به گزارش ایسنا، در همین راستا خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) همزمان با هفته پژوهش نسبت به برگزاری میزگرد تخصصی "ارزیابی بهره‌وری پژوهش‌های سلامت و تاثیر آن بر جامعه" اقدام کرده که بخش اول آن به "سیاستگذاری و اولویت بندی پژوهش‌های حوزه سلامت" و بخش دوم به "ارزیابی و سنجش اثر پژوهش های حوزه سلامت" اختصاص دارد.
میزگرد"ارزیابی بهره‌وری پژوهش‌های سلامت و تاثیر آن بر جامعه" با همکاری معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با حضور دکتر شاهین آخوندزاده قائم مقام معاون پژوهشی وزیر بهداشت و دانشمند یک درصد برتر؛ دکتر افشین زرقی معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دکتر محسن احمدی عضو هیات علمی گروه مهندسی و فیزیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد.
دکتر شاهین آخوندزاده قائم مقام معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در بخش دوم میزگرد که با محور "سنجش اثر پژوهش‌های حوزه سلامت" برگزار شده، با تاکید بر اینکه در مقایسه با بودجه و منابع محدود پژوهشی، وزارتخانههای بهداشت و علوم بهینه‌ترین کار را در کشور انجام داده‌اند، به موضوعاتی همچون تحریم و آپارتاید علمی در تولیدات علمی کشور، موانع موجود جهت انتشار تولیدات علمی در سطح بین‌الملل، اهمیت و ضرورت ارزیابی اثرات و بازده تولیدات علمی، ارزشیابی و رتبه بندی کیفی مراکز تحقیقاتی و نقش مافیا در بی اثر کردن نتایج تحقیقات در سطح جامعه اشاره کرد.
آنچه در پی می‌آید بخش دوم میزگرد و به شرح زیر است:
دکتر آخوندزاده با اشاره به تولید دانش و تعداد مقالات چاپ شده در مجلات چارک اول به عنوان یکی از شاخص‌های ارزیابی کیفیت پژوهش، اظهار کرد: حدود ۱۷ درصد مقالات علوم پزشکی در چارک اول است که رقم بالایی نیست، البته برای حضور در مجلات تاپ باید بودجه وهزینه بالایی پول صرف کرد که در شرایط فعلی کشور امکانپذیر نیست.
تاثیر تحریم و آپارتاید علمی در تولیدات علمی کشور
وی در ادامه خاطرنشان کرد: به غیر از بودجه، تحریم و آپارتاید علمی طی ۳ سال اخیر به شدت حضور ایران در مجلات برتر دنیا را محدود کرده، ولی با همین روند و بودجه‌ای که کشورهای اطراف در پژوهش هزینه می‌کنند، جایگاه خوبی داریم.
وی با اشاره به اثربخشی پژوهش‌های حوزه سلامت به ذکر چند مثال در این حوزه پرداخت و ادامه داد: پژوهشکده غدد درون‌ریز دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی سال‌ها در قالب طرح قند و لیپید ایرانیان مطالعه کرده که یکی از نتایج آن اثبات نیاز خانم‌های باردار به ید و اسید فولیک و در نتیجه تولید قرص "یدوفولیک" به دنبال دانش بومی استخراج شده است.
همچنین تجویز "آلوپورینول" به جای "لیتیوم" برای فاز حاد مانیای مقاوم به درمان، در قالب یک پایان‌نامه دانشجویی در ایران انجام شد که در نهایت به عنوان یک رفرنس ایرانی وارد گایدلاین‌های بین‌المللی شد، بنابراین با همین بودجه‌های اندک اقدامات اثربخشی انجام شده است.
رد مقالات ایرانی در مدت زمان زیر یک ربع
دکتر آخوندزاده با بیان اینکه مقالات منتشر شده علوم پزشکی در مجلات ۱ درصد نیز حدود ۴ درصد بوده است، گفت: البته انتشار مقاله در این مجلات به حضور در سطح بین‌المللی بستگی دارد. همچنین به دلیل تحریم و آپارتاید علمی بسیاری از مجلات تاپ نسبت به کلمه ایران گارد داشته و بدون بررسی مقاله و گاهی زیر یک ربع مقاله را رد می‌کنند، البته این مساله به معنای غیرممکن بودن انتشار مقالات نیست ولی شرایط بسیار سخت و نیازمند پشتکار بیشتر است.
رونمایی از داروی ضدسرطان در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
همچنین دکتر زرقی معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در بخش دوم میزگرد ایسنا با اشاره به آمار مقالات "کیو وان" دانشگاه، گفت: آمار مقالات چارک اول دانشگاه در سال ۲۰۱۸ بالای ۳۰ درصد بوده است. البته در زمینه تولید و محصول نیز به زودی از دستاوردهای خوبی در حوزه سنگ کلیه و داروهای ضدسرطان رونمایی می‌کنیم.
تولیدات علمی کشور به نسبت بودجه مطلوب است
وی با اشاره به وضعیت تولیدات علمی کشور به نسبت سرمایه‌گذاری و بودجه تخصیص داده شده به بخش پژوهش، گفت: با این بودجه همین میزان تولیدات نیز ماحصل تلاش و توان نیروی انسانی متبحر ماست.
وی با اشاره به تاثیر تحریم در خرید تجهیزات پژوهشی، عنوان کرد: گاهی پس از گذشت چندین ماه پول ما را پس می‌دهند و از ارایه ابزار و تجهیزات خودداری می‌کنند، بنابراین در این شرایط باید نسبت به تولیدات علمی و محصولات پژوهشی عادلانه‌تر قضاوت کنیم. با این حال در مقایسه با سایر بخش‌های کشور و به نسبت بودجه تخصیص داده شده، خروجی حوزه پژوهش دانشگاه‌های کشور بسیار بهتر از سایر بخش‌ها بوده است.
عضویت اساتید بالینی در شبکه‌های پژوهشی بین‌المللی
دکتر زرقی همچنین با بیان اینکه چیزی حدود ۸ درصد مقالات ما در مجلات ۵ درصدی منتشر شده است، گفت: البته برخی از اساتید بالینی ضمن عضویت در شبکه‌های پژوهشی بزرگ بین‌المللی، بخشی از جمع‌آوری دیتا را برعهده گرفته و به عبارتی در تولید دانش بین‌المللی و تولید مقالات بزرگ سهیم شده‌اند که از این طریق دانشگاه در سال ۲۰۱۹_۲۰۱۸ و طی یک سال ۲۳ مقاله لنست به صورت مشترک منتشر کرده است.
هشدار نسبت به ایزوله کردن تعاملات علمی و بین المللی
وی ادامه داد: این شرایط شاید هشداری است که خود را ایزوله نکرده و با تعاملات بین‌المللی در تولید علم و دانش دنیا بیش از پیش سهیم باشیم.
دکتر زرقی با اشاره به اعتماد مجامع علمی معتبر دنیا به دانش ایرانیان، به برقراری تعاملات گسترده بین‌المللی با کشورهایی همچون هلند و فرانسه اشاره کرد و گفت: البته تمام مشکلات موجود همچون بودجه محدود و تحریم‌ها نباید بهانه‌ای برای دلسردی و سرخوردگی دانشجویان باشد، چراکه امروز تمام دنیا به سطح سواد و دانش دانشجوی ایرانی اعتماد داشته و پذیرای آنها برای گذراندن دوره‌های مطالعاتی هستند.
دچار تحریم داخلی نشویم
در ادامه دکتر آخوندزاده با اشاره به آمار استنادات و ثبت اختراعات در حوزه علوم پزشکی، با بیان اینکه در حال حاضر در شاخص تولید علم در جایگاه اول منطقه هستیم، با اشاره به توان و پتانسیل نیروی انسانی و با بیان اینکه در شرایط تحریم تعاملات فردی با محدودیت‌های کمتری روبروست، ادامه داد: متاسفانه گاهی علاوه بر اعمال محدودیت‌های خارجی، خود ما نیز دچار تحریم داخلی می‌شویم، در حالیکه هر اندازه در جهت همکاری‌های بین المللی فردی تلاش کنیم، دستاوردهای بیشتری خواهیم داشت.
در دام کمیت و ثبت اختراع گرفتار نشویم
وی با اشاره به وضعیت کشور در حوزه پتنت علمی، گفت: مساله اینجاست که باید نسبت به اثربخشی پتنت و پژوهش اطمینان داشته و مانند گذشته در دام کمیت‌ها و افزایش تعداد مقاله یا ثبت اختراع و غیره گرفتار نشویم. پتنت زمانی خوب است که برای ما آورده داشته باشد. به عنوان نمونه طی یک دوره هزینه زیادی را صرف ثبت پتنت کردیم و امروز تعداد زیادی پتنت جرو موفقیت‌های ماست ولی هیچکدام به پول و یا آورده تبدیل نشده است.
ضرورت ارزیابی تاثیر اقتصادی و بازده تولیدات علمی
دکتر احمدی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در این بخش میزگرد با بیان اینکه ارزیابی تاثیر اقتصادی پژوهش یک بحث بسیار جدی است، اظهار کرد: کشورهای پیشرفته برای ارزیابی بازگشت سرمایه در فعالیت‌های اقتصادی و غیراقتصادی خود هزینه‌های زیادی می‌کنند، به عنوان نمونه شرکت KPMG به عنوان یک ارگان مستقل اثرات اقتصادی و غیراقتصادی فعالیت‌ها را بررسی و ارزیابی می کند و بسیاری از دولت ها برای ارزیابی فعالیت های خود توسط این شرکت مبالغ هنگفتی پرداخت می‌کنند. به عنوان نمونه دولت استرالیا در سال ۲۰۱۹ بیش از ۵۰ میلیون دلارهزینه کرد تا دقیقا بررسی‌کند که به ازای هر دلار هزینه شده در تحقیقات سلامت، چه بازگشت و عایدی داشته است.
فرازهای الهام بخش مشکلی را حل نمی کند
وی با بیان این مطلب که شعار و فرازهای الهام بخش در رابطه با اقدامات صورت گرفته و تکرار موانع موجود در حوزه پژوهش مشکلی را حل نمی کند، تاکید کرد: یک کشور ۸۵ میلیونی برای ارزیابی فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی به یک مکانیزم علمی و متناسب با فرمول‌های رایج دنیا نیاز دارد. زمانیکه قرار است در بخشی هزینه شود باید میزان بازگشت سرمایه هم در نظر گرفته شود.به عنوان نمونه بهتر نیست همین بودجه‌های اندک را در بخش هواپیماسازی هزینه کنیم که ۵۰ درصد بازگشت دارد و یا و بجای تولید دارو، همه نیازهای دارویی کشور را از آلمان تامین کنیم و یا زنبور تولید کنیم که ۴۰ درصد بازده دارد؛ اینجا بحث اقتصاد مطرح می‌شود.
آمار تولیدات علمی غیر از آگاهی اذهان عمومی ارزش دیگری ندارد
لذا براساس مکانیزم‌های دقیق علمی شناخته شده‌ی امروز دنیا، انتظارمن این است که بدانم وزارت بهداشت و درمان با چه مکانیزمی فعالیت‌های علمی و پژوهشی خود را ارزیابی می‌کند، چرا که اعلام آمار و ارقام مختلف مرتبط با مقالات، اولین انعکاس یک کار تحقیقاتی است و به غیر از اطلاع رسانی برای اذهان عمومی، ارزش دیگری ندارد.
ماحصل کار تحقیقاتی دانش فنی است
وی با تاکید بر اینکه ماحصل کار تحقیقاتی دانش فنی است، اظهار کرد: دانش فنی تولید رفاه و ثروت می کند. بنابراین باید بررسی شود که GDP مردم در حوزه پژوهش کجا هزینه شده و با تحقیقات انجام شده طول عمر مردم چقدر افزایش پیدا کرده و یا کدام بیماری از جامعه حذف شده، فروش تحقیقات در قالب پتنت، سیستم و غیره چه میزان بوده و مستندات آن کجاست. لذا کشور نیازمند بکارگیری یک مکانیزم علمی اقتصادی عمیق و دقیق جهت بررسی صرفه اقتصادی و اجتماعی پژوهش‌هاست.
فرمول و مکانیزم وزارت بهداشت برای تخصیص بودجه پژوهش چیست؟
دکتر احمدی با تاکید بر اینکه وزارت بهداشت باید در سطح و شرایطی قرار بگیرد تا بتواند به من شهروند بگوید که براساس فلان فرمول در پژوهش هزینه شده و این میزان هم بازدهی داشته است، اظهار کرد: در کشوری مانند انگلستان امروز مشخص است که به ازای یک پوند هزینه شده در تحقیقات پزشکی، دقیقا یک پوند و ۹ سنت برگشته است. بنابراین از این طریق می‌توان یک نقشه راه دقیق طراحی کرده و دقیقا مشخص کرد که تحقیق و پژوهش در چه حوزه‌هایی به صرفه‌تر است.
انتقاد از روال رشوه‌گیری در سیستم ثبت اختراع و تولید محصول
این فناور برتر دانشگاه که چندین پتنت و ثبت اختراع در کارنامه خود دارد، با اشاره به بروکراسی سخت و پیچیده ثبت اختراع و تولید محصول در داخل کشور، اظهار کرد: همین سیستم ناکارآمد باعث شده که به زودی چندین ساختار هوشمند طراحی شده را برای تولید انبوه به کشور دیگری ببرم، البته مطمئنا حاصل و نتیجه آن را به داخل کشور برمی گردانم، ولی متاسفانه به هرجا که مراجعه می‌کنی خواهان رشوه هستند و دیگر از این وضعیت خسته و کلافه شده‌ام.
سرمایه‌گذاری در پژوهش باید آورده داشته باشد
در ادامه دکتر آخوندزاده با تایید اهمیت ارزیابی اثرات اقتصادی و بازخورد پژوهشی در داخل کشور، اظهار کرد: سرمایه گذاری در پژوهش بخصوص از بخش خصوص باید آورده و بازگشت داشته باشد، به عبارتی باید بررسی شود که بودجه تخصیص داده شده چه مشکلی را برطرف کرده، چه فرمولاسیونی را تغییرداده و یا در چه حوزه‌ای بهینه سازی کرده است.
مسیر اجرای پژوهش در دانشگاهها اشتباه است
وی با بیان اینکه بخش عمده بودجه پژوهشی دانشگاهها صرف آموزشِ پژوهش می‌شود، گفت: بخش زیادی از این بودجه صرف پایان نامه‌های دانشجویی می شود که مسیر اشتباهی است، در تمام دنیا استاد ابتدا از بیرون دانشگاه گرنت گرفته و سپس نسبت به جذب دانشجوی دکترا و انجام تحقیق اقدام می‌کند ولی در کشور ما بودجه از سوی دولت تامین شده و هدف نیز تنها تربیت دانشجوست.
ضرورت تحول سیستم ارزشیابی پژوهش در دانشگاهها
وی با تاکید بر ضرورت تغییر و تحول سیستم ارزشیابی پژوهشی در دانشگاهها، ادامه داد: ارزشیابی‌ها ابتدا کمی بود و پس از مدتی پارامترهای کیفی اضافه شد و در حال حاضر دو ارزشیابی دیگر یعنی ارزشیابی فناوری و ارزشیابی کیفی مراکز تحقیقاتی نیز اضافه شده است.
مراکز تحقیقاتی دانشگاهها ارزشیابی و رتبه‌بندی می‌شوند
آخوندزاده در رابطه با مدل‌های جدید ارزشیابی، گفت: در ارزشیابی سالانه فناوری دانشگاهها دیگر مقاله و آمارهای کمی اهمیت ندارد و در ارزشیابی کیفی مراکز تحقیقاتی نیز گروهی در مرکز مربوطه مستقر شده و نسبت به بررسی و ارزیابی دقیق میزان کارآیی مقالات ارائه شده، بازخورد آن در جامعه، میزان ارتباط با صنعت و برقراری تعاملات بین المللی مراکز تحقیقاتی و در نهایت رتبه‌بندی آنها اقدام می‌کنند.
۶۰۰ مرکز تحقیقاتی وزارت بهداشت غیرفعال است
وی با بیان اینکه از ۷۰۰ مرکز تحقیقاتی وزارت بهداشت، حدود ۶۰۰ مرکز غیرفعال است، گفت: این مشکل را دانشگاهها به وجود نیاورده‌اند بلکه نقشه جامع علمی کشور دانشگاهها را به داشتن تعدادی مشخص مرکز تحقیقاتی و مجله علمی پژوهشی موظف و متعهد کرده بود، البته سیاست دوره فعلی توقف توسعه کمی مراکز تحقیقاتی و مجلات علمی و پژوهشی است.
تخصیص بودجه مراکز تحقیقاتی بر اساس نتایج ارزشیابی
وی با بیان اینکه تاکنون ارزشیابی کیفی حدود ۱۰۵ مرکز تحقیقاتی به اتمام رسیده است، گفت: این ارزشیابی توسط خود وزارت بهداشت انجام می‌شود و نتایج آن علاوه بر شناسایی نقاط ضعف و قوت مراکز، در تخصیص بودجه و ارایه امتیازات نیز تاثیرگذار است. به عنوان نمونه در این ارزشیابی یک مرکز تحقیقاتی داشتیم که اگرچه مقالاتی زیادی منتشر کرده بود ولی در زمینه تربیت نیروی انسانی توانمند اقدام نکرده و تمام فعالیت‌ها توسط یک نفر انجام می‌شد.
نقش ارزشیابی‌ها در تغییر روسا و معاونان پژوهشی دانشگاهها
وی با بیان اینکه در ارزشیابی کیفی بخش زیادی از نواقص ارزشیابی کمی برطرف شده است، عنوان کرد: در ارزشیابی کمی دانشگاه‌های اول و دوم به ترتیب تهران و شهیدبهشتی هستند و در دانشگاه‌های رتبه پایین‌تر رقابت شدیدتری حاکم است، تا جاییکه گاهی جابجایی رتبه دانشگاهها به تغییر رئیس یا معاون پژوهشی دانشگاه منجر شده و در تصمیم‌گیری سازمان برنامه و بودجه برای تخصیص بودجه هم تاثیرگذار است.
تنها ۸۰ مرکز تحقیقاتی بودجه مستقل دارند
قائم مقام معاون پژوهشی وزارت بهداشت با بیان اینکه تعداد زیادی از مراکز تحقیقاتی ردیف بودجه مستقل ندارد، گفت: از ۷۰۰ مرکز تحقیقاتی نزدیک به ۸۰ مرکز بودجه مستقل دارند و سازمان برنامه و بودجه نیز با توجه به نتایج ارزشیابی وزارت بهداشت میزان بودجه را تغییر می‌دهد. همچنین ارزشیابی‌های کمی و کیفی اهرمی در دست دانشگاهها برای تخصیص بودجه مراکز تحقیقاتی و یا تنبیه و تشویق آنهاست.
مرکز تحقیقاتی خودکفا به لحاظ بودجه‌ای نداریم
دکتر آخوندزاده با بیان اینکه مرکز تحقیقاتی خودکفا به لحاظ بودجه‌ای نداریم، گفت: البته تعدادی از مراکز تحقیقاتی بخش زیادی از بودجه را از بیرون دانشگاه تامین می‌کنند.
در اقتصاد دولتی نمی‌توان از دانشگاه انتظار تامین بودجه داشت
وی با بیان اینکه دانشگاهها علاوه بر مرکز تحقیقات به فضای کسب وکار هم احتیاج دارند، گفت: نمی توان در شرایطی که اقتصاد بیرون دانشگاه عموما دولتی و خصولتی است، از دانشگاه و مراکز تحقیقاتی بخواهیم که از بیرون تامین بودجه کنند، البته مطمئنا با تقویت شرکت‌های خصوصی دانش‌بنیان، وضعیت بهتر می‌شود.
دکتر آخوند زاده در پاسخ به این سوال که چرا هیچ یک از اعضای هیات علمی وزارت بهداشت امسال جزو پراستنادها نبودند، اظهار کرد: این آمار در رابطه با کل علم بوده، با این‌حال تربیت نیروی انسانی در سطح ملی و بین المللی و دستیابی به مرجعیت علمی از مهمترین شاخص‌های ارزیابی کیفی بوده و اعتبار بین‌المللی بالایی برای افراد و دانشگاهها ایجاد می‌کند.
جذب فارغ التحصیلان در صنعت با توقف توسعه کمی دانشگاه ها
وی با اشاره به وضعیت پژوهشی کشور در شاخص ظرفیت‌سازی در شاخص ایجاد کسب و کار و جابجایی دانش‌آموختگان بین صنعت و دانشگاه، خاطرنشان کرد: طی چندسال اخیر و با توقف توسعه کمی دانشگاهها وضعیت بهتر شده، چراکه تا پیش از این اغلب فارغ‌التحصیلان به فکر جذب در هیات علمی دانشگاهها بودند ولی با توقف توسعه کمی تنها چند راه پیش روی افراد است که جذب در شرکت‌های دانش بنیان و صنعت برخی از آنهاست.
وی در این رابطه به شرکت سیناژن اشاره کرد و گفت: امروز سیناژن در جذب نیروی دانشگاهی از بسیاری دانشگاهها موفق‌تر عمل کرده که این مساله نشان دهنده این است که پر شدن ظرفیت جذب در دانشگاهها به خصوص دانشگاه‌های بزرگ باعث شده بخش زیادی از فارغ التحصیلان وارد صنعت شوند.
صحبت از بی سوادی فارغ التحصیلان، خودزنی است
دکتر آخوندزاده با انتقاد از جو ایجاد شده مبنی بر عدم کسب مهارت و سواد پایین فارغ التحصیلان دانشگاهی، گفت: این یک نوع خودزنی است و اینگونه نیست، پزشکان عمومی و داروسازان ما به راحتی در کشورهایی همچون کانادا بدون گذراندن هیچ دوره‌ی دیگری جذب می‌شوند که نشاندهنده کسب مهارت و دانش لازم در دانشگاه‌هاست.
شرایط جذب فارغ التحصیلان در مراکز خصوصی تسهیل شود
در این بخش میزگرد دکتر زرقی نیز با بیان اینکه ظرفیت سازی را دانشگاهها باید انجام دهند، گفت: اخیرا مجوز جذب ۲۰ درصد فارغ التحصیلان phd در شرکت های دانش بنیان صادر شده ولی چرا نباید این جذب ۱۰۰ درصدی باشد؟
وی ادامه داد: متاسفانه گاهی گفته می‌شود چون برای phd هزینه شده پس باید برای ما کار کند، ولی امروز دانشگاهها به مرز اشباع رسیده، بنابراین باید درها را باز کرده و به فارغ التحصیل اجازه جذب در بخش‌های خصوصی را بدهیم.
وی با اشاره به مشکل فارغ‌التحصیلان تحصیلات تکمیلی برای آزادسازی مدارک، عنوان کرد: الان فارغ‌التحصیلان توان و مهارت لازم برای جذب در شرکت‌های دارویی معتبر را دارند ولی وزارت بهداشت برای جذب آنها شرط گذاشته که باید کل هزینه تحصیل را پرداخت کنند که نه خود فارغ‌التحصیل و نه شرکت‌های خصوصی کوچک بنیه‌ی پرداخت کل هزینه را ندارند و همین مساله به مانعی برای جذب و اشتغال فارغ‌التحصیلان تبدیل شده است.
اصلاح آیین‌نامه آزادسازی مدارک دانش آموختگان
در این بخش دکتر آخوندزاده در رابطه با مشکل جذب فارغ‌التحصیلان، از اصلاح آیین نامه خبر داد و گفت: در جلسه‌ی اخیر با وزیر و مراکز علوم دارویی، مقرر شد تا اگر ظرف ۶ ماه دانشگاهی نتوانست فارغ‌التحصیلی را جذب کند، مدارک افراد برای جذب در سایر بخش‌ها آزاد شود.
اقتصاد دولتی مانع اثربخشی اقتصادی پژوهش
دکتر زرقی در ادامه با اشاره به موانع موجود بر سر اثربخشی اقتصادی پژوهش و برقراری ارتباط بهینه دانشگاه و صنعت، تاکید کرد: تا زمانیکه اقتصاد ما خصوصی نباشد مشکلات باقیست و واقعیت قضیه بایدها و نبایدهاست.
چرا بر تولید پراید اصرار می کنیم؟
وی در این رابطه با ذکر مثالی از صنعت خودروسازی کشور، گفت: سوال من این است که آیا باید با این قیمت و حجم مصرف بنزین همچنان بر تولید پراید اصرار کنیم یا بهتر است یک ماشین هیبریدی با تعرفه ی پایین به دست مردم برسانیم؟
در پژوهش باید مراقب کیان و سلامت جامعه باشیم
دکتر زرقی با تاکید بر اینکه اقتصاد ما یک اقتصاد وابسته به دولت بوده و فرمول‌های آن ور آب لزوما در کشور ما جواب نمی‌دهد، تصریح کرد: در این جلسه بر جایگزین کردن هواپیماسازی و یا تولید زنبور عسل به جای دارو صحبت شد، ولی کشور ما در شرایط حساسیست که باید استراتژی داشته باشد، در این شرایط اگر دارو نباشد مشکلات عدیده ای ایجاد می‌شود. به عنوان مثال اخیرا شنیدیم که داروی "تامیفلو" ایرانی (داروی آنفولانزا) تولید شد که در شرایط بحرانی امروز بسیار حیاتی بود. بنابراین ما در ایران ملاحظات زیادی داریم که باید رعایت شود.
دکتر زرقی ضمن تایید صحبت‌های دکتر احمدی در زمینه ضرورت‌های اقتصاد جهانی، عنوان کرد: با این حال ما در موقعیتی تحقیق می‌کنیم که شرایط با همه جای دنیا متفاوت است، بنابراین باید نگاه استراتژیک داشته و در پژوهش مراقب کیان و سلامت جامعه هم باشیم.
تعیین سیاست و چشم انداز بهداشت و درمان یک اجبار است
در ادامه میزگرد، دکتر احمدی با بیان اینکه سیاستگذاری پژوهشی ما بحث دیروز و امروز و فردا نبوده بلکه بحث قرن آینده است، تاکید کرد: تعیین سیاست و چشم‌انداز ارتباطی به مشکلات و تحریم‌ها ندارد، یک اجبار و ضرورت است. به عنوان نمونه زمانی که از اتومبیل صحبت می کنیم، باید از یک کیفیت مشخص و استاندارد برخوردار باشد، این کیفیت نمی‌تواند تحت شرایط مختلف تغییر کند، نمی‌شود بگوییم اگر تصادف کرد دو نفر بیشتر کشته نشوند، نخیر در هیچ ماشینی نباید با تصادف کسی کشته شود.
چرا کانادا وارد صنعت خودروسازی نمی‌شود؟
وی با بیان اینکه بحث تولید زنبور یک مثال بود، ادامه داد: نمونه روشن دیگر کشور کاناداست، فکر می کنید چرا در کشور کانادا به عنوان اولین کشوری که هواپیمای سوپرسونیک را قبل از کنکورد تولید کرد، اتومبیل تولید نمی شود؟ دلیل این مساله نبود دانش فنی تولید اتومبیل نیست، بلکه بر اساس مولفه‌های علمی مشخص، منطقی و اقتصادی عمل می‌کنند و می دانند که در بازار امروز تولید اتومبیل بازده اقتصادی ندارد.
این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به برگزاری آخرین گردهمایی ۳۲ کشور اروپایی در ارتباط با ارزیابی تاثیر اقتصادی و اجتماعی تحقیقات و پژوهش‌های علوم پزشکی، خاطرنشان کرد: این ۳۲ کشور با یک هدف که چرا باید پژوهش کنیم و این پژوهش چه بازده و بازگشتی دارد، گرد هم جمع شدند که این مساله اهمیت بسیار بالای موضوع اثربخشی پژوهش را نشان می‌دهد. بنابراین امیدوارم وزارت بهداشت کشور ما نیز نهایتا با در نظر گرفتن مولفه‌های علمی، اقتصادی، منطقی و صرفه اجتماعی اقتصادی، در زمینه ارزیابی نتایج و بازده پژوهش‌های علوم پزشکی اقدام کند.
تخصیص بودجه پژوهشکده‌های بزرگ بر مبنای چه شاخص‌هایی است؟
دکتر احمدی در خاتمه با اشاره به عملکرد مثبت دکتر زرقی در معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، اظهار کرد: ایشان در طول دوره فعالیت خود در دانشگاه، تغییرات و تحولات عمده‌ای ایجاد کرده و به این مولفه ها دقت کرده‌اند، ولی در سطح وزارتخانه علاقمندم بپرسم، ایکس میلیارد تومان بودجه اختصاص داده شده به فلان پژوهشکده بزرگ علمی، دقیقا بر مبنای چه شاخص‌هایی و با چه میزان بازدهی و خروجی بوده است؟
تخصیص بودجه بر مبنای اثربخشی پژوهش
دکتر آخوندزاده در پاسخ به این سوال، با بیان اینکه بودجه پژوهشکده‌ها بر مبنای ارزشیابی سالانه کمی، کیفی و فناوری تخصیص پیدا می‌کند، عنوان کرد: اثربخشی فعالیت های پژوهشی در سطح سلامت جامعه نیز در ارزشیابی و تخصیص بودجه لحاظ شده و این ارزشیابی در راستای ارزشیابی‌های بین‌المللی انجام می‌شود.
به نسبت بودجه؛ بهینه‌ترین اقدامات پژوهشی انجام شده است
دکتر آخوندزاده همچنین در رابطه با چشم انداز و اولویت‌های اصلی وزارت بهداشت در حوزه پژوهش‌های علوم پزشکی، گفت: بنده چشم‌انداز وزرت بهداشت در ۴۰ سال بعد از انقلاب را مطرح کردم، از نقطه صفر در پژوهش آغاز کردیم و در این مسیر ابتدا از توسعه کمی و سپس تبدیل معیارهای کمی به کیفی اقدام شد و در این راستا اعتقاد داریم که در وزارتخانههای بهداشت و علوم با این میزان بودجه و مبلغ هزینه شده، بهینه‌ترین کار در جمهوری اسلامی انجام شده است.
بودجه پژوهشی دانشگاهها "یک پنجم" بودجه تولید صندوق عقب ۲۰۶
وی در این رابطه با اشاره به صنعت خودروسازی، عنوان کرد: به عنوان نمونه برای صندوق عقب ۲۰۶ حدود ۲۵۰ میلیون دلار هزینه شده، در حالیکه اگر این میزان سرمایه وارد دانشگاه می‌شد در مقایسه با بودجه فعلی ۵۰ میلیون دلاری دانشگاهای علوم پزشکی، دانشگاه‌های ما در تراز آکسفورد کار می کردند، بنابراین با این هزینه اندک، نیروی انسانی ما بهینه‌ترین کار را انجام داده و آمار و ارقام هم تایید آن است، اگرچه ایده آل نیست ولی با چیزی که کاشته شده، برداشت خوبی داشتیم.
موانع اصلی بکارگیری نتایج تحقیقات در تصمیم گیری‌های خرد و کلان کشور
قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در بخش پایانی میزگرد، در رابطه با میزان تاثیر نتایج پژوهش در تصمیم گیری های خرد و کلان کشور، اظهار کرد: سیاست گذاری‌های بهداشتی و درمانی ما کم کم در حال تاثیرپذیری از نتایج تحقیقات و پژوهش‌های دانشگاهی است.
وی ادامه داد: تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اگر هزار عیب داشت اما بزرگترین مزیت آن نظارت و حضور در فیلد کار است. به عبارت دیگر می‌توان با تحقیق و پژوهش در دانشگاه، مشکلات فیلد را برطرف کرد. به گونه‌ای که بسیاری از سیاست‌گذاری‌های دوره‌های مختلف در وزارت بهداشت، بر اساس دانش تولید شده در داخل دانشگاهها بوده است.
وی با ذکر مثالی در این رابطه اظهار کرد: به عنوان نمونه مجلس و برخی دیگر از ارگان‌ها به دنبال مجاز کردن قلیان هستند، با این‌حال وزارت بهداشت بارها بر مضرات قلیان برپایه تحقیقات دانشگاهی تاکید کرده و بدون توجه به مطالب مطرح شده در خصوص ارزش اقتصادی قلیان برای قهوه خانه‌ها، در مقابل فشارها برای مجاز کردن قلیان مقاومت کرده است، چراکه معتقدیم بار مالی و انسانی ناشی از درمان مشکلات و بیماری‌های ریوی بسیار بیشتر از صرفه‌های اقتصادی زودگذر است.
نقش مافیا در عدم اثربخشی تحقیقات در جامعه
دکتر آخوندزاده در خاتمه با انتقاد از عدم توجه کافی مجلس به نتایج فعالیت‌های پژوهشی دانشگاهها در سیاست‌گذاری‌های کلان، اظهار کرد: متاسفانه گاهی به صورت منطقه‌ای نگاه می‌کنیم نه ملی، درصورتیکه در تصمیم گیری‌های کلان باید نفع ملی را در نظر داشته باشیم. البته قطعا مافیا نیز در این تصمیم گیری‌ها تاثیرگذارند.
به گزارش ایسنا، از آنجاکه پژوهش، محور پیشرفت و توسعه علمی محسوب شده و در دستیابی به اهداف تعیین شده نقش اساسی دارد، لذا آگاهی مسئولان و سرمایه گذاران از شاخص‌های تاثیرگذار در اثربخشی تحقیقات، به استفاده از آنها جهت ارزیابی پژوهش‌ها در آینده کمک کرده و منجربه بهبود مدیریت، نظارت برعملکرد و اولویت بندی سرمایه گذاری در پژوهش‌ها می‌شود.
خبرنگاران: هادی محمدی و گلاره کاویان
انتهای پیام