مجید بدرکوهی - مدیر انتشارات ماهریس و پخش کتاب فرهنگ - در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت نشر و توزیع کتاب در روزهای کرونایی، اظهار کرد: درباره آسیب‌های کرونا در بخش‌های مختلف بسیار صحبت شده، اما فقط ناشران آسیب ندیده‌اند، بلکه کتاب‌فروشی‌ها و توزیع‌کننده‌ها هم از این ماجرا ضررهای بسیاری کرده‌اند. ما معمولاً ناشران و کتاب‌فروشان را می‌بینیم، اما کسی درباره ضرر توزیع‌کننده‌ها حرفی نمی‌زند و نمی‌گوید آن را چگونه باید جبران کرد. زمانی‌که کتاب‌فروشی‌ها تعطیل‌اند، توزیع‌کننده‌ها هم عملا تعطیل خواهند بود. از طرفی، ناشران هم تعطیل بوده و توزیع‌کننده عملاً دسترسی‌ای به آن‌ها ندارد تا حداقل کتاب را به نوع دیگری تهیه کند و به فروش برساند. ما در تمام حلقه‌های نشر ضرر بسیاری کرده‌ایم.
او درباره احتمال برگزار نشدن نمایشگاه کتاب و آسیب‌های احتمالی آن نیز گفت: برای این‌که مشکلی را حل کنیم، ابتدا باید شرایط را بسنجیم. در حال حاضر، وزارت ارشاد شرایط برگزاری نمایشگاه کتاب را ندارد، چرا که نمایشگاه با توجه به حضور جمعیت زیاد در محیطی بدون داشتن تهویه مناسب، قطعاً جای بسیار خطرناکی است. گمان نمی‌کنم حتی در آبان و آذر هم بتوانیم نمایشگاه را برگزار کنیم؛ در واقع این امکان زمانی میسّر خواهد شد که واکسن کرونا آماده شود و مردم مصون باشند؛ اما این به آن معنا نیست که نمی‌توانیم هیچ کاری دیگری انجام دهیم. برای مثال، نمایشگاه کتاب بودجه خوبی دارد و وزارت ارشاد هرساله هزینه زیادی را برای برگزاری آن اختصاص می‌دهد، بنابراین امسال که این رویداد برگزار نخواهد شد، بهترین توصیه‌ای که ما پیشنهاد داریم این است که وزارت ارشاد این رقم بودجه را صرف خرید کتاب از ناشران و طرح‌های تخفیفی کتاب‌فروشان را تقویت کند.
بدرکوهی با اشاره به تسویه بدهی‌های وزارت ارشاد در اواخر اسفند سال گذشته، اظهار کرد: زمانی‌که وزارت ارشاد از ناشران کتاب می‌خرد، تسویه برای هشت تا نه ماه بعد انجام می‌شود، گاهی حتی این زمان تا ۱۰ ماه هم طول می‌کشد، اما امسال و در این شرایط کرونایی، وزارت ارشاد می‌تواند براساس بودجه تخصیص داده‌شده برای برگزاری نمایشگاه، از ناشران کتاب بخرد و تسویه‌ها را به صورت نقدی انجام دهد. علاوه بر این، تعداد کتاب‌هایی که طی سال‌های گذشته وزارت ارشاد از هر ناشر خریداری می‌کرد، تعداد کمی بود (مثلاً ۱۰۰ نسخه)، اما امسال وزارت ارشاد می‌تواند تعداد نسخه‌های خریداری‌شده را افزایش دهد (مثلاً ۲۰۰ نسخه)؛ چرا که کلیه ناشران حجم زیادی کتاب برای عرضه در نمایشگاه آماده کرده بودند؛ مثلاً انتشارات ماهریس حداقل ۳۰ عنوان کتاب برای این منظور آماده‌سازی کرده بود که به‌خاطر بروز این وضعیت کرونایی، بسیاری از عناوین را چاپ نکرده و متأسفانه بسیاری از عناوین چاپ‌شده در انبار متوقف شده و موفق به توزیع نشده‌ایم. ما انتظار نداریم وزارت ارشاد در این اوضاع سخت کارهای عجیب و غریبی انجام داد، اما بدون شک می‌تواند کمک‌های مهمی ارائه دهد تا بخشی از ضررهای ناشران و توزیع‌کننده‌ها جبران شود.
این ناشر خاطرنشان کرد: وزارت ارشاد در سال گذشته با تسویه بدهی ناشران کار بزرگی کرد که جای بسی تشکر دارد؛ اگرچه این کار تأثیر کمی بر اوضاع مجموعه نشر داشت، اما به هر حال آن‌چه از دستش برمی‌آمد، انجام داد. بسیاری از ناشران از این ماجرا خرسند بودند، چرا که حداقل بخشی از مشکلات متعددشان در شب عید هموار شد. امیدوارم این رویه ادامه داشته باشد، به رغم این‌که تمام این جبران‌ها نقش مُسکن موقت دارد، اما برای بدنه نشر که فشار زیادی تحمل می‌کند، واجب و ضروری است.
او همچنین درباره فروش اینترنتی کتاب در این روزها گفت: بخشی از ناشران و سایت‌های فروش که از قبل ساختارهای دیجیتال داشتند، از این موضوع استفاده کرده و توانستند فروش خوبی داشته باشند؛ اما متأسفانه بخش دیگری از ناشران از جمله نشر ما نتوانست از این فرصت استفاده کند؛ اگرچه کلیه ساختارها را در اختیار داشت؛ در برهه‌ای از زمان که برخی از ناشران با فروش اینترنتی کتاب آن هم با تخفیف‌های زیاد، اسباب حذف و ضررهای مالی کتاب‌فروشی‌ها را فراهم کردند، ما صلاح دانستیم به حمایت از این صنف برخاسته و مانع فروش اینترنتی کتاب‌های‌مان شویم.
این ناشر ادامه داد: مشکل بزرگی که در زمینه فروش اینترنتی وجود دارد، این است که هنوز دانش دیجیتال شدن نشر وجود ندارد و بسیاری از مسائل سنتی است. متأسفانه گذر از سیستم سنتی به سیستم دیجیتال دشوار است، چرا که بخشی از کتاب‌فروشی‌ها زیرساخت‌های دیجیتال را ندارند و بخشی هم نمی‌خواهند داشته باشند. برای مثال، ما در تهران کتاب‌فروشی کوچکی سراغ داریم که کتاب‌فروشی بسیار خوبی است و عناوین متعددی دارد، به‌طوری‌که تعداد کتاب‌های موجود در این مغازه حتی بیشتر از یک فروشگاه بزرگ است، اما سیستم کاری آن سنتی است و قادر به فعالیت دیجیتال نیست، چرا که مثلاً موجودی تمام کالاهایش را ندارد، یا نمی‌تواند سرچ کند، و یا نمی‌تواند کتاب‌هایش را معرفی و بارگذاری کند، بنابراین در بخش دیجیتال بسیار ضعیف عمل می‌کند.
او افزود: برخی از همکاران ما سیستم سنتی را دوست دارند و می‌خواهند همچنان به آن شیوه عمل کنند. تا زمانی هم که بستر دیجیتالی شدن به صورت کامل فراهم نشود، ما نمی‌توانیم کاری انجام دهیم، چرا که بعضی از افراد معمولاً تا زمانی‌که مجبور به انجام کاری نشوند، ترجیح می‌دهند با همان سیستم سنتی و قدیمی، آن کار را به انجام برسانند. برای مثال، در گذشته تا زمانی که بانک‌ها قبوض خدماتی را پذیرفته و پرداخت می‌کردند، مردم بدون شک به بانک مراجعه می‌کردند، اما از زمانی که بانک‌ها از انجام این کار ممانعت کردند، مردم نیز به‌طور خودکار به روند جدید عادت کرده و با سیستم‌ها و اپلیکیشن‌های اینترنتی جدید این مشکل را رفع می‌کنند. گمان می‌کنم در مورد نشر و فروش اینترنتی هم باید این ساختار راه‌اندازی شود.
این ناشر و موزع کتاب در پایان گفت: امیدوارم این تجربه باعث شود تا تمامی ناشران و کتاب‌فروشان به دیجیتال شدن سیستم رو آورده و آن را الزام‌آور بدانند تا اگر خدایی‌ناکرده در آینده هم چنین مشکلاتی رخ داد، از آن فرصت استفاده کنند، چرا که عاقلانه نیست زمانی که مشکلی به وجود می‌آید، به‌دنبال راه حل باشیم اما با رفع آن مشکل، دوباره راه حل نوین را فراموش کرده و به سیستم سنتی برگردیم.
انتهای پیام