در این مدت دولت امتیازاتی برای پرداخت اقساط مردم در نظر گرفت، اما این امتیاز شامل تعویق سه ماهه سررسید اقساط تنها برای تسهیلات قرض‌الحسنه بود و شامل سایر اقساط نمی‌شد. همین امتیاز نیز پس از پایان مهلت، دردسرهایی را برای مردم به وجود آورد و سایر افرادی که وام قرض‌الحسنه نداشتند نیز با مشکلات زیادی برای پرداخت اقساط خود مواجه شدند.

افرادی که مشمول تعویق سه ماهه پرداخت اقساط شده بودند، از مشکلاتی چون درخواست بانک برای پرداخت تمام اقساط معوقه و همچنین اخذ دیرکرد گلایه داشتند. در این بین حتی برخی مجبور به گرفتن وام دوباره برای پرداخت اقساط خود شدند که مشکل دیگری بر مشکلات آنها اضافه کرد.

افرادی نیز این امتیاز شامل حالشان نشد و با وجود کاهش درآمد، حقوق، مزایا و اضافه‌کارها، مشکلات زیادی برای پرداخت اقساط بانک‌ها داشتند و از فشار و تهدیدی که بانک‌ها برای دریافت وام به مردم وارد می‌کردند بسیار ناراحت و گله‌مند بودند.

برای بررسی این موضوع و رساندن دغدغه‌های آنها به گوش مسئولان با برخی از افرادی که چه شامل تعویق سه ماهه پرداخت اقساط شده و چه نشده بودند، به گفت‌وگو پرداختیم تا صحبت‌ها و گلایه‌های آنها را منعکس کنیم.

خانم کارمندی که در یکی از ادارت نیمه‌دولتی مشهد مشغول است، اظهار می‌کند: من جزو افرادی بودم که تمایل داشتم با وجود امکانی که دولت برای تعویق در پرداخت اقساط فراهم کرده بود، قسط خود را پرداخت کنم. وام ازدواجی برای برادرم داشتم که مربوط به بانک ملت بود و ماه به ماه اقساط برادرم را پرداخت می‌کردم. قسط اسفند، فروردین و اردیبهشت را واریز کردم، اما ۱۴ اردیبهشت سه قسط به حساب من برگشت خورد، وقتی به بانک مراجعه کردم گفتند به این دلیل که قرض‌الحسنه است، نیازی نیست پرداخت کنید.

وی ادامه می‌دهد: خرداد ماه که قصد داشتم قسط خود را واریز کنم، در اینترنت‌بانک عنوان شده بود اقساط سررسید شده، سه قسط است، وقتی از بانک سوال کردم گفتند مشکلی ندارد، چون سه قسط را پرداخت نکردید، اینگونه نوشته می‌شود. قسط را پرداخت کردم، اما نزدیک ظهر از حساب برادرم یک قسط کسر شد، بانک گفت ما به جای سه ماه باید دو ماه برگشت می‌زدیم، به همین دلیل یک ماه دیگر کسر کردیم و این قسط اسفندماه است.

این فرد وام‌گیرنده اضافه می‌کند: در تاریخ ۲ تیرماه زمانی که می‌خواستم واریز کنم، مشاهده کردم در حالی که رقم قسط من هر ماه ۲۷۳ هزار تومان است، حدود ۴۰۰ هزار تومان شده، وقتی به بانک گفتم به چه دلیل اضافه شده، آیا دیرکرد است یا نه، بانک گفت باید برای استفاده از امتیاز دولت درخواست می‌دادید. گفتم من پرداخت کردم بانک مرکزی عودت داده، شما باید اطلاع‌رسانی می‌کردید، من تمایلی نداشتم اقساطم با تاخیر پرداخت شود. من ۲۷۳ هزار تومان را پرداخت کردم، نزدیک ظهر برادرم تماس گرفتند و بیان کردند مابه‌التفاوتی که به عنوان بدهی منظور شده بود و نفهمیدیم ماجرای آن چیست، از حسابش کسر شده است. با بانک تماس گرفتم اما هنوز بانک به من هیچ گزارشی نداده که دلیلش چه بوده است.

وی بیان می‌کند: من در بانک مهر هم قسط داشتم که به من گفتند اگر حسابت موجودی داشته باشد برداشت می‌کنیم، وگرنه نگه می‌داریم و در انتها به ادامه اقساط اضافه می‌کنیم. تنها بانکی که کار خود را درست انجام داد بانک رسالت بود که پیامک داد اگر می‌خواهید قسط شما پرداخت شود عدد ۱ را وارد کنید، در غیر این صورت به انتهای اقساط شما اضافه می‌کنیم. برادر من از این امتیاز استفاده کرد و سه قسط را پرداخت نکرد، بدهی برای او منظور نشد و به انتهای اقساطش اضافه خواهد شد.

اجازه می‌دادند قسط خود را پرداخت کنیم تا برچسب مشتری بدحساب به ما نزنند

این فرد وام‌گیرنده خاطرنشان می‌کند: این تصمیمی است که دولت گرفته، بنابراین باید زیرساخت‌هایی را فراهم می‌کردند که مشتری دچار مشکل نشود. اگر هم امتیاز نیست اجازه می‌دادند به موقع پرداخت می‌کردیم تا فشار وارد نشود و برچسب بدحسابی و مشتری نامناسب به ما نزنند. من مشتری بدحسابی نبودم، الان هم با وجود اینکه به موقع اقساطم را واریز کردم خودشان تصمیم گرفتند و برگشت زدند، چرا دوبار کسر و حتی مبلغ اضافه‌تر پیش‌بینی شد؟ گاهی اوقات این کم‌لطفی‌ها به دل ما می‌آید.

وی می‌گوید: برخی از همکاران من به بانک مراجعه کردند و به آنها گفتند که سه قسط گذشته را الان تسویه کنید. اگر قرار است اقساط یک‌جا از فرد کسر شود، این دیگر چه امتیازی است؟ این سختی بیشتری وارد می‌کند و زندگی را به مخاطره می‌اندازد. کاش وقتی تصمیمی می‌گیریم، تمام جوانب را بررسی کنیم و بعد تصمیم بگیریم که به نفع مردم جامعه باشد. این تصمیم دولت من را دچار مشکل کرد.

فشار و تهدید بانک‌ها برای پرداخت اقساط بعد از سه ماه شروع شد

فرد دیگری که دو وام با اقساط یک میلیون و۳۰۰ تومانی و  یک میلیون و ۷۰۰ تومانی داشت، عنوان می‌کند: یکی از وام‌های من برای کسب و کار بود، در این ایام که کسب و کارها آسیب دید، گفته شد برای پرداخت این وام‌ها سخت‌گیری نکنند، ما هم پرداخت نکردیم. از طرف دیگر من کارمند هستم که بخشی از حقوقم هم کاهش پیدا کرد و برخی از مزایا و اضافه‌کارها کسر شد. بعد از دو، سه ماه که برای این وام‌ها مراعات شد، از ماه چهارم بانک‌ها فشار آوردند که اقساط خود را پرداخت کنید، حتی تهدید کردند که اگر پرداخت نکنید پرونده شما به واحد حقوقی ارجاع می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: اکنون که کسب و کار ضعیف شده، حقوق هم کاهش پیدا کرده و اجاره‌خانه‌ها نیز باید در این ایام تمدید می‌شده که مبلغ زیادی افزایش یافته، در این شرایط که بانک‌ها نماینده دولت هستند و در حالی که دولت و مسئولان ما از مردم می‌خواهند همدلی و مراعات داشته باشند، خود بانک هیچ تخفیف و مساعدتی در این وام‌ها نداشته، در حالی که نتوانستیم یک قسط را بدهیم، چگونه باید یک‌جا پرداخت کنیم؟ وقتی دولت به من رحم نمی‌کند و بانک‌ها  با بی‎رحمی تمام سود می‌گیرند، تهدید می‌کنند و فشار می‌آورند، چگونه انتظار دارید صاحبخانه اجاره را کاهش دهد؟

این فرد وام‌گیرنده بیان می‌کند: دو وام من چند قسط معوقه دارد که بانک فشار می‌آورد و ما با تهدید بانک و فشار مواجه هستیم، این موضوع به دایره حقوقی رفته است. در این شرایط که کسب و کارها آسیب دیده، حقوق‌ها و اضافه‌کارها کاهش یافته و بسیاری از سازمان‌ها افزایش حقوق اعمال نکردند، بانک‌ها هیچ کمکی نمی‌کنند و حتی مشکلاتی را ایجاد کردند.

وی خاطرنشان می‌کند: اگر به این موضوع رسیدگی نشود، ما در آینده با بحرانی در این حوزه مواجه خواهیم بود. الان بعد از سه ماه چه اتفاقی افتاده که می‌خواهند وام را یک‌جا بگیرند؟ راه حل این است دیرکرد وام‌هایی که با سود گرفته شده، اعمال نمی‌شد و باید ۴،۵ ماه حتی یک سال به انتهای اقساط می‌رفت.

بانک‌ها برای پرداخت وام، تنفس ایجاد کنند

مسئول امور مالی در یکی از شرکت‌ها تصریح می‌کند: همه افرادی که وام می‌گیرند بر اساس عایدی و خرج‌هایی که دارند، تصمیم‌گیری می‌کنند و بعد سراغ گرفتن وام می‌روند. کرونا و مشکلات اقتصادی که در پی آن به وجود آمد، بسیاری از برنامه‌ریزی‌ها را دچار مشکل کرد. میزان درآمد و عایدی کاهش و هزینه‌ها و خرج‌های روزانه افزایش پیدا کرده و این باعث شده تعادلی که زمان گرفتن وام‌ها در نظر داشتند، دچار مشکل شود. الان وام‌ها باید پرداخت شود، بنابراین مردم دچار مشکل شدند.

وی اضافه می‌کند: بهترین راه این است که بانک‌ها تنفسی ایجاد کرده و تقسیم‌بندی کنند تا افراد بتوانند بازپرداخت داشته باشند که الان تحت فشار هستند و در بلندمدت دچار مشکل می‌شوند. من هم وام سوددار دارم و هر ماه از من کسر می‌شود، اما حقوق هم کاهش پیدا کرده، بنابراین بعد از تسویه وام برای ادامه زندگی دچار مشکل می‌شوم.

مجبور شدم برای پرداخت اقساط وام خود، نزول بگیرم

 کارمندی که ۲.۵ تا ۳ میلیون تومان در ماه حقوق می‌گیرد و برای امرار معاش خود مجبور شده وام بگیرد، اظهار می‌کند: من دو وام داشتم که نتوانستم در این ایام پرداخت کنم. حقوقم هم بابت کرونا کم شده و از آن طرف با ماشین کار می‌کردم که آن هم به خاطر کرونا با مشکل مواجه شده است. اقساط معوق مانده و بانک‌ها به شدت فشار آوردند، تهدید کردند و مبلغ را از ضامن نیز کسر نمودند. آبروی من در محل کار و بین ضامن‌ها رفته است.

وی ادامه می‌دهد: من مجبور شدم ۳.۵ میلیون تومان نزول بگیرم و در دو ماه ۴.۵ میلیون تومان پس بدهم تا بتوانم قسط بانک خود را پرداخت کنم، زیرا آبروی من را بردند، در حالی که تا به حال قسط معوق نداشتم. جریمه‌کرد وام را هم به صورت یک ماه اضافه می‌کنند. به قدری بانک به من فشار آورده که چند روز مریض شدم. ۳ میلیون تومان حقوق می‌گرفتم که الان ۲میلیون تومان شده، اجاره‌خانه هم ۶۰۰ هزار تومان افزایش داشته، چه کسی می‌تواند از من دفاع کند؟ من با آبرو زندگی کردم، اما بانک حیثیت من را برد.

یک کارمند بازنشسته نیز در خصوص دریافت اقساط توسط بانک، می‌گوید: من وام داشتم، شامل تخفیف هم نشده بودم و تنها دو قسطم عقب افتاد که حدود ۷۰۰ هزار تومان بود، اما هم دیرکرد من را محاسبه و هم حساب ضامن را مسدود کردند که ضامن نمی‌توانست از کارت خود پول برداشت کند.

بانک‌ها تا جایی که بتوانند کاری می‌کنند ما قسط خود را پرداخت کنیم

خانمی که وام ازدواج دریافت کرده بود نیز عنوان می‌کند: من وام ازدواج در بانک مسکن داشتم و مطمئن بودم شامل تخفیف می‌شود، بنابراین به بانک رفتم و از آنها خواستم اگر فرمی وجود دارد بدهند تا امضا کنم. کارمندان بانک منکر این موضوع شدند و حتی وقتی من گفتم که معاون بانک مرکزی اعلام کردند، مرا به سخره گرفته و گفتند بروید خودش را بیاورید. من و همسرم شماره حراست را به دست آوردیم و تماس گرفتیم، حراست هم پیگیر شد و کار من راه افتاد.

وی بیان می‌کند: من اطلاع داشتم و کارمند بانک منکر این طرح می‌شد، وای به حال کسی که خبری از این موضوع ندارد. بانک‌ها تا جایی که به نفعشان باشد می‌خواهند ما اقساط خود را پرداخت کنیم، این کارمند هم می‌خواست تا جایی که می‌تواند کاری کند من قسطم را بدهم. من توانستم تخفیف سه ماه را بگیرم، اما قسط فروردین را از من گرفتند چون گفتند تخفیف شامل کارمزد نمی‌شود و وام ازدواج هم هر سال در فروردین ماه حدود یک میلیون تومان کارمزد دریافت می‌کند.

دخترم گفت کاش ازدواج نمی‌کردم که شما برای پرداخت قسط وام دچار مشکل نشوید

فرد دیگری که کارمند رستوران است و برای تامین جهیزیه دخترش که تازه ازدواج کرده وام گرفته، در خصوص پرداخت اقساط آن، تصریح می‌کند: من در رستوران کار می‌کردم و درآمدم هم بد نبود، می‌توانستم قسط وام را پرداخت کنم، اما متاسفانه به دلیل کرونا شغلم را از دست دادم، درآمدم به شدت افت کرد و نتوانستم اقساط وام را بدهم. در ابتدای زندگی که تازه ازدواجی صورت گرفته، با این مشکل مواجه شدیم. الان چند قسط معوق دارم، بانک‌ها هم پیگیر هستند، نامه می‌دهند، به ضامن‌ها زنگ می‌زنند و تهدید می‌کنند.

وی اضافه می‌کند: من منبع درآمد دیگری ندارم، بانک‌ها هم کمکی نمی‌کنند، بنابراین به شدت با سختی و دشواری‌های زیاد مواجه هستم. انتظار داریم مسئولان  فکری برای این مشکل ما کنند که شرایط را برای ما سخت و دشوار کرده است. تلخ‌ترین صحنه این بود که دخترم به من گفت کاش ازدواج نمی‌کردم تا این مشکلات برای شما ایجاد شود، دامادمان هم متوجه این موضوع شد و من بسیار خجالت‌زده شدم. دخترم اولین بچه من بود که داشت ازدواج می‌کرد، اما این مشکلات به وجود آمد. ۲۵ سال کار کردم و الان نمی‌توانم یک عروسی ساده برای دخترم بگیرم.

فرد دیگری که ضامن شده بود، می‌گوید: ما برای یک نفر ضمانت کردیم و وام گرفته، اما نمی‌تواند پرداخت کند و الان بانک نه تنها پول وام بلکه دیرکرد را هم از ما کم می‌کند. ما از این فرد سفته داشتیم و وقتی رفتیم سفته را اجرا بگذاریم گفتند چون دوره کرونا است اجازه نداریم اقدامی کنیم.

مردم در این شرایط از بانک‌ها و دولت انتظار داشتند تا مراعات بیشتری کنند، اما اقدامی نکرده و تنها با فشار و تهدید بر دغدغه‌های آنها افزودند. مردم از بانک‌ها بسیار خشمگین و ناراحت هستند و این مشکلات را فراموش نخواهند کرد.

حسن مونسان، دبیر شورای هماهنگی بانک‌های استان خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص گله‌های مردم از برخی اقدامات بانک‌ها در زمینه کسر اقساط در دوره کرونا، اظهار کرد: برخی از مردم گله‌هایی داشتند، مبنی بر اینکه اقساطشان به پایان دوره انتقال پیدا نکرده یا فردی بیان کرده بود که بانک مصوبه را اجرا نمی‌کند، بررسی کردیم و متوجه شدیم که مشمول ۱۴ رسته شغلی برای پرداخت اقساط نمی‌شوند.

وی افزود: فردی که کارمند است و وام مسکن گرفته یا فردی که وام خرید کالا گرفته، باید قسط خود را پرداخت می‌کرده، اما تصورشان این بوده که اقساط آنها به پایان دوره انتقال پیدا می‌کند، در حالی که صرفا اقساط وام‌ها در ۱۴ رسته شغلی مصوبه ستاد پیشگیری کرونا، به پایان دوره انتقال پیدا می‌کند و الباقی باید اقساط خود را پرداخت کنند. اگر پرداخت نکرده باشند، مشمول جریمه شده و بانک هم به صورت یک‌جا مطالبه خواهد کرد. وام‌های قرض‌الحسنه با هر سرفصلی به پایان دوره انتقال پیدا می‌کنند.

مونسان با بیان اینکه مردم باید مشکلات خود را اعلام کنند، عنوان کرد: سایت بانک مرکزی سامانه رسیدگی به شکایات ایجاد کرده که ویژه همین موضوعات است. اگر بانک یا شعبه‌ای سلیقه‌ای عمل کرد، مردم می‌توانند در سامانه بانک مرکزی یا به مدیریت‌های استانی شکایت کنند که شکایت آنها بررسی می‌شود.

دبیر شورای هماهنگی بانک‌های استان خراسان رضوی گفت: ۱۰هزار واحد بانکی در سطح استان پراکنده بوده و ممکن است شعبه، مسئول شعبه و مسئول اعتبارات، سلیقه‌ای عمل کند یا اشراف اطلاعاتی نداشته باشد، اگر این موارد اتفاق افتاد، باید پیگیری کنند، اما کلیت قضیه این است که تمام مدیران بانک‌های ما در کمیسیون هماهنگی اعلام کردند که همه دستورات را ابلاغ و همه واحدها را مکلف کردیم تا در چارچوب دستورالعمل بانک مرکزی اقدام کنند.

وی بیان کرد: ما در این خصوص شکایت‌های موردی داشتیم که ممکن است در برخی موارد سلیقه‌ای عمل شده و یا درست عمل نشده باشد که این مسائل قابلیت پیگیری و رسیدگی دارد. حداقل هفته‌ای دو تا سه مورد به ما گزارش می شود.

به نظر می‌رسد مشکلات و گرفتاری‌هایی که با ورود کرونا گریبان‌گیر مردم شده، به قدری زندگی را سخت و طاقت فرسا کرده که تا مدتها بعد از رفتن آن هم ادامه خواهد داشت؛ چراکه قبل از آمدن این بیماری همه گیر هم گذران زندگی سخت بود به خصوص برای عده‌ای که برای تامین مایحتاج و ادامه زندگی راهی جز گرفتن وام و به جان خریدن مشقت بازپرداخت اقساط آن را با حقوق و درآمدهای اندک و ناچیز نداشتند، خصوصا در زمان کنونی که کسب و کارها هم آسیب دیده. پس ای کاش در چنین شرایطی که همه به کمک و همدلی یکدیگر نیاز داریم قدری مراعات کرده تا از این برهه طاقت فرسا عبور کنیم؛ حتی اگر جایی باید طبق مقررات عمل کنیم، قوانین را متعادل‌تر کنیم؛ از جمله قوانین بانکی در خصوص بازپرداخت اقساط که یکی از مهمترین مشکلات کنونی است و در هیات دولت تصمیمی مبنی بر به تعویق افتادن دریافت اقساط وام و افزودن آن به انتهای اقساط بجای تجمیع آن در یک ماه اتخاذ شود. 

انتهای پیام