رضا شاهی فر در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه حدود ۴۰۰ گونه کوسه در دنیا وجود دارد، اظهار کرد: رشد این آبزیان کم، سن بلوغ و عمر آنها بالا است و بعضا تا ۵۰۰ سال مانند کوسه (Greenland Sharks)  یا مانند کوسه کولی کر (Whale Shark)  که در منطقه خلیج فارس و دریای عمان حضور دارد  تا ۱۰۰ سال عمر می کنند. عمر متوسط ۳۰-۲۵ سال با توجه به بچه زا بودن، زادآوری در مقایسه با سایر آبزیان کم است و بنابراین در صورت آسیب دیدن ذخایر آنها، بازسازی ذخیره در طبیعت به سختی صورت می‌گیرد.

وی ادامه داد: کوسه ماهیان معمولا دراعماق سطح تا عمق ۵۰ متری دریا زندگی می‌کنند و به لحاظ نقشی که در اکوسیستم دریایی ایفا می‌کنند از ماهیان با ارزش دریاها و اقیانوس‌ها به حساب می آیند و به عبارتی با شکار ماهیان ضعیف موجب ایجاد نسل های قوی تر در انواع آبزیان می شوند.

مدیرکل دفتر حفظ وبهسازی منابع دریایی شیلات ایران اضافه کرد: صید کوسه ماهیان در دنیا برای سال‌های متمادی وجود داشته است. حتی حدود ۳۰ سال پیش سازمان خواربار کشاورزی( FAO) اقدام به ترویج صید کوسه ماهیان کرد و در ایران نیز دوره های آموزشی و ترویجی توسط این سازمان بین المللی برای توسعه صید کوسه ماهیان برگزار شد و میزان صید کوسه ماهیان در سال ۲۰۰۰ به حدود ۹۰۰ هزار تن در جهان رسید، اما بلافاصله صید بیش از ظرفیت، اثرات خود را نشان داد و کاهش صید کوسه ماهیان مشاهده شد و در سال ۲۰۱۴ به حدود ۷۹۰ هزار تن رسید.

شاهی فر تصریح کرد: از کشورهایی که در جهان صید کوسه صید هدف آنها بوده و صید بالایی از این آبزیان دارند، می‌توان به اندونزی، هند، اسپانیا، چین، تایوان اشاره کرد. موارد مصرف کوسه ماهیان شامل گوشت، پوست، کبد و مهمتر از همه باله آنها است. عمده بازار مصرف جهانی باله ها کشورهای، چین، تایوان و هنگ کنگ است.

۱۷ گونه کوسه در خلیج فارس و دریای عمان در معرض خطرند

به گفته وی در حال حاضر به دلیل فشار صید حدود ۲۵ درصد (حدود ۱۰۰ گونه) از انواع کوسه ماهیان در لیست اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست IUCN قرار دارند. بر اساس همین لیست حدود ۱۷ گونه از انواع کوسه های موجود در خلیج فارس و دریای عمان در لیست گونه های در معرض خطر قرار گرفته اند.

این مقام مسئول در سازمان شیلات کشور اظهار کرد: کوسه های صید شده در سواحل جنوبی شامل خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند شامل دو دسته کوسه های ساحلی و کوسه های صید شده در محدوده صید تون ماهیان در آبهای آزاد اقیانوس هند هستند، که تماما صید هدف نبوده و به صورت اتفاقی و حین فعالیت صیادی در سبد صیادان قرار می‌گیرند و به همین دلیل به صیدضمنی(Bycatch) و یا صید اتفاقی (Catch Incidental) معروف است که البته در تمام دنیا این مشکل وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه در ایران صید کوسه از قدیم الایام به دلایل مختلف چندان مورد توجه صیادان نبوده است، اظهار کرد: اعتقادات مذهبی شیعیان و عدم حلیت آن مانع از وجود بازار مناسب برای این ماهیان بوده است.از طرفی سازمان شیلات ایران درطول دوره سه دهه هیچ گونه مجوزی را برای صید کوسه صادر نکرده است. البته به استثنای سال هایی که  این موضوع توسط سازمان فائو ترویج می شد. همچنین قیمت گوشت کوسه در بازار ماهی فروشان در مقایسه با سایر گونه ها کم است و اساسا فروش ندارد.

شاهی فر اضافه کرد: بر اساس مصوبه شورای عالی محیط زیست جریمه های سنگینی (چند ده میلیون تومان برای هر عدد کوسه) توسط سازمان حفاظت محیط زیست برای صید کوسه ماهیان مصوب شده است. همچنین سازمان شیلات ایران نیز محرومیت های شدیدی را در کمیسیون های رسیدگی به تخلفات صیادی شیلات برای متخلفین اعمال می کند؛ به طوریکه بر اساس آمار سال ۱۳۹۶ سازمان شیلات ایران، مجموع صید تصادفی کوسه ماهیان در کلیه فعالیت های صیادی کشور در مقایسه با کل صید کشور حدود ۱درصد و در سال ۱۳۹۷ معادل ۰.۸۸درصد بوده که در مقایسه با درصد جهانی ۱.۲۲ درصد، بسیار کمتر است.

وی در پایان گفت: بیش از نیمی از این کوسه ماهیان در آبهای آزاد اقیانوسی و طی فعالیت های صیادی تون ماهیان صید می شوند. با این حال صید تصادفی و یا به عبارتی صید ضمنی کوسه ماهیان که به طور اتفاقی در سبد صید صیادان قرار می‌گیرد اجتناب ناپذیر است و در حد متعارف قابل قبول است.

انتهای پیام