداشتی بود که یکی از رشته‌های جدید در علم ارتباطات است و به سلامتی انسانها فکر می‌کند. یکی از تئوریهایی که در این حوزه وجود دارد توجه به محرومان و نیازمندان در بحران است. نیازمندان با وقوع بحران دستشان خالی میشود و حتی رعایت پروتکل‌های بهداشتی هم برایشان امکان‌پذیر نیست. البته می‌دانم کشور شرایط خاصی دارد و دولت تحریم است اما رسانه‌ها در پرداختن به این مسئله کوتاهی کردند.
او در عین حال معتقد است در دوران کرونا در حوزه آموزش خیلی خوب کار شده است و خبرگزاری‌ها، صدا و سیما و مطبوعات در این زمینه خوب عمل کردند.
انتهای پیام