خاک‌هایی که تصاویر منتشر شده در فضای مجازی نشان می‌دهند از تپه‌ای به سختی و با به جا ماندنِ ردِ چنگک لودرها جدا می‌شوند، اما مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران معتقد است این عملیات به تپه ربطی ندارد و آن در حریم اثر تاریخی پویینک است و نه عرصه‌ی تپه!

به گزارش ایسنا، داستان از آن‌جا شروع شد که اواخر سال گذشته و در زمانِ انجام کاوش در محوطه باستانی "پوئینک" در قرچک ورامین توسط مسؤولان میراث فرهنگی، دوستداران میراثی از تخریب‌هایی در این تپه خبر دادند، خبری که به واسطه‌ی صحبت‌های متولیان شهری ورامین بخشی تایید و بخش دیگرش تکذیب شد.

اما از سوی دیگر، فعالان میراثی ورامین می‌گفتند با چشم خود دیده‌اند که کارگرانی با کلنگ به جان تپه افتاده‌اند و در حال صاف کردن آن هستند، محوطه‌ای که متولیانِ میراثی تاکید می‌کردند «مجوزِ کاوش در تپه پوئینَک را صادر کرده‌اند»، هر چند انجام کاوش تا اعلام نتیجه‌ی پایان فصل نیز پیش رفت، اما اظهارنظرهای مسوولان شهری ورامین در طول این مدت حتی تا مرداد امسال، پیش‌داوری‌ها درباره‌ی آغاز تخریبِ این محوطه‌ی تاریخی را شدت می‌بخشید.

در همان زمان بود که با وجود تکذیب مسوولان، اما تصاویر جدیدی از تخریب بخشی از تپه منتشر شد، تخریبی که اگر تا شهریور امسال هم رخ نداده باشد، اما اظهار نظرهای دو سال گذشته حسین دهقان - شهردار ورامین - را که در جلسه شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان تهران اعلام کرد، «تپه باستانی پوئینک قرچک که در مسیر کمربندی جنوبی قرار دارد، شبانه جمع شود» نمی‌توان از یاد برد.

این اظهار نظرها در همان زمان به پایان نرسید، در حالی که نخستین دستور شورای پژوهشی باستان‌شناسی در ۱۲ خرداد امسال برای بررسی پرونده‌ی تپه «پوئینک» مطرح شده بود تا براساس آن تعیین حریم این محوطه‌ی باستانی انجام شود و در ادامه باستان‌شناسان موظف به ارائه‌ی وضعیت این محوطه‌ی باستانی به میراث‌فرهنگی استان تهران و پژوهشکده باستان شناسی شدند،  چند روز بعد یعنی ۱۷ خرداد، محسن خرمی شریف - شهردار قرچک - در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «تاکنون در ۲ مرحله کاوش تپه پوئینک به اتمام رسیده و با پیگیری‌هایی که انجام شد، چیز خاصی در این تپه کشف نشد. نتایج کاوش این تپه برخلاف موضعی است که در گزارش میراث فرهنگی استان تهران داده شد. گزارش‌های میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان تهران در حال حاضر موجود است و طبق بررسی کارشناسان این سازمان تپه پوئینک نمی‌تواند خللی در احداث پروژه کمربندی جنوبی قرچک ایجاد کند. با توجه به این‌که پروژه کمربندی جنوبی قرچک بار ترافیکی سه شهرستان را به دوش می‌کشد و برای دشت ورامین این کمربندی حائز اهمیت است، این پروژه نسبت به نگهداری بنای تپه پوئینک اولویت دارد.»

شهریور امسال اما پرهام جانفشان - مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران – تلاش کرد قدری نسبت به وضعیت این محوطه‌ی تاریخی امیدواری تزریق کند، او تاکید کرد که «هیچ بخشی از تپه در چند ماه گذشته تخریب نشده و نخست باید شورای فنی میراث فرهنگی نتایج کاوش‌ها را بررسی کرده و سپس اعلام نظر کند».

از سوی دیگر انوشیروان محسنی بند پی – استاندار –  ۱۲ دی امسال در حالی اعلام کرد که «اگر تپه پوئینک جزو آثار باستانی است، در خصوص کمربندی جنوبی طرح کارشناسی مجدد انجام شود و میراث فرهنگی و گردشگری نیز جواب کارشناسی خود را تا آخر دی‌ماه به استانداری اعلام کند» که شاید بی‌توجهی میراث فرهنگی به مهلتی که استاندار در همان زمان اعلام کرده باعث انتشار تصاویری شد که در قدم نخست نشان می‌داد لودرها خاک‌های تپه‌ای را درون کامیون می‌ریزند که با تپه پوئینک، مو نمی‌زند.

شاید برای گرفتن فضای بیشتر، بهانه متوجه نبودن پیمانکار را مطرح کرده‌اند

دانشجویانِ روح الله یوسفی زشک - باستان‌شناس - نخستین کسانی بودند که سر به زنگار و در زمان حرکت لودرها و جابجایی خاک از یک تپه در محوطه حضور داشتند و فیلم‌هایی از حرکت‌های سریع لودرها در محوطه‌ی پوئینک قرچک منتشر کردند. باستان‌شناسی که خودش هم مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی را گرفته بود تا در این محوطه کار کند، اما وقتی متوجه می شود، انتهای کاوش‌هایش به تخریب تپه منجر می‌شود، درخواست لغو مجوز را کرده بود.

یوسفی زشک در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: براساس آن‌چه دیده می‌شود تقریبا ۶ متر از عرض جنوب تپه را با لودر برداشته‌اند، اما با اعتراضاتی که دانشجویان باستان‌شناسی در همان زمان مطرح کرده و به سرعت به یگان حفاظت میراث فرهنگی استان تهران نیز اطلاع‌رسانی کردند، ظاهرا جلوی کار گرفته شد، ولی مشکل این است که از ابتدا قرار به انجام این کار نبوده است، حتی با توجه به ثبت ملی محوطه، هیچ مقام رسمی اجازه‌ی وارد کردن آسیب به این محوطه را ندارد.

او با تاکید بر قوانینِ محکم و قوی تعریف شده برای آثار تاریخی ثبت شده در فهرست میراث ملی ادامه می‌دهد: تصمیم نخست‌شان تخریب تپه بود اما با مخالفت صد درصد پژوهشکده باستان شناسی و میراث فرهنگی، مسوولان شهری و سیاسی ورامین متوجه شدند که تخریب عواقب سختی دارد، بنابراین تصمیم به حفظ آن گرفتند و در جلسه‌ای با میراث فرهنگی استان تهران، فرمانداری و شهرداری قرار شد تا این محوطه در مسیر کمربندی قرچک به ورامین به صورت میدان‌گاهی تعریف شده و با قرار گرفتن در وسط میدان، نورپردازی شده و به عنوان یک یادگار تمدنی منطقه باقی بماند، اما مشخص نیست چرا آخرین اقدام انجام شده است.

وی می‌افزاید: ظاهرا در آن روز (۲۷ بهمن) برای گرفتن فضای بیشتر و به بهانه این که پیمانکار متوجه نشده است، یا به هر دلیلی ضلع جنوبی محوطه را تا حد زیادی تخریب می‌کنند.

این باستان‌شناس با بیان این‌که چند سال قبل با مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی قرار بود این محوطه را کاوش کنم، اما چون متوجه شدم هدف شهرداری بعد از کاوش تخریب این محوطه است، از پژوهشکده باستان‌شناسی درخواست کردم تا مجوز کاوش من را باطل کنند، اظهار می‌کند: در ان زمان به پژوهشکده باستان‌شناسی اطلاع دادم تا در جریان باشند که شهرداری صرفا قصد نابودی محوطه را دارد و اصلا صحبت کمک به کاوش‌های باستان شناسی مطرح نیست.

یوسفی زشک تاکید می‌کند: تا کنون دو فصل کاوش با مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی در این محوطه انجام شده است، محوطه‌ای که تقریبا اطراف آن آثار عصر آهن، یعنی هزاره‌ی دوم قبل از میلاد با حدود سه چهار هکتار پراکندگی بالا دارد و سفال‌های دوره سلجوقی تا قرون میانه اسلامی نیز روی قلعه مشاهد می‌شود. این محوطه در واقع یک قلعه‌ی تاریخی با ابعاد ۴۰ متر در ۳۰ متر و  ارتفاعِ حدود ۱۱ متر بود، که اگر به خوبی مرمت می‌شد، اثری شاخص در دشت ورامین بود، اما متاسفانه امروز بخشی از آن تخریب شده و دیگر جایی برای این‌گونه مانورها برای مرمت و بازسازی نگذاشته‌اند و متاسفانه در  ۲۷ بهمن لودرها و ماشین‌های سنگین پیمانکار شهرداری بخش عمده‌ای از ضلع جنوبی محوطه را تخریب کرد.

هیچ خاکبرداری از عرصه تپه پوئینک رخ نداده است

پرهام جانفشان - مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران – اما در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: «شهرداری  قرچک عملیاتِ تجاوز جدیدی به تپه‌ی تاریخی پوئینک انجام نداده است، بلکه خاک‌هایی که از قبل دپو شده بود و ناشی از عملیات عمرانی خودشان بود را جابجا کردند، فقط چون کارشان با ما هماهنگ نشده بود، متوقف شده است.»

او با اشاره به حضور مرتضی ادیب زاده – معاون میراث فرهنگی استان تهران – در محل تپه و بررسی موقعیت آن، می‌گوید: «براساس بررسی‌ها، هیچ آسیبی نسبت به سه تا چهار ماه قبل به عرصه‌ی تپه وارد نشده است، اما به هر شکل ما با عملیات اصلی  مخالفت کردیم چون موضوع مهندسی شده‌ای نبود و باید با نظارت ما انجام می‌شد، بنابراین کار متوقف و یگان حفاظت در منطقه مستقر شد و فعلا هیچ عملیاتی عمرانی انجام نمی‌شود.»

او با تاکید بر این‌که کارهای در دست انجام اصلا در عرصه‌ی تپه پوئینک نبوده است، ادامه می‌دهد: «باید طرح ارائه شده به میراث فرهنگی، بررسی شود و با کار مهندسی شده‌ی موجود در طرح، اگر در کمیسیون شورای فنی مصوب شود، تحت نظارت ناظر، عملیات عمرانی انجام شود، تا در صورتی که به این نتیجه رسیدند زیر نظر کارشناس میراث فرهنگی کار ادامه دار باشد.»

در این ویدیو، سه فیلم جداگانه به یکدیگر پیوست خورده‌اند که در ۲۷ بهمن ۱۳۹۸ و در زمان کار لودرها و کامیون‌های پیمانکار شهرداری در محوطه‌ی پوئینک ورامین در قرچک ثبت شده‌اند.

انتهای پیام