قدیمی‌ترین پل آب‌رو ایران که شاید بتوان عنوان قدیمی‌ترین پل آب‌رو جهان را نیز به آن داد، در دهکده تاریخی خرانق شهرستان اردکان در فاصله ۶۰ کیلومتری از مرکز استان یزد قرار دارد که قدمت آن به دوران ساسانیان بازمی‌گردد، به عبارتی چیزی در حدود ۱۷۰۰ سال پیش.
«محسن میرجانی» سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردکان روز دوشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا گفت: یکی از جاذبه‌های گردشگری روستای تاریخی خرانق، پل آب‌رویی دو منظوره است، به گونه‌ای که در فصول بارش محل گذر آب و در تمام فصول، گذرگاه عابران بوده و از قدیمی‌ترین سازه‌های انتقال آب استان یزد است.
وی با اشاره به اینکه این بنا از نظر معماری در نوع خود کم نظیر و به سبک ساسانی و رومی بنا نهاده شده است، تصریح کرد: آنچه که مسلم است این اثر مهم در طول تاریخ بر اثر سیل‌ها و سایر رفتارهای طبیعی دچار صدمه و لطمه شده و تقریباً نیمی از آن در حال حاضر بازسازی شده‌ی آخرین سیلی است که در دوره پهلوی گریبان آن را گرفت.
میرجانی خاطرنشان کرد: مصالح به کار رفته در پل تاریخی خرانق، سنگ و ملات و ساروج بوده و دهانه آن به سبک رومی و با سنگ و گچ تاق زده شده و سطح بالای آن ۱.۵ متر، طول آن ۴۰ متر و ارتفاع از کف رودخانه ۷.۵ متر است.
رئیس پایگاه پژوهشی شهرستان اردکان ادامه داد: وجود این همه شواهد تاریخی بسیار روشن از ادوار تاریخی در این روستا نشانگر حضور یک جامعه محلی پویا در این مکان بوده و شیوه اصلی انتقال آب از این مجموعه به صورت شتر گلو است که هنوز هم برخی از شواهد آن برقرار است.
میرجانی افزود: برخلاف کاربرد رایج مرسوم پل به عنوان یک عنصر ارتباطی این اثر تاریخی منحصربه فرد تنها برای انتقال آب برای کشت‌خوان‌های پایین‌دست ارگ تاریخی خرانق پیش‌بینی شده است.
این باستان‌شناس گفت: پل تاریخی خرانق، یک اثر تاریخی بی‌همتا و بی‌نظیر است و تا کنون با این کیفیت و این نقشه اجرایی در هیچ نقطه دیگر کشور نمونه آن دیده نشده است، اگرچه شیوه شترگلو یا پمپاژ طبیعی تحت فشار آب یک پدیده مرسوم در انتقال آب بوده ولی این شیوه در خرانق تقریباً بوم آورد است.
وی با بیان اینکه بعد از انجام موفقیت آمیز فعالیت گروه یادشده در مرمت اضطراری کاروانسرای قلعه خرگوشی بخش عقدا اردکان، این بار به منظور رعایت عدالت جغرافیایی این کار در بخش دیگری از شهرستان در برنامه قرار گرفت، تصریح کرد: این پل در سومین اردوی داوطلبان یادشده که تشکل مردمی و متشکل از جامعه میراث دوست شهرستان است، انجام می‌شود که هدف آنها معرفی و انجام عملیات اضطراری و نجات بخشی برای جلوگیری از تخریب این سازه است.
وی تصریح کرد: علت انتخاب این اثر علاوه بر ارزش‌های غیرقابل انکار تاریخی وضعیت خطیر و تاب‌های پل است که به مرور و به واسطه نشت آب انتقالی برای مزارع و کشت خوان‌های منطقه ایجاد شده است.
رئیس اداره میراث اردکان با بیان اینکه شرایط خاص این اثر و آسیب پذیری زیادی که به واسطه عوامل طبیعی از جمله سیل و وجود مسیل (رودخانه‌های فصلی)، در پل ایجاد شده اضرورت اقدام سریع را برای نجات قدیمی‌ترین پل آب‌رو ایران ایجاد نموده است.
وی یادآور شد: با حمایت ویژه فرمانداری اردکان، اداره کل میراث فرهنگی استان یزد و بخشداری خرانق سعی کردیم بهترین شرایط مرمت و حفاظت را برای این اثر تعریف کنیم.
این مسئول فرهنگی شهرستان اظهارکرد: حضور مؤثر جامعه محلی در پروژه خرگوشی یک الگوی بسیار مناسب برای استفاده این جامعه در جریان مرمت اضطراری آن و همچنین ایجاد پیوند در علقه عمیق‌تر این جامعه با میراث شاخص فرهنگی خود است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی اردکان با بیان اینکه، این گروه جهادی تاکنون از سوی اقشار مختلف شهرستان که دارای مراتب عالی علمی هستند نیز مورد درخواست واقع شده گفت: بی‌تردید این شیوه فعالیت داوطلبی یک حرکت نوین و بسیار ارزشمند است که می‌تواند در این دوره با تنگناهای مالی برای نجات بسیاری از آثار تاریخی و فرهنگی کشور مورد توجه قرار گیرد و در آگاهی‌بخشی و بالا بردن حساسیت جامعه نسبت به آثار و یادمان‌های تاریخی اثرگذار باشد.
وی اظهار امیدواری کرد که با تداوم این فعالیت‌ها بتوانیم بسیاری از آثار ارزشمند منطقه را مرمت کنیم.
رییس اداره میراث فرهنگی اردکان تاکید کرد: از نظر تامین اعتبار در اجرای پروژه یادشده با استفاده از راهکارهای قانونی و اعتبار مناطق محروم بخش خرانق تنها در بخش مصالح و تجهیزات کاری کمک می‌شود و گروه یادشده از استادکاران خبره و نیروهای داوطلب کارگری تشکیل شده و هیچ‌گونه وجهی دریافت نمی‌کنند.
میرجانی در پایان گفت: بی‌تردید خرانق، با داشتن مجموعه‌ای از میراث‌های طبیعی و فرهنگی در شمار یکی از شاخص‌ترین مقاصد گردشگری با رویکرد تاریخی و فرهنگی و همچنین شواهد گسترده‌ای از دانش بومی محلی است که زمینه ثبت میراث جهانی را دارد.
انتهای پیام