این نوع صنایع معمولاً برگرفته از فرهنگ، هنر، ذوق و بینش مردم هر قوم یا منطقه است که با استفاده از مواد اولیه بومی تولید می‌شود و نقش فرهنگی و هویت بخشی به یک ملت را ایفا می‌کند.
در تقویم جهانی ۱۰ ژوئن مصادف با ۲۰ خردادماه به عنوان روز جهانی صنایع دستی نامگذاری شده، کشور ما به نوعی به سبب تنوع و تعدد این نوع هنر مهد صنایع دستی شناخته شده است، همدان نیز به علت داشتن انواع منحصربفردی از این هنرهای صناعی همیشه حرفی برای گفتن داشته چنان که تاریخ، فرهنگ و هنر این کهن شهر بر این ادعا گواهی می‌دهد.
به بهانه این روز پای صحبت‌های معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان می‌نشینیم، این مقام مسئول به خبرنگار ایسنا می‌گوید: استان همدان از لحاظ کارگاه‌ها و شاغلان حوزه صنایع دستی رتبه دوم کشوری را بعد از استان اصفهان دارد.
همدان جزء ۵ استان برتر صنایع دستی
هاشم مظاهری اضافه می‌کند: با وجود شهر جهانی لالجین با بیش از ۱۲۰۰ کارگاه تولیدی صنایع دستی و بیش از ۲۰۰ فروشگاه و همچنین تویسرکان و ملایر که بیش از ۱۷ هزار شاغل صنایع دستی در رشته منبت مبلمان دارند، همدان جزء پنج استان برتر صنایع دستی به شمار می‌رود.
وی تصریح می‌کند: ایران به لحاظ داشتن شهرهای جهانی صنایع دستی رتبه اول جهان را کسب کرده است و همدان هم به لحاظ تعداد شهرهای جهانی رتبه اول کشوری را دارد.
مظاهری توضیح می‌دهد: بالاترین حجم صادرات سفال ایران به شهر لالجین تعلق دارد همچنین بالاترین حجم تولید مصنوعات چوبی مربوط به استان همدان است و با توجه به اینکه ۲۵ قطب بزرگ تولیدی صنایع دستی در لالجین، ملایر، تویسرکان و سه شهرک تخصصی حاجی آباد، اشترمل و لالجین در استان هستند، توانمندی‌های همدان در این زمینه بسیار بالاست.
وی درباره رشته های شاخص و بومی همدان بیان می‌کند: سفال و سرامیک، مصنوعات چرمی، منبت مبلمان، گلیم بافی، تراش سنگ‌های قیمتی، مرواربافی، رودوزی‌های سنتی و حدود ۷۵ رشته جانبی در استان فعال هستند.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان ادامه می‌دهد: ۲۸ هزار و ۸۰۰ کارگاه ثبت شده در استان وجود دارد که ۴۳ هزار و ۵۴۰ نفر در رشته‌های مختلف فعال بوده و جنوب استان مثل شهرستان‌های ملایر، تویسرکان و نهاوند قدرتمندتر از بقیه هستند.
صادرات ۳۵ میلیون دلار صنایع دستی
وی با بیان اینکه میانگین صادرات هر ساله استان رشد داشته است، می‌گوید: صادرات دو نوع رسمی و غیررسمی دارد که غیررسمی همان صادرات چمدانی است و رسمی هم از گمرک صادر می‌شود و در سال قبل همدان ۳۵ میلیون دلار صادرات صنایع دستی داشته که حدود ۳۴ میلیون دلار آن مربوط به سفال بوده است.
مظاهری خاطرنشان می‌کند: تا به حال ۱۵ نمایشگاه بزرگ صنایع دستی یا مصوب کشوری در همدان برگزار شده و سالانه هم حدود ۸۰ نمایشگاه کوچک برگزار می‌شود و سال گذشته هم یک نمایشگاه بین المللی داشتیم.
وی درباره مصنوعات چرمی هم بیان می‌کند: کارگاه‌های سنتی این رشته نسبت به گذشته محدودتر و شیوه صنعتی جایگزین آن شده است اما این صنعت در همدان همچنان وجود دارد و تعداد کارگاه‌های چرم صنعتی بیشتر شده و در حال حاضر نیز ۷۱ کارگاه چرم فعال در همدان وجود دارد.
احیای قاشق‌تراشی
وی درباره احیای رشته‌های منسوخ شده صنایع دستی در همدان اظهار می‌کند: امروزه هنری مثل قاشق تراشی که در قدیم راسته‌ای هم به این نام در بازار همدان وجود داشته منسوخ شده است چراکه در حال حاضر قاشق چوبی جنبه کاربردی خود را از دست داده اما این رشته در سال‌های اخیر به عنوان هنری تزئینی احیاء شده است.
مظاهری اضافه می‌کند: برنامه‌ای تحت عنوان حفظ و احیاء رشته‌های منسوخ شده در اداره کل میراث فرهنگی استان وجود دارد که پیرو آن سال گذشته رشته‌های گبه بافی همدان و ریسندگی با دست در نهاوند احیاء شد، طی ۱۰ سال اخیر هم حدود ۲۰ رشته منسوخ شده مثل تراش سنگ‌های قیمتی، نازک کاری چوب و گلیم بافی که سبک‌های خاصی از آنها منسوخ شده بود، احیاء شده است.
وی درباره برنامه روز جهانی صنایع دستی در همدان توضیح می‌دهد: هر ساله به مناسبت این روز برنامه‌هایی در استان برگزار می‌شد که بازدید از کارگاه‌ها، برگزاری جشنواره نمایشگاه، تجلیل از هنرمندان و افتتاحیه نمایشگاه از جمله آنها بود که امسال اگر برنامه‌ها برگزار شود با رعایت پروتکل‌های بهداشتی خواهد بود.
وجود ۵۵۰۰ کارگاه صنایع دستی در تویسرکان
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تویسرکان هم به خبرنگار ایسنا می‌گوید: تعداد ۵۵۰۰ کارگاه صنایع دستی در این شهرستان وجود دارد که حدود ۴۸۰۰ در رشته مبل منبت فعال است.
اسحاق ترکاشوند ادامه می‌دهد: از ۱۰ هزار نفر فعالی که در زمینه صنایع دستی شهرستان تویسرکان مشغول به کار هستند، حدود ۷۷۰۰ نفر در حوزه مبل مبنت این شهرستان هنرآفرینی می‌کنند.
وی سبک منبت غالب در کارگاه‌های این شهرستان را منبت گلریز می‌داند و اضافه می‌کند: از آنجا که تویسرکان به عنوان شهر ملی منبت گلریز شناخته شده است، این سبک بیشتر در بین صنعتگران رواج دارد که البته سبک‌های دیگر منبت هم کار می‌شود.
ترکاشوند تصریح می‌کند: سالیانه در کارگاه‌های شهرستان تویسرکان حدود ۶۰ هزار دست مبل منبت تولید می‌شود که هر کارگاه در سال تقریباً ۱۰ دست تولید دارد.
وی توضیح می‌دهد: بازار هدف ما در حوزه داخلی شهرهای تهران، تبریز، مشهد، شیراز و اصفهان هستند و در حوزه صادرات نیز آلمان، سوئد، کشورهای آسیای میانه، ارمنستان، ترکمنستان، کشورهای حوزه خلیج فارس هستند که اخیراً کشور عراق هم اضافه شده است.
ترکاشوند با بیان اینکه کلاس‌های آموزش مبل منبت در این شهرستان دایر است، می‌گوید: دوره‌های آموزشی با همکاری خوشه مبل منبت در سطح شهر تویسرکان برگزار می‌شود که شامل شاخه‌های طراحی، بازاریابی، فروش و ... است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی شهرستان تویسرکان ادامه می‌دهد: در اعتبارات شهرستان سرفصلی تحت عنوان اعتبار آموزشی وجود دارد و در خانه صنایع دستی که محل آن خانه تاریخی دکتر اقتداری است، متقاضیان آموزش‌های کافی را در زمینه صنایع دستی می‌بینند.
اشترمل، کاندیدای روستای ملی یا جهانی
وی در ادامه به انتخاب تویسرکان به عنوان شهر ملی منبت گلریز اشاره می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر به دنبال کاندیدا شدن روستای اشترمل به عنوان روستای ملی یا جهانی در زمینه مبل منبت نیز هستیم.
ترکاشوند درباره پیشینه مبل منبت در شهرستان تویسرکان نیز اظهار می‌کند: پروانه تولید این صنعت سال ۱۳۵۰ توسط دکتر کاروند از تهران گرفته شد و وی این صنعت را در روستای اشترمل آموزش و رواج داد، پس از او استاد رحمت الله بیات و عنایت الله صادقی در امر آموزش این رشته هنری کوشش فراوان کردند، به عنوان مثال درب مقبره استرو مردخای در شهر همدان و امامزاده صالح کار استاد صادقی است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی تویسرکان درباره دیگر رشته‌های صنایع دستی این شهرستان هم می‌گوید: تراش سنگ‌های قیمتی، مرواربافی، سفال‌گری با سبک‌های نقاشی زیرلعاب، میناکاری و همچنین مصنوهات چرمی از جمله رشته‌های شاخص تویسرکان هستند.
ساخت شهرک نمایشگاهی مبل منبت در ملایر
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر نیز با اشاره به برگزاری جلسه ای با حضور مسئولان ارشد شهرستان و سرمایه گذار بخش خصوصی در راستای ساخت شهرک نمایشگاهی مبل منبت در بام ملایر، به خبرنگار ایسنا می گوید: قرار است در این پروژه به صورت مشارکتی بخش خصوصی با همکاری شهرداری و اوقاف ۱۰۰۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری شود که پیش بینی می شود برای ۱۰۰۰ نفر اشتغالزایی داشته باشد.
ابراهیم جلیلی ادامه می دهد: در دهم ژوئن مقارن با بیستم خرداد سال ۱۹۶۴ میلادی، نخستین همایش جهانی با شرکت مسئولان اجرایی، استادان دانشگاه، هنرمندان و صنعتگران بیش از ۴۰ کشور جهان در نیویورک برگزار شد و در قطعنامه پایانی آن همایش، تأسیس شورای جهانی صنایع دستی، به عنوان نهاد وابسته به یونسکو تصویب و سالروز تأسیس این همایش، به عنوان روز جهانی صنایع دستی نامگذاری شد.
وی با اشاره به اینکه در ایران هفته صنایع دستی برگزار می شود و امسال مقرر شده از ۲۰ تا ۲۷ خردادماه برنامه های مختلفی در این زمینه برگزار شود اما به علت شیوع کرونا با محدودیت هایی مواجه هستیم، می افزاید: قصد داشتیم به منظور حمایت از هنرمندان این عرصه، جمعه بازار فروش صنایع دستی و هنرهای سنتی در مجموعه موزه لطفعلیان و در حیاط خانه صنایع دستی شهرستان برگزار کنیم که به علت ممنوعیت تجمع ها، صلاح بر عدم برگزاری است.
جلیلی از بازدید مسئولان در هفته صنایع دستی از کارگاه تولید مبل منبت حمید گودرزی خبر می دهد و اظهار می کند: این هنرمند ۴۵۰ میلیون تومان تسهیلات گرفته است و موفق شده با تلاش خود طرح توسعه کارگاهش را محقق سازد و اکنون ۲۲ نفر در کارگاه او مشغول فعالیت هستند و سالانه ۱۵۰ سرویس مبل منبت تولید می کند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر با بیان اینکه مقرر شده است ۶۵ باب نمایشگاه در شهرک صنعتی مبل منبت ملایر احداث شود که سرمایه گذاری اولیه برای آن حدود ۱۳۰ میلیارد تومان است، تأکید می کند: تاکنون سه باب نمایشگاه تکمیل شده و مابقی در دست ساخت هستند که پیش بینی می شود در سال ۱۴۰۰ به اتمام برسند.
فعالیت ۲۰ رشته صنایع دستی در ملایر
جلیلی از برگزاری جلسه راهبردی در این زمینه با مسئولان مربوطه و هیئت مدیره بازار مبل منبت ملایر خبر می دهد و می گوید: در حال حاضر ۲۰ رشته صنایع دستی در ملایر فعالیت دارند که مهمترین آنها مبل منبت است.
وی با اشاره به اینکه به زودی نمایشگاه مبل منبت در بازار مبل منبت ملایر واقع در بلوار ۳۲ متری مطهری، با زیربنای ۲۰۰۰ متر مربع افتتاح می شود، بیان می کند: این نمایشگاه به همت بخش خصوصی در سه طبقه با سرمایه گذاری بیش از ۱۰ میلیارد تومان راه اندازی شده است.
جلیلی به فعالیت ۵۰۰۰ کارگاه مبل منبت در سطح شهرستان با اشتغالزایی مستقیم برای ۹۰۰۰ نفر و اشتغالزایی غیرمستقیم برای ۲۵ هزار نفر اشاره و خاطرنشان می کند: ثبت جهانی مبل منبت ملایر، جهشی عظیم در تولید و عرضه این محصول رقم زد.
وی با بیان اینکه در سایر رشته های صنایع دستی در ملایر ۱۸۰۰ نفر فعالیت دارند، ادامه می دهد: در کل شهرستان ۱۰ هزار و ۸۰۰ نفر در حوزه صنایع دستی فعال هستند که به صورت مستقیم ۱۳.۵ درصد و به طور غیرمستقیم ۳۲ درصد سهم اشتغال شهرستان ملایر را به خود اختصاص داده اند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر از فعالیت هنرمندان ماهر ملایری در رشته های مختلف صنایع دستی شامل قلم زنی، مرواربافی، گیوه دوزی، رودوزی سنتی، تراش سنگ های قیمتی، چرم، منبت ریز، عروسک بافی، قالی بافی و ... خبر می دهد و اظهار می کند: در مجموع ۱۵۰۰ نفر از این هنرمندان تحت پوشش بیمه هستند.
فعالیت ۲۵۰ کارگاه صنایع دستی خانگی در اسدآباد
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان اسدآباد نیز از فعالیت ۲۵۰ کارگاه صنایع دستی خانگی در این شهرستان خبر می دهد و به خبرنگار ایسنا می گوید: کارگاه های خانگی صنایع دستی اسدآباد با اشتغال ۲۵۰ نفر بیشتر در زمینه های نقاشی سفال(میناکاری)، تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی، رودوزی و چرم در حال فعالیت هستند.
کامران اکبری‌شایگان تعداد کارگاه های صنایع دستی سطح شهرستان را نیز ۱۴ کارگاه می داند و ادامه می دهد: این کارگاه ها از محل تسهیلات مشاغل روستایی و عشایری افزون بر یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان تسهیلات دریافت کرده اند و در حال حاضر برای ۲۵ نفر به صورت مستقیم و ۴۰ نفر به صورت مسقیم اشتغال به همراه داشته اند.
وی میناکاری، مبل منبت چوب و گچ بری را از مهمترین کارگاه های صنایع دستی در حال فعالیت این شهرستان عنوان می کند و یادآور می شود: دو کارگاه مبل منبت چوب در روستای وندرآباد بخش مرکزی اسدآباد دارای فعالیت هستند و در مجموع برای هفت نفر اشتغال ایجاد کرده و تولیدات مرغوب و با کیفیتشان به استان های همجوار و نیز کشور عراق صادر می شود.
اکبری‌شایگان، میناکاری را از جمله صنایع دستی موفق و مطرح در شهرستان اسدآباد می داند و اضافه می کند: تولیدات میناکاری(نقاشی روی سفال) شهرستان اسدآباد به سراسر استان های کشور برای فروش ارسال می شود.
وی با اشاره به اینکه هر ساله به برای آموزش به هنرجویان و کلاس های آموزشی اعتبار آموزشی به میراث فرهنگی اختصاص می یابد، تصریح می کند: اعتبار آموزشی سال ۹۹ را در رابطه اداره میراث فرهنگی شهرستان پیشنهاد داده ایم و مصوب شده برای اختصاص آن به منظور اعتبار باید کمیته برنامه ریزی شهرستان تشکیل شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان اسدآباد در ادامه خاطرنشان کرد: در حال حاضر ۷۰ نفر از فعالان و هنرمندان صنایع دستی در شهرستان اسدآباد بیمه تأمین اجتماعی و ۲۵۰ نفر بیمه روستایی و عشایری هستند.
انتهای پیام