در یادداشت ابوالفضل مکرمی‌فر در خصوص توسعه و تحولات منطقه تاریخی توس پس از سفر رهبر معظم انقلاب اسلامی آمده است:
شهر تاریخی توس در چند سال گذشته مورد توجه ویژه دولت، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی، شورای اسلامی شهر و شهرداری مشهد قرارگرفته است.
این شهر تاریخی با داشتن بزرگ‌مردانی چون ابوالقاسم فردوسی، دقیقی توسی، غزالی و خواجه‌نصیرالدین توسی نامی بلندآوازه دارد؛ اما یافته‌های باستان‌شناسی در حوالی توس این پشتوانه تاریخی فرهنگی را مستحکم‌تر کرده است؛ چراکه کهن‌ترین دست‌افزارهای مکشوفه در این استان متعلق به 800 هزار سال پیش است، این دست‌افزارها سال 1354 در محوطه‌ای واقع در حاشیه کشف‌رود به سمت سرخس توسط گروه زمین‌شناس ایرانی- فرانسوی در قالب 60 قطعه ابزار سنگی متعلق به دوران پارینه‌سنگی کشف شده‌اند.
اگرچه فردوسی در طول یک قرن گذشته مورد توجه ویژه قرار گرفت و برای او آرامگاهی در خور شان ساخته شد، اما شهر تاریخی توس کمتر مورد توجه قرار گرفت و حتی در اوایل انقلاب عده‌ای قصد تخریب آرامگاه فردوسی را داشتند که با پیام مقام معظم رهبری در آن روزها حرمت فردوسی حفظ شد و اگرچه همواره فردوسی مورد تکریم قرار می‌گرفت، اما برای حفظ و احیاء شهر تاریخی توس کار چندانی نشده بود. تا این که در صبحگاه روز ۱۹ تیر ۱۳۷۵ رهبر معظم انقلاب اسلامی از توس بازدید کردند و آنچه در توس انجام‌شده بود از نزدیک دیدند و بر ضرورت تلاش بیشتر دولت برای آبادانی توس تأکید کردند.
در متن این نوشته رهبر معظم انقلاب آمده است: «بسم الله الرحمن الرحیم خدا را شکر که در حاشیه زیارت تابستانی مشهد مقدس رضوی علیه‌التحیه، توفیق بازدید از مقبره فردوسی بزرگ و نامدار در شهر تاریخی و پرقصد توس نیز دست داد. گرچه در گذشته آن مقبره و برخی یادگارهای تاریخی موجود در آنجا را دیده بودم، امّا این‌بار هم به خاطر اهتمام به جانب مهم فرهنگی و تاریخی آن و هم به خاطر کارهای خوب آبادانی و زیباسازی که در آن انجام شده است و نیز به خاطر خبرهای اسف‌انگیزی که از غارت ذخیره کم‌نظیر موجود در این منطقه به من رسیده بود، آن را با دقتی بیشتر و باانگیزه و میل و شوری مضاعف نگاه کردم و اکنون احساس من آن است که دولت موظف است باهمت، به کار در این بخش بپردازد و آنچه تاکنون شده، بسی کمتر از اندازه بایسته است. به امید دنبال‌گیری و با سپاس از مسئولان و پژوهشگران. سیدعلی خامنه‌ای 75/4/19.»
پس از این بود که اقداماتی برای آبادانی بیشتر و احیاء این منطقه تاریخی فرهنگی آغاز شد و برج و باروی شهر تاریخی توس در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید، همان سال‌ها برای حفظ این منطقه تاریخی اعتباراتی ویژه اختصاص یافت، اما در ادامه با وجود اینکه ابراز ارادت نسبت به فردوسی و توس می‌شد، اما در عمل چندان اتفاق خاصی نیفتاد تا این که در دولت یازدهم و دوازدهم اعتبارات خوبی برای احیاء توس اختصاص یافت.
با تغییر شورای اسلامی شهر و شهرداری مشهد با توجه به رویکرد مدیریت محلی و نیز توجه و همکاری برای این پشتوانه تاریخی شهر مشهد، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بر آن شد برای احیاء توس عملیات عمرانی جلوخان آرامگاه فردوسی را که از وضعیت نامناسبی برخوردار بود، با همکاری شهرداری مشهد در دستور کار قرار دهد.
اقداماتی که برای توس طی دو سال گذشته با تدبیر و همراهی مقام عالی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی انجام‌شده است بدین شرح است:
انتخاب مشاور برای بازپیرایی و ساماندهی جلوخان آرامگاه و تهیه و تصویب طرح در شورای فنی استان و شورای فنی سازمان میراث فرهنگی کشور
اجرای فاز نخست بازپیرایی و ساماندهی جلوخان آرامگاه فردوسی به مساحت 3.7 هکتار
اجرای فاز دوم بازپیرایی و ساماندهی جلوخان آرامگاه فردوسی به مساحت1.6 هکتار
فاز سوم بازپیرایی و ساماندهی جلوخان آرامگاه فردوسی به مساحت 2.2 هکتار که هم‌اکنون در حال اجراست.
نوسازی تأسیسات آرامگاه فردوسی با اعتباری بیش از 3 میلیارد تومان در سال 97 از محل اعتبارات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی.
در کنار جذب و جلب مشارکت شورای اسلامی و شهرداری مشهد دولت نیز همت کرده و در سال اول بر اساس تفاهم صورت گرفته 3.5 میلیارد تومان در سال 98 به احیاء برج و بارو اختصاص داد. همزمان با برنامه‌های مرتبط با جلوخان احیاء برج و باروی توس با عملیات پژوهشی و پی‌کاوی آغاز شد و با تکمیل شدن مطالعات نقشه‌های مرمتی برج و بارو تهیه و در شورای فنی استان و کشور به تصویب رسید.
عملیات اجرایی برج و بارو به طول 350 متر از محل دروازه رودبار آغاز شد و تاکنون حدود 80 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. همچنین طی یک ماه گذشته عملیات اجرایی مسیر دسترسی به ارگ کهن‌دژ آغاز شده است.
اکنون شاید بتوان گفت که تحولات شگرفی در حفظ و احیاء توس آغاز شده که نیازمند تداوم است، تحولاتی که خود زمینه‌ساز جذب گردشگر داخلی و خارجی است. برای جذب گردشگر سناریویی مبتنی بر داده‌های تاریخی و فرهنگی تهیه‌شده و با انجام عملیات عمرانی مختلف در زمینهٔ مرمت، بهسازی و ساماندهی و بازپیرایی فضایی و کالبدی زمینه جذب گردشگر در حال فراهم شدن است.
تکمیل شدن و بهره‌برداری آن علاوه بر رشد و توسعه اقتصادی منطقه توس موجب حفظ و احیاء میراث فرهنگی و ارتقاء جایگاه فرهنگی و اجتماعی این منطقه نیز خواهد شد، حرکتی نو که آغاز آن از نوزدهم تیرماه سال 1375 با سفر با یادماندنی مقام معظم رهبری آغاز شد و اکنون در میانه راه احیاء این ثروت ملی قرار داریم.
انتهای پیام