نادره رضایی که از ۱۱ دیماه سال ۱۳۹۸ به این سمت منصوب شده است در گفتوگو با ایسنا، درباره برنامهها و اقدامهای انتشارات علمی و فرهنگی در این مدت و در روزهای کرونایی اظهار کرد: ۶۶ سال است که از تأسیس این انتشارات میگذرد و در این مدت هم گنجینهها و آثار زیادی به جا گذاشته است. از زمانی که به اینجا آمدم تلاش داشتیم با توجه به سابقه و ظرفیتی که علمی و فرهنگی دارد و در شأن این مجموعه بتوانیم برنامهریزی کنیم. ابتدا وضع موجود را بررسی کردیم تا متوجه شویم چه برنامههایی میتوانیم داشته باشیم. در واقع تغییر رویکرد هم نیازمند یکسری تغییرات، نوآوریها و برنامههای جدید است که نشر بتواند حضور بهتر و فعالتری نسبت به قبل داشته باشد.
او در ادامه گفت: ما در چند حوزه و بر اساس نیازهایی که اینجا وجود داشت، سعی کردیم دستهبندی کنیم و با اولویتبندی بتوانیم اقداماتی را انجام دهیم. یکی از نیازمندیهای ما درباره حضور در فضای مجازی و رویکرد تبلیغاتیمان است. صفحه اینستاگرام نشر و چهار کتابفروشیمان که مدت زیادی فعالیتشان متوقف شده بود، فعالیت خود را از سر گرفتهاند. کانال تلگرامی ما هم با رویکرد جدید و جدیتری فعالیت خود را شروع کرده است.
رضایی همچنین بیان کرد: در حوزه نشر الکترونیک نیز شروع به فعالیت کردهایم؛ علمی و فرهنگی این ظرفیت را دارد که در این حوزه بتواند فعالیت کند و از طرف دیگر نیاز نشر و جامعه است. در حوزه کتاب صوتی هم برنامهریزی کردهایم تا شروع به تولید پادکست کنیم. در انتشارات استودیویی داریم که در این سالها استفاده نشده بود و خود میتواند بازوی اجرایی این کار باشد. فروش آنلاینمان را نیز از سر گرفتهایم و در ماههای آینده به صورت جدیتر فعالیت خواهیم کرد، البته در این مدت و در فضای کرونا ما فروش آنلاین داشتیم. همچنین با این رویکرد که بتوانیم هر روز نسخه دیجیتال یک کتاب را به مخاطب عرضه کنیم، ۳۶۵ کتاب را ایپاپ خواهیم کرد. در این حوزه فعالیت را شروع کرده و با تنوع موضوعی کتابها را میگذاریم که با گذشت زمان این کتابها را به صورت مجموعه و دستهبندیشده عرضه کرده باشیم.
از استفاده از اینفلوئنسرها تا ترمیم رابطه
او سپس گفت: بخش دیگر فعالیتهایمان به تعامل با فعالان حوزه کتاب برمیگردد که مقداری کمرنگ بود. همچنین سعی داریم ارتباط موثر و مستمری با پدیدآورندگان آثار و مخاطبان به شکلهای مختلف داشته باشیم. افرادی که در حوزه کتاب به نوعی اینفلوئنسر هستند میتوانند به ما کمک کنند و تعامل با آنها اثرگذار باشد. خوشبختانه با وجود شرایط کرونا توانستهایم ارتباط بگیریم و آثارش به زودی دیده میشود. در این سالها مقداری در تعامل و ارتباط گرفتن با پدیدآورندگان کتاب غافل شده بودیم و ممکن است انتظاراتی از ما داشتهاند که ما پاسخگو نبودهایم. علمی و فرهنگی سلام دوبارهای به جامعه میکند و در ارتباطگیری با پدیدآورندگان برنامه جدیای دارد. البته با توجه به اینکه سن و سال آنها کمی بالاست و شرایط کرونا میطلبد کمتر سراغشان برویم، فعلا این برنامهمان متوقف شده است که البته با ساز کار و جدید، تعاملات را از سر میگیریم و انشاءالله ترمیم رابطه و اعتماد شود.
مدیرعامل جدید شرکت انتشارات علمی و فرهنگی با بیان اینکه فعالیتهای این انتشارات در گذشتههای دورتر فرامتن و بهنوعی پیشرو بوده است، اظهار کرد: در حوزه نشر نرمافزارهای مختلفی برای تولید کتاب وجود دارد، اما نرمافزار جامعی که بتواند کلیه فرایندهای قبل و بعد تولید کتاب را داشته باشد، نداریم. دیدم اینجا این خلأ وجود دارد و تولید چنین نرمافزاری میتواند به کل نشر کمک کند. یکی از پروژههای ما طراحی نرمافزار مدیریت نشر است که به نوعی سامانه جامع تولید کتاب است. اقدام دیگر ما احیای شورای ارزیابی کتاب است؛ یکی از وجوه تمایز انتشارات علمی و فرهنگی با ناشران دیگر این است که این نشر هر کاری را چاپ نکرده است. اما فعالیت شورای تخصصی در سه سال گذشته متوقف شده بود و ارزیابی کتاب صورت نمیگرفت. احیای این کارها را در دست داریم که میتواند کمک بزرگی کند. تعداد زیادی آثار پذیرش شده بود که با توجه به میانگین تولید کتاب عدد منطقیای نبود و ظرفیت حدود شش سال را پر میکرد. با این فرایند غربالگری شکل میگیرد و هم ما کار کیفی تولید میکنیم و هم فضا را برای پذیرش آثار کیفی مدنظرمان باز میکنیم. تدوین تاریخ شفاهی هم از دیگر پروژههای ماست.
فروش در دوران کرونا
رضایی درباره تأثیر کرونا در عرضه و تولید کتاب این نشر گفت: کرونا بر همه حوزهها اثر گذاشته و صرفا هم برای کشور ما نبوده است. حوزه نشر نیز از این ماجرا مجزا نیست. با وجود آماری که وجود دارد و فروش کتاب ۹۰ درصد کاهش داشته است، نشرهایی که بستر دیجیتال و فروش آنلاینشان را از قبل فراهم کرده بودند توانستند از این فضا بهره ببرند. ما با شروع این ماجرا در حوزه آنلاین با اتکا به ظرفیتهایمان و البته برنامهریزیای که داشتیم توانستیم فروش خوبی داشته باشیم. میانگین فروشمان در چهار ماه اخیر (۱۵ دی تا ۱۵ اردیبهشت) با درصدی افزایش همراه بود. میزان فروش ما بالغ بر دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان بوده است که در شرایط کرونا اتفاق چشمگیر و مثبتی است. اگر شرایط کرونا نبود و نمایشگاه کتاب برگزار میشد، عدد ما بسیار قابل توجه میشد.
از بین رفتن آرشیو انتشارات علمی و فرهنگی
او درباره از بین رفتن آرشیو انتشارات علمی و فرهنگی هم گفت: این نشر با قدمتی که دارد جزء نشرهایی است که آثار زیادی را منتشر کرده است. علمی و فرهنگی بیش از پنجهزار عنوان کتاب و بیش از هفتهزار جلد کتاب دارد که این عدد مجموعه غنی و قابل توجهی است. گویا تا سال ۹۵ آرشیوی اینجا وجود داشته و آثار را گردآوری کرده بودند و مخاطبان از آن استفاده میکردند. خیلی از این کتابها از کتابهایی بوده که الان موجود نیست. آنچه میگویم بر اساس چیزی است که شنیدهام و اطلاعات دقیقی ندارم که آرشیو با چه تعداد کتاب بوده است. اما آرشیو از بین رفته و به سالن جلسات تبدیل شده است. مقدار کمی از آن کتابها باقی مانده است. همچنین تعدادی را هم شناسایی کردهایم که چه جاهایی رفته و اینها را گردآوری کردهایم.
رضایی در ادامه اظهار کرد: یکی از برنامههایمان احیای آرشیو انتشارات و در سطحی بالاتر، راهاندازی مرکز اسناد است. امیدواریم بعد از جمعآوری اسناد آنها را دیجیتال کنیم که هم اسناد فیزیکی داشته باشیم و هم مجازی، تا کسانی که امکان حضور ندارند، از این گنجینه استفاده کنند و در واقع در این نشر موزهای داشته باشیم. در انتشارت علمی و فرهنگی اسناد تاریخی بسیاری وجود دارد که به لحاظ دیداری و شنیداری مجموعه غنیای است. برای اینکه بتوانیم مرکز اسناد داشته باشیم برنامهریزی کردهایم و الان در مرحله گردآوری این کتابها و اسناد از مجراهای مختلف هستیم. اطلاعات را رصد کردهایم تا بتوانیم این کار را تجمیع کنیم و به نقطهای که مدنظرمان است برسانیم تا بماند و از بین نرود.
حاشیههای انتصاب
مدیر انتشارات علمی و فرهنگی درباره حاشیههای انتصابش در این سمت نیز اظهار کرد: من به چند دلیل در این مدت وارد این موضوع نشدم؛ خب بعد از انتصابم اخباری منتشر میشد و یکباره هجمههایی علیه من شکل گرفت که دلایلش هم قابل حدس است و در ادامه روشن شد. سعی کردم با یک فاصله زمانی با کسانی که این اخبار را کار میکردند جلسه داشته باشم و با مدرک و سند درباره محتوایی که منتشر کرده بودند، گفتوگو کنیم تا ببینیم بداخلاقی شده یا نه. فعالان حوزه کتاب و رسانههایی که در این حوزه فعالیت داشتند کمابیش فضاها را دیدهاند و کارنامه و وضعیت نشر هم از قبل مشخص است. آیندگان درباره قبل و بعد و دورههای مختلف قضاوت خواهند کرد. روحیه کاری من این است؛ در مدتی که هستم با کار، فعالیت و برنامههایی که انجام میشود نشان میدهم آیا آنچه در اخبار منعکس شد و قضاوتها و بداخلاقیهای صورتگرفته درست بوده یا نه. از طرف دیگر زمانی که جایی میروید نیاز دارید در آرامش فضا را رصد کنید و ارزیابیای از وضع موجود داشته باشید، نقاط ضعف و قوت مجموعه را ببینید و بر اساس برنامههایی که خودتان از قبل داشتید و واقعیتهای مجموعه برنامهریزی کنید تا در بازه زمانی حضورتان برنامههایتان را عملی کنید. اگر میخواستم در ابتدا وقت بگذارم و پاسخ بدهم از مسئولیت اصلیای که بر عهده من بود غافل میشدم. تصمیم گرفتم با تمام توان تلاش کنم و بعد از گذشت زمان درباره آثار حضورم و اتفاقاتی که افتاده شروع به گفتوگو کنم. امیدوارم کسانی که بداخلاقی کردند و به نحوی استقبال خوبی از من نداشتند با آمدن و دیدن فعالیتهایم متوجه شوند.
انتهای پیام