در پی شیوع کرونا در چند ماه اخیر، تعطیلی سالن‌های هنری و تماشاخانه‌ها در دستور کار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت که البته تصمیمی درست و به‌جا بوده است؛ با این حال در شرایط کنونی و با توجه به وضعیتی که در آن قرار گرفته‌ایم، نمی‌توان منکر خسارات و ضررهای وارده به قشر هنرمندان بود. با توجه به تعطیلی طولانی‌مدت تماشاخانه‌ها و فعالیت گروه‌های نمایشی در پی شیوع کرونا گفت‌وگویی با معاون هنری ارشاد خراسان رضوی، رئیس اداره هنرهای نمایشی خراسان رضوی و برخی از مدیران تماشاخانه‌های خصوصی مشهد در ارتباط با خسارات وارده به این تماشاخانه‌ها، حمایت‌های دولت و راهکارهای پیشنهادی برای خروج از این شرایط بحرانی صورت گرفت که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
راهکارهای پیشنهادی جهت جلوگیری از آسیب بیشتر به تئاتر در حال بررسی است
محمدرضا محمدی، معاون هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به این که راهکارهای پیشنهادی برای جذب مشارکت و جلوگیری از آسیب بیشتر به تئاتر در حال بررسی است، اظهار کرد: کارگروهی متشکل از انجمن نمایش استان، نماینده مدیران سالن‌دار، نماینده آموزشگاه‌های نمایش، یک یا دو کارگردان مطلع و افرادی از شهرداری و بخش خصوصی در حال بررسی راهکارهایی برای جذب مشارکت با کمک سایر دستگاه‌ها هستند.
وی ادامه داد: یکی از راهکارها مربوط به بخش حمایتی است که باید از جانب دولت صورت گیرد؛ به طوری که روند آن در حال انجام است و دستگاه ما نیز پیگیری‌های لازم در این خصوص را انجام داده‌است. امیدوارم که نتیجه‌بخش باشد و به گروه‌ها، هنرمندان و سالن‌ها کمک‌هایی تعلق گیرد.
معاون هنری ارشاد خراسان رضوی افزود:مؤسسه‌ای را برای تجمیع کمک‌های جمع‌آوری شده در نظر گرفته‌ایم تا بتوانیم از این طریق به تمام مراکز کمک‌هایی ارسال کنیم. راهکار دیگری که در مورد آن صحبت شده‌است؛ اجرای آنلاین نمایش‌ها است که افرادی با این روش موافق هستند و تعدادی این روش را متضاد با زنده بودن تئاتر، اثربخشی آن و ارتباط نزدیک مخاطبین با اجرا می‌دانند.
محمدی بیان کرد: همچنان در حال بررسی این دو موضوع به عنوان راهکار پیشنهادی هستیم که اگر به نتیجه برسیم به سمت اجرای آنلاین تئاتر خواهیم رفت تا از طریق پخش و اجرای فیلم‌برداری شده تئاترهایی که تاکنون مجوز اکران گرفته‌اند در فضای مجازی درآمدی ایجاد شود. هم‌چنین می‌توان با قرار دادن سالن‌های اصلی تئاتر شهر در ساعات خاصی و در اختیار گروه‌ها، بلیت فروشی صورت گرفته و اجرای آنها به صورت آنلاین پخش شود.
وی اضافه کرد: این روش‌ها، فرضیات و راهکارهای پیشنهادی است و در حال بررسی آنها هستیم و اگر درخصوص هریک نتیجه‌گیری صورت گیرد، وارد مرحله عملیاتی خواهد شد. آنچه از دورنمای شیوع این ویروس در جهان مشخص است و این که همه اعلام می‌کنند تا یک و یا دوسال آینده وضعیت چنین خواهد بود؛ باید برای درازمدت برنامه‌ریزی‌هایی انجام شود. قسمتی از این برنامه‌ریزی‌ها را وزارت‌خانه ابلاغ خواهد کرد و قسمت دیگر نیز تصمیم‌گیری‌های استانی است که دکتر مروارید(مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان) درخصوص آن دستور داده‌اند. به این ترتیب طی سلسله جلساتی که تشکیل می‌شود نتایجی حاصل خواهد شد و امیدوارم در حوزه نمایش در شرایط ناگوار به وجود آمده اتفاقات خوبی رقم بخورد.
معاون هنری ارشاد خراسان رضوی تأکید کرد: به عنوان مثال چند هفته قبل یکی از مدیران سالن‌های نمایش عنوان کرد که ماهانه 6 میلیون و 500 هزار تومان اجاره بهای سالن آنها است و در این سه ماه حدود 20 میلیون تومان هزینه اجاره سالن شده‌است. در این شرایط بعضی از مالکین با درک شرایط موجود، همکاری کرده و تعاملی بین آنها شکل می‌گیرد. به صورتی که پرداخت اجاره بها را به تعویق انداخته و یا بخشی از آن را می‌بخشند.
محمدی خاطرنشان کرد: ما با درنظر گرفتن خوداظهاری سالن‌های نمایش، نظرات تهیه‌کنندگان و کارگردانان تئاتر و هم‌چنین برآورد خود از میزان خسارت واردشده به سالن‌ها، آماری از استان خراسان رضوی در این خصوص به دست آورده و برای تهران فرستاده‌ایم. این آمار به صورت کلی برآورد شده‌است و در آن تماشاخانه‌ها و آموزشگاه‌های نمایش لحاظ شده‌اند.
وی تشریح کرد: این هزینه‌ها به دلیل این که به تناسب شهرستان‌ها و فعالیت متفاوت سالن‌ها برآورد شده‌است؛ متفاوت بوده و مبلغ واحدی نیست که بتوان آن را بیان کرد. ما بیشتر درخصوص گروه‌هایی که پروانه اکران آنها صادر شده و یا متن نمایش آنها خوانده شده‌بود تا شورای نظارت تشکیل شود و درخصوص پروانه اکران آنها تصمیم‌گیری شود، کار کرده‌ایم .
معاون هنری ارشاد خراسان رضوی گفت: به هر حال میزان خسارت به دست آمده به تهران فرستاده شده و رایزنی‌هایی نیز با معاون هنری وزارت ارشاد، دکتر محمدمجتبی حسینی و مدیر کل هنرهای نمایشی، دکتر قادر آشنا صورت گرفته و قرار بر این است که کمک‌هایی به استان ارسال شده تا به گروه‌ها پرداخت شود. صحبت‌هایی بیان شده‌بود که در عید سعید فطر سالن‌ها بازگشایی شوند؛ اما چند روز گذشته، دکتر آشنا، مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد اعلام کردند که ستاد فرماندهی مقابله با کرونا هنوز درمورد بازگشایی سالن‌های سینما و تماشاخانه‌ها تصمیم نگرفته‌است.
محمدی اضافه کرد: به این ترتیب ما منتظر ابلاغیه تهران هستیم؛ تا پس از آن با توجه به پروتکل‌های بهداشتی اعلام شده، سالن‌ها و تماشاخانه‌ها را راه‌اندازی کنیم. سالن بهار و سالن اصلی تئاتر شهر نیز از قاعده تعطیلی سالن‌ها مستثنا نبوده و این دو سالن نیز همانند سایر سالن‌ها و تماشاخانه‌ها، از اسفندماه که تعطیلی تماشاخانه‌ها اعلام شده است، تعطیل هستند و هیچ اجرا و یا تمرینی در آنها انجام نمی‌شود.
وی تصریح کرد: به دلیل این که سالن اصلی تئاتر بیشتر مورد اقبال تهیه‌کنندگان و کارگردانان تئاتر قرار می‌گیرد؛ این سالن در سال‌های 98 و 97 در اختیار انجمن نمایش قرار گرفته و هزینه‌هایی نیز از گروه‌ها در این خصوص دریافت شده‌است. اما به دلیل حمایت از گروه‌ها در دوران پساکرونا و هم‌چنین مراحل قانونی که برای واگذاری آن به بخش خصوصی باید انجام شود، ما اعلام کرده‌ایم که چنانچه فعالیت سالن‌ها آغاز شود، تا اطلاع ثانوی گروه‌ها از پرداخت هرگونه هزینه به سالن اصلی تئاتر شهر و سالن بهار، معاف هستند تا مراحل واگذاری مطرح شود و اگر به انجمن نمایش و یا هر حوزه دیگری واگذار شد؛ روال کار خود را در پیش خواهد گرفت.
لزوم فعالیت هم‌سو دستگاه‌های فرهنگی برای رونق بخشیدن به تئاتر در دوران پساکرونا
محمدرضا باباخانی، رئیس اداره هنرهای نمایشی خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا، درخصوص راهکارهای پیشنهادی برای بازگرداندن رونق به تئاتر و اجرای تئاتر بیان کرد: قطعا باید دستگاه‌های فرهنگی، وحدت رویه پیدا کرده و فعالیت آنها به صورت موازی نباشد به طوری که این وحدت رویه منجر به حمایت از تماشاخانه‌ها، تماشاگران و گروه‌های تئاتر شود. زیرا در شرایط فعلی و در دوران کرونا تماشاگران کم‌تری در مقایسه با دوره‌های قبل خواهیم داشت و لازم است از گروه‌ها حمایت لازم صورت گیرد، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به عنوان یک دستگاه متولی، توان پرداخت کلیه هزینه‌ها را نخواهد داشت.
وی تصریح کرد: استان خراسان رضوی اولین استانی است که در روزهای اول شیوع ویروس کرونا، با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره کل هنرهای نمایشی درخصوص تماشاخانه‌ها، آموزشگاه‌ها و گروه‌های درحال اجرا مکاتبه داشته‌است؛ این مکاتبه به شکلی مستمر بوده و تاکنون قطع نشده است. ما خسارات واردشده را برآورد کرده و در سایت معرفی شده بارگذاری کرده‌ایم؛ فکر می‌کنم انشاءالله تا اواخر خرداد بخشی از این خسارات جبران خواهد شد. اما قطعا حمایت‌های دولتی برای جبران کامل ضرر و زیان‌ها کافی نخواهدبود.
خسارت 350 میلیون تومانی به تماشاخانه‌های دولتی و خصوصی طی سه ماه اخیر
وی درخصوص میزان خسارت واردشده به تماشاخانه‌ها، اظهار کرد: به طور متوسط تماشاخانه‌های خصوصی 20 میلیون تومان در ماه هزینه دارند و به طور تقریبی درآمد ماهیانه آنها نیز مبلغ 20 میلیون تومان است. سه ماه است که تماشاخانه‌ها و سالن‌های تئاتر تعطیل هستند که تاکنون مجموعاً حدود 120 میلیون تومان زیان به تماشاخانه‌ها وارد شده‌است. در استان 5 تماشاخانه خصوصی وجود دارد که با در نظر گرفتن بخش دولتی نیز می‌توان خسارت کلی واردشده را حدود 350 میلیون تومان در نظر گرفت.
رئیس اداره هنرهای نمایشی خراسان رضوی عنوان کرد: شورایی با محوریت هنرمندان تئاتر که تجربه لازم در این زمینه را دارند، تشکیل شده و چند کمیته نیز در آن پیش‌بینی شده‌است. ما در این شورا جلساتی با شهرداری و مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار کرده‌ایم و هم‌اکنون نیز پیگیر جلساتی با آستان قدس رضوی و حوزه هنری هستیم تا بتوانیم کمک‌ها را تجمیع کرده و با توجه به پیشنهاد کمیته ساخت، زیان‌های واردشده را جبران کنیم.
باباخانی افزود: مظلوم‌ترین بخش در کشور ما، بخش فرهنگ است. به طوری که مسئولین امر در جلسات از کلیه بخش‌ها یاد می‌کنند به جز بخش فرهنگ و هنر و هنرمندانی که همیشه و مخصوصاً در شرایط به وجود آمده به دلیل شیوع ویروس کرونا، در کنار مردم بوده و در اوقات فراغت آنها را سرگرم کرده‌اند. امیدوارم مسئولان در دوره‌های پیش‌رو فرهنگ و هنر و هنرمندان را از یاد نبرند.
اختصاص بودجه فعالیت‌های فرهنگی لغو شده، برای بازیابی تماشاخانه‌ها و تئاتر
یاسر عودی، مدیر مجموعه تئاتر مستقل مشهد نیز به ایسنا گفت: هر سال بودجه‌ای برای برگزاری جشنواره‌ها و اتفاقات فرهنگی دیگر به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اختصاص می‌یابد، اما امسال آن جشنواره‌ها لغو شده‌اند. به عنوان مثال شهرداری و وزارت فرهنگ و ارشاد، هزینه‌هایی صرف برگزاری مجالس در ماه رمضان می‌کردند که در حال حاضر همه آنها به دلیل جلوگیری از تجمع مردم لغو شده است.
وی ادامه داد: به این ترتیب حتی اگر دولت برای تماشاخانه‌ها و آموزشگاه‌های خصوصی بودجه‌ای اختصاص ندهد می‌تواند بودجه برنامه‌ها و اتفاقات لغو شده را به تماشاخانه‌ها و آموزشگاه‌دارهای خصوصی اختصاص دهد. در غیر این صورت اگر حمایت و پوشش دولتی صورت نگیرد؛ تماشاخانه‌ها وآموزشگاه‌های خصوصی ورشکست خواهند شد.
عودی بیان کرد: در حال حاضر سه مجموعه تماشاخانه و آموزشگاه فعال در مشهد وجود دارد که حذف شدن هر یک از آنها از سبد فرهنگی خانواده‌ها، در آینده به جامعه لطمه وارد خواهدکرد. به این ترتیب مجموعه‌هایی که سبد فرهنگی خانواده‌ها را تأمین می‌کنند، بدون حمایت دولت بقایی نخواهند داشت.
مدیر مجموعه تئاتر مستقل مشهد خاطرنشان کرد: با در نظر گرفتن چهار ماه تعطیلی تماشاخانه‌ها، حدود 120 میلیون تومان به پردیس تئاتر مستقل در ماه‌های اسفند، فروردین، اردیبهشت و خرداد خسارت وارد شده‌است. تاکنون حمایت و کمک خاصی از جانب دولت صورت نگرفته و تنها برای گرفتن آمار میزان خسارت واردشده با ما تماس گرفته‌اند.
عودی افزود: هر اتفاق و یا بحرانی که به وجود می‌آید؛ درخصوص آن موضوع مدیریت بحران ایجاد شده و بودجه‌ای به آن اختصاص پیدا می‌کند. به عنوان مثال اگر در جایی سیل و یا زلزله اتفاق بیافتد، دولت بودجه‌ای برای آن تصویب می‌کند. در حال حاضر ما جزء افرادی هستیم که خسارت به آنها وارد شده است؛ به طوری که به دلیل ماهیت و ویژگی‌های تئاتر، نمی‌توان آن را به صورت مجازی برگزار کرد. بسیاری از کسب‌وکارها در فضای اینترنتی و به صورت آنلاین (بر خط) انجام می‌شوند؛ چنان که چنین اتفاقی نیز لازم بوده است، اما تئاتر را به هیچ عنوان نمی‌توان به صورت مجازی برگزار کرد، به این ترتیب دولت باید این موضوع و اتفاق را پوشش دهد.
حذف تئاتر از زندگی مردم، صدمات فرهنگی زیادی در پی خواهد داشت
حسام حصاری، مدیر تماشاخانه خورشید درخصوص تبعات تعطیلی طولانی‌مدت تماشاخانه‌ها در پی شیوع کرونا به ایسنا گفت: اگر دولت و وزارت ارشاد از ما حمایت کنند تا چراغ تماشاخانه خاموش نشود باعث خوشحالی ماست؛ در غیر این‌صورت تعطیلی تماشاخانه‌های خصوصی که تماشاخانه‌دارها به سختی فضا و سالنی را برای اجرا و تماشا تئاتر ایجاد کرده‌اند، مایه تأسف است. به علاوه به لحاظ فرهنگی و هنری نیز از بین رفتن تماشاخانه‌ای که در قسمتی از شهر فعالیت داشته، ناراحت‌کننده است و متولیان این امور باید از این موضوع ناراحت بوده و برای جلوگیری ازاین اتفاقات، از آنها حمایت کنند.
وی بیان کرد: مسئله‌ای که در این خصوص وجود دارد بسیار ساده و قابل فهم است. در شهر مشهد سه تماشاخانه خصوصی وجود دارد که ملک آنها معمولاً اجاره و یا رهن هستند. شغل، حرفه و تخصص همه ما تماشاخانه‌دارها تئاتر است و سال‌ها برای آن زحمت کشیده‌ایم و امرار معاش ما از این طریق صورت می‌گیرد. با توجه به اطلاعاتی که من دارم هر سه تماشاخانه مشهد از نظر اجاره، پرسنل، وام‌ها و قسط‌هایی که داریم؛ دچار مشکل شده‌ایم. پرسنل ما از ما حقوق می‌خواهند و مخارج زندگی خود ما نیز وجود دارد.
مدیر تماشاخانه خورشید خاطرنشان کرد: میزان خسارت وارد شده با در نظر گرفتن سه ماه اجاره، قبوض، کارها و خدماتی که تماشاخانه برای اجرا با آنها قرارداد بسته‌اند و هم‌چنین حقوق پرسنلی که برای زندگی و امرار معاش خود به آن نیاز دارند؛ کاملا مشخص و قابل محاسبه است، ما در تماشاخانه خورشید دو تئاتر آماده برای اجرا داشتیم و هزینه‌های مربوط به دکور، لباس و ... آنها پرداخت شده‌بود؛ این مخارج نیز به خسارات ما افزوده می‌شود. به این ترتیب اگر خسارات به صورت واقعی محاسبه شوند؛ بسیار زیاد خواهند بود.
وی تشریح کرد: دولت وام‌های 12 تا 16 میلیونی برای 13 دسته مشاغل پرخطر در نظر گرفته که برای دریافت آن نیاز به کد کارگاهی است. برای داشتن کد کارگاهی نیز باید بیمه تأمین اجتماعی باشیم. تماشاخانه پرسنل را بیمه نکرده و من بیمه هنرمندان هستم؛ به این ترتیب کد کارگاهی ندارم؛ در این صورت تکلیف تماشاخانه و من نامشخص است. تاکنون حمایتی از جانب دولت صورت نگرفته اما تماس گرفته‌اند و برآورد میزان خسارت را پرسیده‌اند. اگر این شرایط ادامه پیدا کند من مجبور به بستن این تماشاخانه خواهم‌شد.
حصاری عنوان کرد: اگر قرار باشد تماشاخانه‌ها فعالیت خود را آغاز کنند؛ به دلیل اهمیتی که تماشاگران تئاتر و سلامتی آنها برای ما دارند و لزوم مراقبت از آنها برای جلوگیری از آسیب به آنها باید تماشاخانه‌ها ضدعفونی شده و پروتکل‌های بهداشتی را درنظر گرفته و رعایت کنیم.
وی اضافه کرد: در حال حاضر به دلیل مشخص نبودن شرایط، من راهکار پیشنهادی برای رونق بخشیدن به اجراهای تئاتر ندارم. به عنوان مثال اگر قرار باشد سالن‌ها با یک‌سوم ظرفیت پر شوند آیا این محدودیت برای تماشاخانه‌ها و کارگردانان توجیه اقتصادی دارد که نمایشی را برای اجرا آماده کنند و یا هزینه های آنها بیشتر از درآمد خواهدشد؟ به علاوه نشستن با فاصله اعضای خانواده‌ای که شبانه‌روز در کنار هم و در یک خانه زندگی می‌کنند؛ در سینما و تئاتر لزومی ندارد، من نمی‌دانم چه قوانینی باید برای رفع این مشکلات اجرا شود.
کرونا خسارات سنگین و طولانی‌مدتی را به بدنه هنر کشور و به‌ویژه تئاتر وارد کرده و به نظر می‌رسد با توجه به شرایط موجود و خسارات و زیان‌های وارده به تئاتر، مسئولان باید توجه خود را به این بخش دوچندان کرده و تمام تلاش خود را جهت رونق دوباره این هنر چه از طریق بازگشایی تماشاخانه‌ها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و چه اجرای آنلاین تئاترها داشته باشند.
آنچه مسلم است این که کمک‌ها و حمایت‌های دولتی برای بازیابی و رونق دوباره تئاتر به ویژه در بخش خصوصی بسیار ضروری است تا مبادا تئاتر از سبد فرهنگی خانواده‌ها حذف شود، بدیهی است تا بازگشت کامل شرایط به حالت عادی و از سر گرفتن دوباره اجرای تئاترها زمان زیادی لازم است که مدیریت آن نیازمند تدابیر جدی و سریع متولیان برای احیاء دوباره این هنر است.
انتهای پیام