صابر گل عنبری، در گفت‌وگو با ایسنا، در پاسخ به سووالی در مورد محور اصلی مذاکرات راهبردی عراق و آمریکا اظهار کرد: هنوز چیز خاصی درباره دستور العمل های این مذاکرات گفته نشده است و تا شروع نشود، نمی‌توان درباره محورهای دقیق آن سخنی گفت اما با این وجود به نظرم این مذاکرات دو محور اساسی دارد: یکی مقوله امنیت و دیگری بحث اقتصاد است اما خوب در کنار این دو سرفصل محورهای دیگری هم قرار دارند که در مقایسه با این دو محور از اهمیت چندانی برخوردار نیستند.
وی با بیان این که این مذاکرات در حالی شروع می شود که در سال ۲۰۰۸ دو طرف به یک توافقنامه راهبردی برای ساماندهی به روابط فیمابین دست یافتند افزود: از این رو، به احتمال زیاد، هدف این است که در نهایت این مذاکرات به اصلاح این توافقنامه و امضای توافق جدیدی منجر شود و این چیزی است که آمریکایی ها می‌خواهند. بعد امنیتی مذاکرات برای آمریکا از اهمیت بالای برخوردار است که به نوعی مقوله اقتصاد هم تابع آن است؛ به این معنا که اگر در مساله امنیت مذاکرات منتج به نتیجه روشنی شود، این مساله راه رسیدن به توافقی اقتصادی برای توسعه مناسبات تجاری را هموار می‌کند.
آمریکا به دنبال حضور نظامی متمرکزتر و هدفمندتر از گذشته در عراق در چهارچوب راهبردی بلند مدت است
این کارشناس مسائل خاورمیانه خاطرنشان کرد: اما در مساله امنیت باید توجه داشت که آمریکا به هیچ وجه به دنبال خروج از عراق نیست و مهم‌ترین خواسته یا به عبارتی بهتر هدف آمریکا تثبیت حضور نظامی خود در عراق است. البته نه حضوری چون سالیان گذشته، بلکه حضور نظامی متمرکزتر و هدفمندتر در چهارچوب راهبردی بلند مدت، از طریق متمرکز ساختن نیروهای آمریکایی در چند پایگاه مهم در پهنه جغرافیایی عراق و در مناطق با اهمیت از لحاظ جغرافیای نظامی و سیاسی. از این رو، احتمالا آمریکا بخواهد تعداد پایگاه های خود در عراق را در چارچوب همین سیاست متمرکزسازی نیروها به حدود چهار پنج پایگاه اصلی کاهش دهد.
واشنگتن به دنبال مدیریت اوضاع عراق از طریق انجام مذاکرات راهبردی با این کشور است
گل عنبری در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه پیشنهاد اولیه برای انجام این مذاکرات از طرف آمریکایی ها ارائه شد به نظر جنابعالی اهداف آمریکایی ها از برگزاری این مذاکرات چیست؟ افزود: درباره اهداف آمریکا از برگزاری این مذاکرات باید این اهداف را به دو دسته تقسیم بندی کرد، اهدافی تاکتیکی و موقت و اهدافی بلندمت و راهبردی. درباره طیف نخست اهداف باید گفت که آمریکا به دنبال مدیریت اوضاع عراق از طریق این مذاکرات است. این اوضاع هم متناظر به برهه پس از ترور سردار سلیمانی و فرمانده حشد الشعبی ابو مهدی مهندس است. این ترورها شرایطی در این کشور به وجود آورده است که نزاع میان واشنگتن و تهران را وارد دوره‌ای تازه در عراق کرده است. از یک طرف، آمریکا با این اقدام به دنبال تضعیف جدی نفوذ منطقه‌ای ایران به ویژه در عراق است و از طرف دیگر ایران هم اعلام کرده است که پاسخ راهبردی به ترور سردار سلیمانی خروج نیروهای آمریکایی از عراق خواهد بود. از این رو، به نظر می‌رسد که دو طرف نقش و نفوذ خود در عراق را در مقابل حذف دیگری پیگیری کرده و این خود نشان از تغییر معادله‌ای است که از سال ۲۰۰۳ پابرجا بوده و در حاشیه رقابت و یارگیری‌های مستمر علیه یکدیگر تقابل به این سطح نرسیده بود، آمریکا این هدف را از طریق تضعیف نیروهای همپیمان با ایران در عراق به ویژه حشد شعبی پیگیری می‌کند؛ به این معنا که تلاش خواهد کرد تا دولت عراق را به اشکال مختلف قانع یا مجبور کند که در جهت کاهش قدرت تاثیرگذاری حشد شعبی در دولت حرکت کند.
آمریکا به دنبال تبدیل عراق به کشوری کاملا بی‌خطر برای اسرائیل است
وی با تاکید بر این که در این چارچوب، هدف راهبردی آمریکا پیشبرد امور از طریق این مذاکرات در جهت به حداقل رساندن قدرت تاثیرگذاری ایران در معادلات داخلی عراق است، افزود: در کل، اهداف راهبردی آمریکا از این مذاکرات راهبردی را باید در چهارچوب سیاست خارومیانه‌ای این کشور تجزیه و تحلیل کرد؛ سیاستی که یکی از مولفه‌های اساسی آن حمایت از اسرائیل است. آمریکا این حمایت را در چارچوب منافع راهبردی خود در این منطقه می‌داند. از این رو، باید در نظر داشت که هدف راهبردی‌تر آمریکا که به تبع تحقق اهداف پیشین پیگیری می‌کند، تبدیل کردن عراق به کشوری کاملا بی‌خطر برای اسرائیل است. به این معنا که در آینده کوچک‌ترین تهدیدی متوجه این رژیم نشود.
این را نیز از طریق حضور مداوم و تثبیت شده نظامی دنبال می‌کند. به هر حال عراق از لحاظ تاریخی یکی از پایگاه‌های مهم ناسیونالیسم عربی بوده است و از زمان تشکیل اسرائیل در سال ۱۹۴۸ همواره با آن سر ستیز داشته و درگیر بوده است.
چرا آمریکا در زمان "عادل عبدالمهدی" انجام مذاکرات راهبردی با عراق را آغاز نکرد؟
این کارشناس مسائل خاورمیانه با بیان این که در کل، عراق از موقعیت جغرافیایی مهمی در منطقه برخوردار است و آمریکا می‌کوشد از آن در جهت تضمین منافع ژئوپولیتیک و اقتصادی خود استفاده کند، در پاسخ به این سووال که نخست وزیر عراق حدود یک ماه است که به صورت رسمی مسئولیت در این کشور را برعهده گرفته و با توجه به وجود برخی از حساسیت ها نسبت به وی فکر می کنید تیم مذاکره‌کننده عراقی در جریان مذاکرات با آمریکایی‌ها باید چه معذورات و مسائلی را در نظر بگیرد تا با واکنش منفی گروه های سیاسی در عراق روبرو نشوند؟ تصریح کرد: ببینید این مذاکرات در حالی شروع می‌شود که عراق در وضعیت خوبی قرار ندارد و به نوعی می توان گفت که عراق طرف ضعیف مذاکرات است اما آمریکا خود را در موقعیت برتر می‌داند و تلاش می‌کند که خواسته‌های خود را بر طرف عراقی تحمیل کند. در این میان، شروع این گفتگوها در این دوره و نه دوره عادل عبدالمهدی نشان از این دارد که واشنگتن دولت مصطفی الکاظمی را برای این مهم مناسب دیده است.
این کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: آنچه باعث می‌شود که عراق در موقعیت ضعف و دشواری وارد این مذاکرات شود، این است که نیروهای سیاسی عراق در تصمیمات ژئواستراتژیک و ژئوسیاسی متفق القول نیستند و اختلاف نظر جدی دارند. از جمله این که درباره همین مساله حضور نظامیان آمریکایی در خاک این کشور اختلافات جدی وجود دارد. در حالی که بخشی از نیروهای سنی و شیعی به دنبال خروج این نیروها هستند طیف هایی از این دو گروه و نیز کردها مخالف جدی آن هستند. همین نبود یک موضع یکپارچه ملی درباره روابط با آمریکا یکی از ضعف‌های جدی است. در کنار آن، موقعیت آمریکا در سیاست بین‌الملل، تهدیدات مستقیم و غیر مستقیم علیه بغداد درباره اعمال تحریم‌های گسترده و فلج کردن اقتصاد این کشور، اقتضائات روابط با ایران به عنوان یک کشور همسایه تاثیرگذار در معادلات داخلی عراق، و ملزومات سیاسی و اقتصادی آن، بحران اقتصادی عراق به دلیل کاهش شدید درآمدهای دولت همه و همه عراق را در برابر معذوریت‌ها و دشواره‌هایی در مذاکرات راهبردی با آمریکا قرار می‌دهد.
وی در در پاسخ به این که آیا فکر می‌کنید که در جریان این مذاکرات دو طرف به توافقی برای مشخص کردن زمانی برای خروج نیروهای آمریکایی از عراق خواهند رسید؟ تصریح کرد: شخصا بعید می‌دانم که این مذاکرات به توافقی در این باره منجر شود. بلکه احتمالا به توافقی درباره ساماندهی حضور نیروهای آمریکایی در این کشور و کاهش تعداد آنها بینجامد. البته همچنان که در پاسخ به سوال نخست شما هم گفته شد، آمریکا به دنبال خروج از عراق نیست و اگر هم تعداد نیروها و پایگاه های خود را کاهش دهد در واقع در راستای همان هدف متمرکزسازی هدفمند حضور نظامی در این کشور با آن اهداف راهبردی بلندمدت خواهد بود.
مذاکرات راهبردی بین آمریکا و عراق، پروسه‌ای زمانبر خواهد بود و به این زودی به نتیجه مشخصی نمی‌رسد
این روزنامه نگار تاکید کرد: به نظرم، این مذاکرات پروسه‌ای زمانبر خواهد بود و به این زودی به نتیجه مشخصی نمی‌رسد. فاکتورهای زیادی باعث زمانبر شدن آن می‌شود؛ یکی از آنها همچنان که گفته شد، تلاش آمریکا برای مدیریت اوضاع از طریق این مذاکرات است، از دیگر سو دولت کنونی عراق، دولتی موقت است و سال آینده قرار است انتخابات پارلمانی برگزار شود و در آمریکا هم شاهد انتخابات ریاست جمهوری در سوم نوامبر خواهیم بود.
این کارشناس مسائل خاورمیانه در پاسخ به سووال دیگری مبنی بر این که، آیا آمریکایی ها می توانند در جریان این مذاکرات دولت الکاظمی را متقاعد کنند که در نوع روابط این کشور با ایران تغییراتی ایجاد کند؟ تصریح کرد:
همچنان که گفته شد این یکی از اهداف اصلی آمریکا در مذاکرات پیشرو است؛ همچنان که ایران هم می‌خواهد این مذاکرات به خروج نیروهای آمریکایی از عراق منتهی شود. این وسط این مساله دولت عراق را در برابر پارادوکسی راهبردی و معذوریت‌های مهم قرار می‌دهد. اما در نهایت باید گفت که عراق در یک پیچ تاریخی حساس و سرنوشت ساز قرار گرفته است و قرار گرفتن در چنین موقعیتی تصمیمات کلان و استراتژیکی را می‌طلبد که دولت عراق فعلا فاقد مولفه‌های لازم برای اتخاذ چنین تصمیماتی است. علت آن هم به تناقضات داخلی و تضاد در منافع نیروهای سیاسی و مناسبات خارجی آنها خارج از مفهوم دولت ملت و تنزل یافتن منافع ملی در سطح منافع حزبی و گروهی متناقض بر می‌گردد.
سیاست کج دار و مریز دولت عراق و تلاش برای برقراری توازن در تنظیم روابطش با ایران و آمریکا دیگر جوابگو نیست
گل عنبری افزود: سیاست کج دار و مریز دولت عراق و تلاش برای برقراری توازن در تنظیم روابطش با دو کشور دیگر جوابگو نیست و در سایه نبود افقی روشن برای تنش میان آمریکا و ایران، اوضاع کلی عراق و مناسبات خارجی آن را سرنوشت تنش میان تهران و بغداد تعیین خواهد کرد.
وی در پایان ابراز عقیده کرد: در کل بر این باور هستم که برآیند این مذاکرات بعید است آن چیزی باشد که ایران در زمینه خروج نیروهای نظامی آمریکا از عراق می‌خواهد باشد. به هر حال، با توجه به ترکیب هیات مذاکره کننده عراقی در این مذاکرات که غالبا طرفدار ماندن آمریکا در عراق هستند، پیش بینی نتایج این مذاکرات کار چندان سختی هم نیست. در کل بعید است دولت عراق بتواند در برابر فشارهای آمریکا زیاد تحت تاثیر الزامات روابط با ایران قرار گیرد.
انتهای پیام