رضا کلانتری در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه در چند ماه اخیر که ویروس کرونا دنیا را با یک پاندمی بزرگ روبرو کرده است؛ نظام‌های تعلیم و تربیت کشورها هم راستای سایر بخش‌ها از این همه گیری جهانی تاثیر پذیرفته و روندها نشان می دهد بسیاری از کشورها، دوره‌های بلند مدت را برای تعطیلی مدارس و عدم برگزاری کلاس‌های حضوری انتخاب کرده‌اند به طوری که بیش از یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دانش آموز و دانشجو خانه نشین شده‌اند.
وی افزود: البته همه کشورها بر تقویت آموزش‌های مجازی در دوران تعطیلی مدارس تأکید کرده و از معلمان خواسته‌اند تا تعیین تکلیف نهایی، روند ارائه آموزش‌ها را با جدیت دنبال کنند، حتی برخی کشورها نحوه ارزشیابی پایانی دانش آموزان را نیز تعیین کرده‌اند. با این رویکرد، فرآیند آموزش و ارزشیابی از قبل پیچیده‌تر شده و دامنه آن به فضای خارج از مدرسه گسترش یافته است.
سرپرست پژوهشکده آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با بیان اینکه آموزش و پرورش کشور ما هم به مثابه دیگر کشورهای درگیر بیماری کووید ۱۹و تعطیلی مدارس، چالش‌های زیادی را در امر آموزش و تربیت دانش آموزان تجربه می کند گفت: شرایط فعلی، وضعیتی را به وجود آورده تا برنامه‌های تحول آفرین سند بنیادین در استفاده هدفمند از آموزش‌های مجازی به صورت جدی بیشتر از همیشه مورد توجه قرار بگیرد.
کلانتری ادامه داد: موضوع استفاده هدفمند از فرصت‌های فناوری نوین از همان روزهای اول شیوع ویروس کرونا مورد توجه مدیران و کارشناسان آموزش و پرورش قرار گرفت و ایران جز کشورهایی است که تلاش گسترده‌ای را برای آموزشِ دانش آموزان در محیط‌های مجازی، به همت معلمان، مدیران و تمامی تلاشگران عرصه جهاد آموزش انجام می دهد.
وی ادامه داد: باوجود اینکه آموزش مجازی از طریق ارائه تلویزیونی، شبکه شاد و دیگر شبکه‌های پیام رسان در شرایط فعلی با چالش‌هایی روبرو است و عملیاتی کردن موفق آن برنامه ریزی، آموزش و زیرساخت‌های مختلفی را می طلبد، در عین حال، شرایط آن در مناطق برخوردار شهری و مناطق کم برخوردار به ویژه در مناطق روستایی، عشایری و مرزی متفاوت است.
سرپرست پژوهشکده آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با اشاره به اینکه در شرایط کنونی، دوره‌های آموزش مجازی می تواند تا حدودی خلاء تشکیل کلاس‌های حضوری را جبران کند گفت: دانش آموزان در این روش با معلمان و دانش آموزان دیگر ارتباط برقرار می کنند، در بحث‌ها شرکت می کنند و یک کلاس واقعی را شبیه سازی می‌کنند امّا برای دستیابی به این هدف، نیازمند امکانات سخت افزاری و نرم افزاری هستیم که به نظر می رسد در مناطق روستایی به ویژه مناطق عشایری و محروم این زیرساخت‌ها فراهم نیست.
کلانتری افزود: این موضوع به اصل عدالت آموزشی و آموزش برای همگان را خدشه وارد می کند. همچنین به دلیل عدم نظارت کافی بر فضای مجازی و پایین بودن سطح سواد و مهارت دیجیتالی دانش آموزان به ویژه در مناطق عشایری، ممکن است آسیبهایی نیز بر آنان وارد شود.
چالش‌های آموزش در مناطق روستایی و عشایری
وی با بیان اینکه در شرایط فعلی، آموزش مجازی از طریق سه محور ارائه تلویزیونی، شبکه شاد و دیگر پیام رسان‌ها در حال انجام است اظهار کرد: ما در پژوهشکده، پژوهشی انجام دادیم که به برخی نتایج آن اشاره خواهم کرد. این گزارش نشان می دهد که آموزش در مناطق روستایی و عشایری در این شرایط با چالش‌های بسیار جدی روبروست و اگر این روند ادامه یابد، احتمال ترک تحصیلی و افزایش نرخ بیسوادی در این مناطق وجود دارد و تبعات آن ممکن است حتی در سال‌های بعد هم جبران نشود.
دسترسی ۵۵ تا ۷۰ درصد دانش آموزان عشایری به آموزش‌های تلویزیونی/میزان استفاده ۴۵ تا ۵۰ درصد
به گفته سرپرست پژوهشکده آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش طبق این گزارش، علی‌رغم اینکه ضریب نفوذ تلویزیون مناسب بوده، اما به دلیل فراهم نبودن سخت افزارها و گیرنده‌های دیجیتالی و عدم اسکان ثابت عشایر و عوامل مختلف دیگر، در واقعیت حدود ۷۰تا ۵۵ درصد از دانش آموزان این مناطق به شبکه هفت و شبکه چهار دسترسی دارند و فقط ۵۰-۴۵ درصد از دانش آموزان از برنامه های آموزشی تلویزیون استفاده می کنند.
شرایط متفاوت آموزش در مناطق مرزی و موضوع دوزبانگی
احتمال افزایش نرخ ترک تحصیل
وی ادامه داد: شرایط مناطق مرزی نیز متفاوت است؛ در مناطق مرزی به دلیل تداخل امواج با تلویزیون کشورهای همسایه، موضوع دوزبانگی، عدم تسلط والدین و حتی برخی از دانش آموزان به زبان فارسی بر مشکلات می افزاید. با توجه به این که آمار بازمانده از تحصیل در مناطق روستایی و عشایری یکی از معضلات مهم آموزش و پرورش بوده و در سطح جهان هم سابقه دارد، شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، احتمال افزایش این نرخ را خواهد داشت.
کلانتری با بیان اینکه میزان استفاده از شبکه‌های اینترنتی از طریق پیام رسان‌ها و ارائه آموزش از طریق گروه‌ها و کانال هایی که به این منظور ایجاد شده‌اند، نشان داد که درصد قابل توجهی از دانش آموزان مناطق روستایی و عشایری همزمان به اینترنت مناسب، گوشی هوشمند و یا رایانه و لپ تاپ دسترسی ندارند گفت: در تحلیل این موضوع آمارگیری دقیق به تفکیک دسترسی دانش آموزان به اینترنت (پرسرعت، کم سرعت یا با اختلال)، دسترسی به گوشی هوشمند و یا رایانه و لپ تاپ (متعلق به شخص دانش آموز یا اولیا) و توسعه زیرساخت ها نیاز است که همکاری سایر نهادها را می طلبد.
سرپرست پژوهشکده آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش ادامه داد: از طرف دیگر، در شرایط اقتصادی فعلی، خانواده های کم درآمد روستایی و عشایری توان مالی خرید ملزومات این کار را ندارند. آموزش و پرورش ایران، جز کشورهایی است که موضوع آموزش مجازی را با جدیت پیگیری می کند، اما به منظور موفقیت بیشتر به ویژه در مناطق روستایی و عشایری همکاری نهادها و سازمان‌های دیگر و بخش خصوصی و خیرین ضروری است.
ستادملی کرونا دستور بازگشایی مدارس عشایری را صادر کند
وی ادامه داد: در نهایت انتظار داریم تا تعیین تکلیف وضعیت مدارس، نهادهای مختلف بیشتر از همیشه در کنار آموزش و پرورش باشند. به عنوان مثال، علاوه بر ارائه تدریس، برنامه‌های تبلیغی مناسب در راستای اهمیت عدم تعطیلی آموزش در شرایط فعلی و تبعات ترک تحصیل دانش آموزان روستایی و عشایری در قالب پیام کوتاه، کارتون، انیمیشن و ... توسط رسانه ملی تهیه شود و به صورت پرتکرار قبل از پخش برنامه های پرمخاطب هر روز پخش شود.
کلانتری اضافه کرد: با عنایت به کوچ اولیای دانش آموزان عشایر باید هرچه سریع تر تکلیف مدارس روشن شود. از ستاد ملی کرونا می خواهیم نظر به جمعیت کم کلاس‌های عشایری با رعایت پروتکل‌های بهداشتی مجوز برگزاری کلاس‌های عشایری و کلاس‌های کم جمعیت روستایی صادر شود.
انتهای پیام