فاطمه ردانی پور، همسر غلامحسین خاکی است. از سال ۱۳۷۲ این خانواده در یکی از خانه‌های قاجاری پشت میدان نقش‌جهان ساکن شدند و اندک‌اندک این خانه به خانۀ خاکی معروف شد. او در گفت‌وگو با ایسنا ماجرای نقض حریم خانه و پیگیری‌هایی که تاکنون انجام داده را چنین شرح می‌دهد:

 آن اوایل که ما خانۀ خاکی را خریدیم یک بارندگی شدید شد و سقف یکی از اتاق‌های طبقۀ بالا ریخت، من به حاج‌آقا گفتم «اینجا قدیمی است، برو ببین باید کجا بروی تا بیایند وضعیت خانه را ببینند و تعمیرش کنند» همسرم گفت: «می‌آیند صاحب می‌شوند» و برای همین خودش کارگر و بنا آورد و سقف آن اتاق را که با تیر و چوب بود به سبک سقف خانه‌های امروز تبدیل کردند.

 پس‌ازاین ماجرا یک روز چند نفر در زدند و گفتند: «ما از میراث هستیم و آمدیم خانه را ببینیم» همه‌جا را دیدند و گفتند: «چرا سقف این اتاق این مدلی شده؟» ما گفتیم: «خراب شده بود چه‌کار باید می‌کردیم؟» گفتند: «باید به ما زنگ می‌زدید تا آن را مثل اول می‌کردیم.» از آن به بعد آن‌ها دست گذاشتند روی این خانه، حاج‌آقای ما هم سواد نداشت، رفت اداره میراث فرهنگی و از او امضا گرفتند و خانۀ ما ثبت ملی شد.

خواهر شهید ردانی پور ادامه می‌دهد: حالا به همسایۀ ما مجوز تعمیر داده‌اند، این خانه، پشت اتاق‌های ماست وقتی شروع به ساختن کردند تمام پی‌های خانه‌اش که پی‌های کلفتی هم بود درآورد و به‌این‌ترتیب تمام طاقچه‌های قدیمی همکف خانۀ ما از دیوار جدا شد. چون آن‌ها پشت خانۀ ما را تراشیده‌اند و دارند از نو می‌سازند. این کار به خانه ما خیلی آسیب رسانده است.

ما به میراث فرهنگی زنگ زدیم و گفتیم دارند پشت خانۀ ما کارهایی می‌کنند و فردا نگویید به ما نگفتید،الان بیایید ببینید چه‌کار می‌کنند. بعد یک نفر از میراث آمد وضعیت را دید. اتفاقاً هول شد و گفت درستش می‌کنند، اما هنوز درست نکرده‌اند. باوجود کرونا دخترم به دفترشان در میراث فرهنگی هم رفت تا اینکه آمدند. خودمان هم فیلم و عکس گرفتیم و به آن‌ها نشان دادیم و بعد آن‌ها آمدند چند فیلم و عکس گرفتند و رفتند به‌سلامت.

همسر غلامحسین خاکی خاطرنشان می‌کند:  آن خانه هم که ته حیاط و روبروی خانه ماست دارد، قسمتی از خانۀ خاکی بوده که قبل از ما آن را فروخته بودند و مجزا شده. حالا دارند این خانه را با هدف تبدیل به مکان بومگردی بازسازی می‌کنند، دودکش‌های خیلی بزرگی گذاشته‌اند که یک بچه ۱۳ ساله از آن رد می‌شود.

از مهرماه سال گذشته تا حالا دارند با یک جواز تعمیری در این خانه کار می‌کنند. زیرزمین پنج‌متر پایین رفته و می‌خواهند آنجا را به رستوران یا کافی‌شاپ تبدیل کنند. روی حیاط را هم ساخته‌اند و حالا آمده‌اند بالای بام را می‌سازند. ما به او گفتیم به چه مجوزی می‌خواهید بسازید؟ شما فقط مجوز تعمیر دارید و او پاسخ داد که «مجوز دارد» ولی نشان نداد. من هم ماجرا را به ۱۳۷ اطلاع دادم. از بهمن سال ۱۳۹۸ تا الان مدام به ۱۳۷ زنگ‌زده‌ام و گفته‌ام بیایید ببینید چه‌کار می‌کند، ما را با همسایه درگیر نکنید. گفتند مأمور می‌فرستیم و نمی‌دانم آمدند یا نیامدند. اما بازهم زنگ زدم و گفتم «نکند این قضیه نقل پول و پلو پارتی است؟» گفتند: «نفرمایید» گفتم: «پس چرا نمی‌آیید رسیدگی کنید ببینید این اینجا چه‌کار می‌کنند؟» و آن‌وقت یک شماره به من دادند و گفتند: «شهرداری منطقۀ سه کارشناس دارد و صبح‌ها ساعت هفت و نیم به آن‌ها زنگ بزن تا کارشناس بفرستند» من زنگ زدم به همان شماره، گفتم از بهمن دارم به ۱۳۷ زنگ می‌زنم کاری نکردند و شماره شما را دادند شما چه‌کار می‌کنی؟ این همسایه دارد بالا را می‌سازد.» پرسیدند الان دارد کار می‌کند؟ گفتم بله؛ دارد کار می‌کند. گفتند الان کارشناس می‌فرستیم. یک ساعت بعد دوباره زنگ زدم و گفتم: «کارشناس آمد؟» گفت: «بله و این همسایه حق ندارد حتی یک آجر روی بام بگذارد.» گفتم: «یک دیوار را گذاشته و شما تازه می‌گویید حق ندارد یک آجر کار بگذارد؟» گفت: «ما آمدیم کار بالای بام را تعطیل کردیم».

او گلایه‌کنان دربارۀ وضعیت محوری که برای ساخت گذر آقا نجفی روی آن دست گذاشتند و مثل یک خرابه رهایش کردند می‌گوید: زندگی ما یک‌تکه خاک است، در خاک زندگی می‌کنیم. چند بار تمیزکار گرفتم  و حیاط، بزرگ و آجری را شستیم ولی انگارنه‌انگار. پشت میدان را نابود کرده‌اند. یک‌تکه زمین هم که پشت مسجد شیخ لطف‌الله است که خاک خالی است و شهرداری یا میراث خرده‌سنگ هم روی خاک‌ها نمی‌ریزند تا باد، خاک را به حلق و حنجرۀ ما نیاورد.

فقط ۲۴ ساعت این مسئولان بیایند جای ما زندگی کنند و ببینند در این محله چه خبر است؟ همه‌اش درگیری و دعواست. یک گذر خواستند اینجا بزنند به اسم آقانجفی و خانه‌های مردم را مُفت خریدند و صاف کردند و پارکینگ ماشین‌ها کردند. هر روز اینجا بر سر ماشین گذاشتن و برداشتن دعواست و تا دو شب صدای بوق ماشین می‌آید، اما هیچ‌کس اهمیتی نمی‌دهد. دو تا خانۀ دیگر هم در محلۀ ما دارد بازسازی می‌شود، هر کس پول داشته آمده خریده و دارد بازسازی می‌کند. اینجا همه کاری می‌کنند، خیلی بی‌صاحب است.

بیایید در محلۀ ما گشتی بزنید

ردانی پور با ابراز تأسف نسبت به بی‌توجهی‌ها، می‌افزاید: من با اینکه زانوهایم را عمل کردم و به‌سختی راه می‌روم یک روز رفتم دفتر خانم خطابخش، مدیر پایگاه میراث جهانی نقش‌جهان، اما خودش نبود. با دو سه نفر دیگر در همان دفتر حرف زدم و گفتم بیایید ببینید در این منطقه چه خبر است، در این دفتر نشسته‌اید چه‌کار کنید؟ بلند شوید در محله گشتی بزنید و ببینید ما چه‌کار می‌کنیم؟ با زیر کولر نشستن که کاری از پیش نمی‌رود... گفتند «چشم چشم الان می‌آییم» و هنوز نیامده‌اند! آن‌ها باید نظارت داشته باشند ببینند در این منطقه چه‌کارهای انجام می‌شود؟ دارند تونل می‌زنند؟ دنبال گنج می‌گردند؟ خب بلند شوید بیایید.

او با اشاره اینکه خانۀ قاجاری خاکی به مرمت نیاز دارد، می‌گوید: الان چند سال است که میراث یک ریال برای مرمت این خانه که اندکی بیش از ۳۶۰ متر مساحت دارد هزینه نکرده و هرچقدر زنگ زدیم و گفتیم اگر به این خانه نرسید تخریب می‌شود، نیامدند و حتی یک ریال هزینه نکردند. بالاخره باید روی خانه‌های قدیمی کار شود تا حفظ شود.

از حاج‌آقای ما سنی گذشته و با یک حقوق بازنشستگی و باوجوداین مخارج سنگین، نمی‌توانیم برای خانه هزینه کنیم. در حال حاضر پسرانمان دارند خرج می‌کنند تا این خانه را نگه‌دارند چون من اینجا را دوست دارم. پسرم از تهران می‌آید، پنج یا شش ماه یک‌بار در آن کار می‌کند. پریروز زنگ زد و گفت: «مامان اینجا داری اذیت می‌شوی، کارش زیاد است و با گردوخاک ساخت‌وساز همسایه‌ها مریض می‌شوی اجازه بده برایت یک آپارتمان پیدا کنم» ولی من گفتم نمی‌توانم در آپارتمان زندگی کنم.

هیچ‌کس به‌جز آقای خاکی اعتراض نداشته

رسول نیک مداح، مالک همان خانه‌ای است که خانه‌اش را به‌قصد تبدیل به یک اقامتگاه گردشگری مرمت کرده و توسعه می‌دهد. او به ایسنا می‌گوید: در مورد کاربری این خانه فعلاً نظر این است که به اقامتگاه گردشگری تبدیل شود، ولی هنوز قطعی نشده و فعلاً در حال انجام مقدمات کار هستیم یعنی کمی تعمیر و ساخت.

نیک مداح  ادامه می‌دهد: قدمت این بنا را دقیقاً نمی‌دانم اما فکر می‌کنم این خانه و خانه خاکی هر دو یک سند داشتند و در یک زمین بوده‌اند. فکر می‌کنم این خانه هم مربوط به اواخر قاجار است و مشکلات این خانه هم مثل همۀ خانه‌های قدیمی و فرسوده است. به همین دلیل قسمت‌هایی تعمیر شدند و برخی قسمت‌ها را جدید احداث کردیم.

مالک این خانه با بیان اینکه از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان دارای مجوز مرمت و توسعه است، تصریح می‌کند: این خانه حدود ۳۰۰ متر است و ما در آن هیچ‌چیزی را تخریب نکردیم. فقط جاهایی که خراب بوده را تعمیر می‌کنیم تا آمادۀ بهره‌برداری شود و البته مواردی هم جدیداً ساخته شدند ازجمله زیرزمین که به‌عنوان محلی برای پذیرایی و در واقع رستوران احداث‌شده است و ۱۲۰ متر مساحت و سه متر ارتفاع دارد.

او می‌افزاید: علاوه بر زیرزمین که تازه احداث شد جان‌پناه هم که به‌صورت دیوار است در بام خانه در حال ساخته‌شدن است که مقداری از آن را انجام دادیم و بقیۀ آن را هم انجام می‌دهیم و متوقف نشده است؛ ضمن اینکه ارتفاع دیوار حیاط ما از دیوار قبلی حدود دو یا سه متر پایین‌تر است و تمام ساخت‌وسازهای انجام‌شده بر اساس موضوع توسعه در مجوز است.

مالک این اقامتگاه با اشاره به شروع پروژه در سال گذشته، می‌گوید: زمان اتمام آن مشخص نیست، اما همچنان ادامه خواهیم داد و تاکنون هم هیچ همسایه‌ای به‌غیراز آقای خاکی اعتراضی نداشته است و ما هم به اعتراض ایشان کاری نداشته‌ایم.

ما در حریم بناهای تاریخی مانع ساخت‌وساز کسی نمی‌شویم

ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان نیز دراین‌باره به ایسنا، توضیح می‌دهد: حریم خانۀ خاکی نقض نشده و آن ساختمان ‌که در حال تبدیل به اقامتگاه است مجوز دارد. ما نمی‌توانیم به این دلیل که یک خانه ثبت میراث ملی است جلوی دیگران را بگیریم، اما با محدودیت تمام به مالک آن خانه مجوز دادیم، یعنی آن خانه هم مثل خانۀ خاکی در حال مرمت است و هیچ مشکلی دراین‌باره وجود ندارد.

او تصریح می‌کند: ما به همسایه‌های خانه خاکی مجوز می‌دهیم، اما با محدودیت. خانۀ مورد نظر هم در حریم مسجد شیخ لطف‌الله و حریم خانه حاکی واقع است و ما خیلی مراقب هستیم؛ اما در حریم بناهای تاریخی مانع ساخت‌وساز کسی نمی‌شویم، چراکه بالاخره فرد حق زندگی و مالکیت دارد. منتهی ما ارتفاع آن را محدود می‌کنیم و می‌گوییم مطابق با ارتفاع خانۀ تاریخی بساز، یا تأکید داریم که در ساخت نمای خانه دقت کن و در واقع ضوابط را به آن‌ها ارائه می‌کنیم نه اینکه مانعش شویم و الان در مورد این خانه هم همین‌طور است.

طاهری می‌گوید: اتفاقاً مالک آن خانه علاقه‌مند است خانه‌ای که مرمت می‌کند را حفظ کند چون می‌خواهد از آن درآمدزایی کند. هر چند که خانۀ واجد ارزشی نیست و به دوران پهلوی دوم تعلق دارد، ولی بااین‌وجود چون مالک آن علاقه‌مند به مرمت بود و ما هم دیدیم که این خانه هم در حریم خانۀ خاکی و هم در حریم مسجد شیخ لطف‌الله قرار دارد به او مجوز مرمت در وضعیت موجود را دادیم.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان خاطرنشان می‌کند: اصلاً این‌طور نیست که مرمت این بنا حریم آن دو مکان را نقض کند بلکه کاملاً تحت نظر ما در حال مرمت است و طرح آن را هم خود من تائید کردم. ما به مالک آن خانه مجوز مرمت وضع موجود دادیم و ساخت‌وساز نمی‌کند؛ اما بااین‌حال فردا از این مکان بازدید می‌کنم. ما وظیفه‌داریم نظارت کنیم ولی با شناختی که من از مالک آن خانه ‌دارم، فکر نمی‌کنم ارتفاع را زیاد کند چون ما به او نقشه دادیم و طبق نقشه مرمت می‌کند.

محدودیت‌های زیاد بافت تاریخی را از آدم‌های بافرهنگ خالی می‌کند

معاون میراث فرهنگی استان دربارۀ مشکلاتی که همسایگان خانه‌های تاریخی دارند، توضیح می‌دهد: فردی که خانه‌اش در حریم خانه تاریخی است نه می‌تواند ارتفاع بگیرد نه می‌تواند خانه‌اش را آن‌طور که خودش می‌خواهد تغییر دهد و باید ملاحظات را داشته باشد. حتی ما نمی‌گذاریم دیوار اشتراکی که مال خودش است را بتراشد، با اینکه نصف دیوار مال خودش است؛ ولی دلیلی ندارد ما پا روی گلوی آن مالک بگذاریم و  چون در همسایگی یک خانۀ تاریخی است دمار از روزگارش دربیاوریم. باید به او هم حقی داد. فکر کنید آن خانه در مالکیت خود ماست و خانۀ ما در حریم یک خانۀ تاریخی است، ببینید چه ظلمی به او می‌شود؟ بنابراین ما تا بتوانیم سعی می‌کنیم ضابطه دهیم. ما اجازۀ ساخت‌وساز ندادیم، اجازۀ تخریب و بازسازی ندادیم، اجازۀ ارتفاع ندادیم، اجازه ندادیم راه خانه‌اش ماشین‌رو شود و این موارد همگی محدودیت‌های اعمال‌شده دربارۀ خانه‌هایی است که در حریم خانه‌های تاریخی قرار دارند. آن‌ها هم به‌شدت ناراضی هستند و ما با محدودیت فقط نارضایتی ایجاد می‌کنیم و افرادی که ملکشان در حریم خانه‌های تاریخی است از این محله‌ها فرار می‌کنند و کسی دیگر راغب نیست در حریم خانه‌های تاریخی خانه بخرد در نهایت این مسائل با سیاست‌های کلان سیستم ما نمی‌خورد که بخواهیم سرمایه گریزی داشته باشیم یا بخواهیم بافت را از سکنه یا آدم‌هایی که فرهنگ بالایی دارند خالی کنیم و مثلاً مهاجرنشین بشود.

طاهری تأکید می‌کند: محدودیت‌های زیاد و دست و پاگیر نتیجه‌ای جز خالی کردن بافت از آدم‌های بافرهنگ و افرادی که اندکی سرمایه ‌دارند و می‌خواهند آنجا هزینه کنند ندارد. این‌ها سیاست‌های اشتباهی بود که در گذشته پیش گرفتیم و نتیجۀ آن هم این شد که مثلاً بافت پشت مسجد جامع به بافت بی‌ارزش تبدیل شد و حتی از نظر فرهنگی هم افراد بافرهنگ بالا حاضر به زندگی در آنجا نیستند چون بافت آن به‌گونه‌ای شد که از اصالت و آدم‌های اصیل خالی شد.

او یادآور می‌شود: بافت‌های تاریخی ما مهاجرنشین شده بود و آدم‌هایی که توان مالی و فرهنگ درستی نداشتند در خانه‌های تاریخی ساکن بودند ولی الان داریم سعی می‌کنیم با این امتیازاتی که می‌دهیم بافت را زنده نگه‌داریم و قشر بافرهنگ و باسواد و قشری که می‌خواهد تجارت کند را به بافت بیاوریم. اگر مشکلی ایجاد نمی‌کند برای چه ما سختگیری‌های زیادی داشته باشیم؟

معضلِ تملک و آزادسازی خانه‌های پشت شیخ لطف‌الله

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان تصریح می‌کند: ما در مورد خانه‌های کنار خانه‌های ثبتی ضوابط می‌دهیم و معتقدیم نباید در حق مالکین خانه‌هایی که در همسایگی خانه‌های ثبتی قرار دارند اجحاف شود. حدود ۳۰ تا ۴۰ سال قبل می‌گفتند کنار خانه‌های ثبتی را تملک و آزادسازی کنند، ولی بعد فهمیدند اشتباه است چراکه وقتی این تملک صورت گیرد پشت خانه ثبتی فضای باز می‌شود و مثلاً به زمین خاکی تبدیل می‌شود و به لحاظ رانش برای خانه‌های موجود خطرناک است، دیگر هم اینکه برای دولت بار مالی دارد.

او می‌گوید: الان پشت مسجد شیخ لطف‌الله زمین خالی است، درحالی‌که قبل از آن کاروانسرا بوده است و الان این زمین خالی به معضلی تبدیل‌شده؛ یعنی هم پشت گنبد رها است که امکان رانش و حرکت دارد و هم اینکه آنجا سازه‌ای بوده و ما باید سعی کنیم آن سازه‌ها را احیا کنیم نه اینکه به سمت آزادسازی برویم. آن موقع اعتقاد داشتند که بنای تاریخی باید مثل نگینی در وسط باشد، ولی بعد دیدند با این کار بافت تاریخی از بین می‌رود و  بار مالی دارد؛ بنابراین تصمیم گرفتند کنار همان خانه ضابطه بدهند.

طاهری در خصوص تغییر کاربری خانۀ مقابل خانه خاکی، توضیح می‌دهد: قرار است کاربری آن خانه مرتبط با خدمات گردشگری باشد، ولی چون کمتر از ۲۰۰ متر مساحت دارد احتمالاً مکانی برای پذیرایی خواهد بود و درواقع این خانه آن‌قدر کوچک است که نمی‌تواند حریم را نقض کند؛ از طرفی ساخت جان‌پناه در این خانه تا زمانی که به خانه تاریخی لطمه نزند ایرادی ندارد و حتی ما خودمان در برخی مواقع پیشنهاد می‌دهیم که جان‌پناه بزنند.

او با رد این موضوع که این خانه در گذشته جزئی از خانۀ خاکی بوده، می‌گوید: این خانه ازنظر معماری هم خانۀ ارزشمندی نیست و جزئی از خانۀ خاکی هم بشمار نمی‌رود. خانه‌های قدیمی بافت درهم‌تنیده و خودرویی دارند و به همین دلیل به این موارد بافت می‌گوییم و مفهوم بافت در همین‌جا شکل می‌گیرد. این خانه مستقل بوده است و اگر جزئی از خانۀ خاکی بود ما آن را ثبت می‌کردیم. ما در نقشه‌های ثبتی حتماً پلاک‌های مجاور که ارزشمند هستند را مشخص می‌کنیم و یا همان موقع خانه ثبت می‌کنیم و یا اگر نتوانیم حتماً در نقشه‌ای که مثلاً برای خانۀ خاکی تهیه می‌کنیم، آن خانه‌ها را مشخص کرده و اشاره می‌کنیم که واجد ارزش است و باید بعداً ثبت شود اما در مورد این خانه چنین چیزی نبوده است واجد ارزش‌های معماری قابل ثبت نیست.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان به احداث زیرزمین در این خانه اشاره‌کرده و ادامه می‌دهد: زیرزمینی که برای این خانه احداث‌شده در جبهۀ مخالف خانۀ خاکی واقع است. ما نمی‌خواهیم پا بگذاریم روی گلوی کسی که کنار خانۀ تاریخی است و فشار دهیم و بگوییم حق هیچ کاری ندارد، ما می‌گوییم تا جایی که به اثر تاریخی لطمه نزند باید از حقوق شهروندی و از حقوق مالکانه‌اش برخوردار باشد. به همین خاطر به مالک این خانه یعنی آقای نیک مداح گفتیم در جبهه‌ای که نزدیک خانۀ خاکی است نمی‌تواند زیرزمین بزند و این کار را هم کرد و زیرزمین در سمت مخالف آن ایجاد شد. اگر این زیرزمین بخواهد آسیبی برساند اول به خانۀ خودش می‌رساند نه به خانۀ خاکی.

در ضوابط حریم بناهای تاریخی اصلاً مانعی برای تخریب و نوسازی وجود ندارد اما به آن‌ها ضابطه می‌دهیم

طاهری با بیان اینکه در ضوابط جهانی، مجوز ارتفاع بناهای واقع در حریم آثار جهانی ۵.۵ ‌متر و یا مطابق وضع موجود است، می‌گوید: اگر ما پنج و نیم متر هم به این خانه که در همسایگی خانه خاکی است ارتفاع دهیم ازنظر قانونی مشکلی ندارد. جان‌پناهی که در این خانه در حال احداث است یک متر و ۱۰ سانتی‌متر است و جان‌پناه تا زمانی که روی خانۀ تاریخی سایه‌اندازی نداشته باشد اشکالی ندارد. حتی جاهایی می‌گوییم جان‌پناه بگذارند چون کمک می‌کند که خط آسمان را شکیل و منظم و مطابق وضع موجود و بدنه سازی شده ببینیم.

او خاطرنشان می‌کند: همسایۀ خانه خاکی اگر اصرار می‌کرد که می‌خواهد خانه‌اش را از نو بسازد ما باز هم نمی‌توانستیم مانع تخریب و نوسازی او شویم؛ در واقع در ضوابط حریم بناهای تاریخی اصلاً مانعی برای تخریب و نوسازی وجود ندارد، ولی می‌گوییم با ضوابط ما بسازد؛ مثلاً می‌گوییم حداکثر ارتفاع باید ۵ و نیم متر باشد یا ارتفاع زیرزمین سه متر باشد.

گفته بودند اینجا بَرِ گذر آقا نجفی است و مجوز تجاری داده بودند...

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان یادآور می‌شود: به همین دلیل است که نمی‌توانستیم مانع آپارتمان‌سازی خانۀ خانم صمدانی که در آخر این کوچه و در همسایگی خانۀ خاکی است نیز بشویم، البته حدود ۱۰ سال پیش به خانۀ خانم صمدانی مجوز با ارتفاع ۷ متر و نیم داده بودند که ما در تمدید پروانه آن را به شش متر تبدیل کردیم آن هم با دعوا و درگیری؛ ضمن اینکه شهرداری به او مجوز مغازه هم داده بود و ما مغازه را حذف کردیم چون گفته بودند اینجا بَرِ گذر آقانجفی می‌شود و ما گفتیم آقانجفی اصلاً توی هواست و به چه علت اینجا مجوز تجاری داده‌اید؟ به‌این‌ترتیب ما کاربری تجاری و یک طبقه از آن را حذف کردیم. البته آن زمان مجوز برای ۷ و نیم متر بود و بعدها ما دوباره ضوابط حریم میدان را بازنگری کردیم چون تمام طرح‌های شهری هر پنج سال یا هر ده سال بازنگری شود و تا ابد یک‌جور نمی‌ماند.

نظر طاهری دربارۀ مفهوم بازنگری چنین است: در بازنگری طرح‌های شهری هم با شرایط امروز طراحی‌شده و به‌روز می‌شوند و هم اگر کم و کسر و اشکالی در این مدت داشتیم آن را اصلاح می‌کنیم.

دست از سختگیری برداریم

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان دربارۀ کسانی که در حریم خانه‌های تاریخی صاحب‌ملک هستند، می‌گوید: ما به آن‌ها پیشنهاد می‌دهیم که زیرزمین بزنند چون اجازۀ ارتفاع گرفتن ندارند. ما با مردم درگیر هستیم و باید به حقوق مالکانۀ مردم هم احترام گذاشت و شرعاً و قانوناً این حقوق را در نظر گرفت. شما خودتان را به‌جای یک مالک بگذارید که خانه‌اش در کنار خانۀ تاریخی است. ما به شما می‌گوییم خانه‌ات ارتفاع نگیرد، زیرزمین هم نزن، بعد که مالک این‌ها را می‌بیند می‌گوید پس خانه را از ما بخر؛ اما این مسائل بار مالی دارد و مشکل ایجاد می‌کند. بنابراین به او می‌گوییم اگر خانه‌ات را در همین وضعیت موجود نگه‌داری بهتر است تا اینکه تخریب و نوسازی کنی. ما اجازۀ تعریض نمی‌دهیم به‌این‌ترتیب آن خانه هیچ‌وقت ماشین‌رو نمی‌شود و اجازۀ ارتفاع هم نمی‌دهیم، با این اوصاف این مالکان چه گناهی کرده‌اند؟

او خاطرنشان می‌کند: ما دنبال این نیستیم که مردم را اذیت کنیم و اگر راه‌حلی در بافت‌های تاریخی داشته باشیم حتماً به آن‌ها ارائه می‌کنیم. این باعث می‌شود که بافت زنده بماند. این‌ها آسیب‌هایی بود که ما در این چند دهه دیده‌ایم و برای همین سعی کردیم با بافت تاریخی به نحوی برخورد کنیم که همۀ اقشار راغب باشند بیایند سرمایه‌گذاری کنند و کسی از بافت تاریخی نترسد و ما هم اگر می‌توانیم امتیاز بدهیم، اما تا جایی که به اثر تاریخی لطمه‌ای نزند.

طاهری تصریح می‌کند: منظورم این است که سختگیری زیاد درست نیست و ما اگر می‌خواهیم به فرهنگ و تاریخ این شهر کمک کنیم، باید دست از این سخت‌گیری بکشیم و کمک کنیم. ما آقای نیک مداح را که ملکش در حریم یک اثر تاریخی بود محدود کردیم و به او گفتیم زیرزمینت را در سمت مخالف خانه تاریخی خاکی بزن. پذیرفتن این ضابطه برای مالک سخت بود چون نمی‌توانست از تمام مساحت خانه‌اش برای ساختن زیرزمین استفاده کند اما با همۀ سختی‌هایش باید بپذیرد.

میراث فرهنگی وظیفه ندارد خانۀ مردم را مرمت کند، بلکه وظیفه‌اش حمایتی و حاکمیتی است

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان در خصوص ضرورت مرمت خانه خاکی نیز، اظهار می‌کند: ما یک اداره کل هستیم با دو هزار خانه تاریخی و اعتبارات بسیار اندک و قطره‌چکانی. قانون می‌گوید مرمت خانه تاریخی به عهدۀ مالک، متصرف و یا بهره‌بردار است. مثلاً ممکن است شرکتی خانه تاریخی را اجاره کند که در این صورت قانون می‌گوید این شرکت موظف به مرمت این خانه است، یا دستگاهی دولتی مثل شهرداری یا اوقاف و یا آموزش‌وپرورش آن را در اختیار می‌گیرد و بازهم مرمت به عهدۀ آن دستگاه است.

او ادامه می‌دهد: میراث فرهنگی وظیفه ندارد که خانۀ مردم را مرمت کند، ولی وظیفۀ حمایتی و حاکمیتی دارد یعنی آقای خاکی خودش باید طبق ضوابط ما، خانه‌اش را مرمت کند.

طاهری تصریح می‌کند: همه‌جای دنیا از مالکین خانه‌های تاریخی حمایت می‌کنند و امتیازاتی به آن‌ها می‌دهند به‌عنوان‌مثال تعرفه‌های آب و برق و گاز آن‌ها خیلی اندک است و یا در نقل‌وانتقال تخفیف می‌دهند و معافیت مالیات و عوارض اعمال می‌شود و همۀ این موارد امتیاز است تا شما برای خرید یک خانۀ تاریخی راغب شوید. ما در اداره میراث فرهنگی اگر در توان مان باشد در مرمت این خانه‌ها هم کمک می‌کنیم اما مرمت‌های ما مرمت‌های اضطراری است یعنی اگر بخشی از خانه خاکی مشکل پیدا کند و مالک اعلام کند که در توانش نیست ما می‌رویم و در حد اورژانسی آن مشکل را حل می‌کنیم. در مورد بیماران هم اقدامات اورژانسی برای عمل زیبایی انجام نمی‌شود و این دقیقاً عین کار ماست. ما برای مسائل اورژانسی حمایت می‌کنیم و اعتبار هم می‌گذاریم و رایگان هم مرمت می‌کنیم، اما نه اینکه مثلاً برویم خانۀ آقای خاکی را مرمت کنیم و تروتمیزش بکنیم و آب‌وجارو کنیم و بیرون بیاییم.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان می‌گوید: اگر مالک خانۀ خاکی اعلام کند که ما پول نداریم و مثلاً بام خانه‌ مشکل دارد، ناودان مشکل دارد و یا فلان قسمت سازه در حال ریزش است و یا مشکلات اضطراری دیگر ما می‌رویم آن عیب را برطرف می‌کنیم اما تزئینات و کف‌سازی کارهای غیر اضطرار است وظیفۀ ما نیست. 

انتهای پیام