به گزارش ایسنا، ورود داوطلبان متقاضی حضور دانشگاهها و موسسات آموزش عالی بر اساس سهمیه (مناطق، ایثارگران و جانبازان، خانواده شهدا، زلزله زدگان.... )، از نیم قرن پیش با چالشها و حاشیههای زیادی مواجه بوده است. عدهای این قانون را مغایر عدالت آموزشی عنوان میکنند و معتقد هستند تمامی داوطلبان باید شرایط یکسانی برای ورود به دانشگاهها داشته باشند و ایجاد شرایط استثنائی برای برخی داوطلبان از طریق مصوبات و قانون، حقوق سایر داوطلبان را پایمال میکند و عدالت آموزشی را زیر سوال میبرد. اما از طرف دیگر، عدهای دیگر به عنوان موافق این امر معتقدند تقسیمبندی داوطلبان با سهمیههای مختلف موجب ایجاد فرصت برابر برای داوطلبانی که دسترسی مناسب به امکانات آموزشی ندارند و در نگاه دیگر بهرهمندی جانبازان، ایثارگران و خانواده شهدا از فرصت بیشتر برای قبولی در دانشگاه خواهد شد.
بنابراین همانطور که ذکر شد، اعمال سهمیهبندی در پذیرش دانشجو در دانشگاهها موضوع جدیدی نیست، به عنوان مثال در سال ۱۳۴۸ دانشگاههای شهرستانها تا حدود ۵۰ درصد از دانشجویان خود را از بین داوطلبان محلی انتخاب میکردند.
در سال ۱۳۶۱ داوطلبان به سه گروه کلی داوطلبان آزاد، داوطلبان منطقهای و داوطلبان نهادها تقسیم میشدند. داوطلبان آزاد، شامل کسانی میشد که دیپلم خود را از استان تهران یا یکی از شهرهای تبریز، ارومیه، رشت، ساری، مشهد، کرمان، زنجان، سمنان، یزد، اراک، اصفهان، کرمانشاه، همدان و شیراز اخذ کرده بودند.
سهمیه مناطق
سهمیه مناطق پرجمعیتترین سهمیه کنکور سراسری است که بیش از ۹۵ درصد شرکتکنندگان کلیه گروههای آزمایشی کنکور تجربی، ریاضی، انسانی، هنر و زبانهای خارجه را در خود جای میدهد. سهمیه مناطق که خود به سه سهمیه منطقه ۱، منطقه ۲ و منطقه ۳ تقسیم میشود به کلیه داوطلبانی تعلق میگیرد که مشمول سهمیه ایثارگران، جانبازان و خانواده شهدا نمیشوند و بر اساس محل تحصیل سه سال پایانی دبیرستان، مشمول یکی از مناطق ۱ ، ۲ یا ۳ هستند. در واقع اساس دستهبندی سهمیه مناطق عدالت آموزشی است و سعی شده داوطلبان سهمیه هر منطقه از لحاظ دسترسی به امکانات آموزشی در یک سطح قرار گیرند. به ترتیب هرچقدر از شهرها و مناطق تحت پوشش سهمیه منطقه ۱ به شهرها و مناطق تحت پوشش سهمیه منطقه ۳ حرکت میکنیم، دسترسی به امکانات آموزشی کمتر میشود و همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم، اکثریت شرکتکنندگان کنکور سراسری در سهمیه مناطق جای میگیرند.
سهمیهبندی جنسیتی
طرح سهمیهبندی جنسیتی در دانشگاهها طرحی است که در مجلس هفتم شورای اسلامی ارائه شد که بر اساس آن سازمان سنجش آموزش کشور با سهمیهبندی جنسیتی در کنکور سراسری محدودیتهایی را برای ورود دختران به دانشگاه باید اعمال کند. اگر چه این طرح که به منظور «حفظ قداست خانواده» و «ایجاد تناسب بین راهیابی دختران و پسران به دانشگاه» ارائه شده است، توسط کمیسیون زنان دفتر تحکیم وحدت محکوم شده است؛ اما این طرح در برخی رشتههای پزشکی نظیر ارتوپد و زنان و زایمان بیشتر اجرایی میشود.
در حال حاضر جامعه ایثارگری (خانواده شهدا، جانبازان و خانواده آنها، آزادگان و خانواده آنها) در آزمونهای ورودی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور در مقاطع مختلف از سه سهمیه قانونی شاهد، رزمندگان و خانواده شهدا استفاده میکنند.
سهمیه ۵ درصدی شاهد
سهمیه ۵ درصد شاهد به صورت ۵ درصد اضافه بر ظرفیت کل دانشگاهها و مراکز آموزش عالی جهت تسهیل ورود فرزندان شهداء، جانبازان بالای ۷۰ درصد، فرزندان جانبازان ۵۰ درصد و بالاتر و فرزندان آزادگان در مراکز آموزش عالی در نظرگرفته شدهاست. این سهمیه پیرو فرمان رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر رسیدگی هرچه بیشتر به امور تحصیلی فرزندان شاهد دوم بهمن سال ۶۵ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیدهاست.
در واقع سهمیه شاهد فقط در آزمون سراسری سازمان سنجش اعمال میشود، استفادهکنندگان از این سهمیه جهت قبولی در رشته مورد تقاضا باید حدود ۷۵ درصد نمره "آخرین" فرد پذیرفته شده سهمیه آزاد را کسب کرده باشند (مثلاً اگر آخرین فرد پذیرفته شده با نمره ۱۶۰ از ۲۰۰ پذیرفته شده باشد، سهمیه شاهد با نمره ۱۲۰ از ۲۰۰ در همان رشته پذیرفته میشود)، تمامی مشمولین سهمیه شاهد در سهمیه رزمندگان نیز گزینش میشوند.
سهمیه رزمندگان
این سهمیه تحت عنوان عمومی "قانون ایجاد تسهیلات برای ورود رزمندگان و جهادگران داوطلب" ۳۰ بهمن سال ۶۷ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و مجدداً در سالهای ۷۱ و ۷۳ مورد اصلاح قرار گرفته است. بر اساس این قانون ۴۰ درصد از ظرفیت دانشگاهها در آزمون سراسری، کاردانی پیوسته، جامع علمی کاربردی، کاردانی به کارشناسی (با کسب حداقل ۷۵ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده عادی) و همچنین ۲۰ درصد ظرفیت دانشگاهها در مقاطع کارشناسی ارشد ناپیوسته و بالاتر (با کسب ۸۰ درصد نمره فرد پذیرفته شده عادی) به واجدین شرایط اختصاص مییابد.
سهمیه خانواده شهدا
بر اساس این سهمیه که ۲۲ بهمن سال ۶۳ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید، منسوبین درجه اول شهداء شامل برادران و خواهران و والدین شهداء میتوانند از این سهمیه بهرهمند شوند. میزان ظرفیت این سهمیه ثابت نبوده و هرساله به نسبت تعداد داوطلبان خانواده شهداء به کل داوطلبان در هر کد رشته، ظرفیت خاصی را به خود اختصاص میدهد. حدنصاب لازم در این سهمیه ۸۵ درصد نمره فرد قبولی بدون سهمیه در هر رشته محل است. این سهمیه صرفاً در آزمون سراسری و آزمونهای کاردانی پیوسته آموزشکدههای فنیوحرفهای و نیز مقاطع کاردانی و کارشناسی پیوسته دانشگاههای جامع علمی کاربردی و پیام نور اعمال میشود.
سهمیه بهیاران
این سهمیه شامل کسانی میشود که دیپلم نظام قدیم یا نظام جدید در مدارس کار و دانش را دارند. سهمیه این افراد فقط برای ورود به رشته پرستاری با اخذ تاییدیه از سازمان مربوطه امکان پذیر است و ۵۰ درصد از ظرفیت تمام دانشگاههایی که رشته پرستاری را دارند، مربوط به این دسته از افراد است.
بطور کلی بر اساس بررسیهای صورت گرفته ۱۹ سهمیه مربوط به کنکور سراسری وجود دارد که در برخی از حوزهها به گونهای پیشبینی شده که ظرفیت اختصاص داده شده به برخی سهمیهها بالاتر از ۵۰ درصد است؛ یعنی بیشتر از ۵۰ درصد ظرفیت به سهمیه اختصاص داده شده و این باعث شده که مفهوم رقابت در آزمون از بین برود.
دو تغییر اساسی سهمیهها در آزمونهای ۹۷
باید گفت سهمیههای آزمون سراسری در طول این نیم قرن با تغییرات زیادی روبه رو شده که آخرین تغییر آن به کنکور ۹۶ و تاثیر سهمیه ۵ درصدی ایثارگران است که در کنکور ۹۷ نیز اعمال شد. در واقع در دفترچه امسال آزمون کارشناسی ارشد نیز دو تغییر مهم ایجاد شده؛ اول اینکه بر اساس قانون ۵ درصد ظرفیت هر کد رشته محل به جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسر و فرزندان آنان و «همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه » اختصاص دارد (سهمیه ایثارگران ۵ درصد ظرفیت). دوم اینکه طبق یک تبصره جدید در صورتی که سهمیه ۲۵ درصدی ایثارگران توسط داوطلبان مشمول سهمیه فوق تکمیل نشود، ظرفیت خالی مانده، ابتدا به مشمولین سهمیه ۵ درصدی ایثارگران که شرایط و حدنصاب لازم را داشته باشند، تخصیص یافته و اگر باز هم این ظرفیت خالی ماند، باقیمانده آن به داوطلبان سهمیه آزاد اختصاص یافت.
تغییرات در سهمیه ورود به دانشگاهها که سال ۹۷ از سوی مجلس شورای اسلامی تصویب شد، با اعتراضات بالای داوطلبان مواجه شد که در نهایت واکنش مراجع ذیربط را نیز برانگیخت. در نهایت سازمان سنجش و وزارت علوم گزارشات مبسوطی را از قانون اختصاص سهمیهها به مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه دادند و اصلاح این قانون در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در دست بررسی قرار گرفت که این طرح بعد از کش و قوسهای فراوان با مخالفت نمایندگان به تصویب مجلس نرسید
انتقادات به اعمال سهمیهها فراوان در آزمونهای سراسری تا جایی پیش رفت که مسئولان مجدد مصمم به اصلاح این قانون شدند به طوریکه در این زمینه کارگروه اصلاح سهمیهها در شورای عالی فرهنگی تشکیل شد و بر همین اساس مقرر شد شورای عالی انقلاب فرهنگی این موضوع را بررسی کند تا ساماندهی اساسی در کل سهمیهها صورت بگیرد.
جزییات لایحه ساماندهی سهمیه ها
اتفاق نظر در اصلاح سهمیه ورود به دانشگاهها بعد از تبدیل شدن آن به عنوان مطالبه جدی جامعه، موجب شد مسئولان آموزش عالی کشور با مشورت گرفتن از روسای دانشگاهها و لحاظ کردن دیدگاههای مختلف لایحه "ساماندهی سهمیه های ورود به مقاطع مختلف آموزش عالی" را بعد از امضای رئیس سازمان سنجش آموزش کشور و وزرای علوم و بهداشت به منظور تصویب تقدیم دولت کنند. بر اساس مفاد این لایحه سهمیههای مندرج در قانون خدماترسانی به ایثارگران و اصلاحات بعدی آن، قانون ورود رزمندگان به دانشگاهها و موسسات آموزش عالی، سهمیه مربوط به کارگر نمونه، قهرمانان ورزشی، حافظان قرآن، دانشجوی نمونه کشوری، بهیار و...لغو خواهد شد.
مسئولیت شورای سنجش و پذیرش دانشجو
در لایحه فوق شورای سنجش و پذیرش دانشجو در آزمون سراسری و تحصیلات تکمیلی به عنوان مراجع سیاستگذار در حوزه سنجش و پذیرش دانشجو در آموزش عالی معرفی شده است. همچنین مقاطع تحصیلی شامل تمامی دورههای کاردانی (پیوسته و ناپیوسته)، کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته)، کارشناسی ارشد (پیوسته یا ناپیوسته)، دکترای حرفهای، عمومی و تخصصی و دستیاری گروه علوم پزشکی و دامپزشکی عنوان شده است.
طبق لایحه ارسالی فوق آزمون سراسری آزمونی است که توسط سازمان سنجش آموزش کشور برای سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی از مقطع دیپلم و به صورت کشوری برگزاری میشود یا مطابق آزمون سنجش و پذیرش دانشجو به صورت صرفا با سوابق تحصیلی پذیرش میکند. همچنین کلیه دانشگاهها، موسسهها، دانشکدهها، موسسات آموزش عالی دولتی و غیردولتی از جمله دانشگاه آزاد و همچنین موسسات پژوهشی وابسته به سایر دستگاهها که دارای مجوز از وزارتین علوم و بهداشت و یا شورای عالی انقلاب فرهنگی برای پذیرش دانشجو در مقاطع تحصیلی است، ذکر شده است.
مشمولان استفاده از سهمیه ایثارگران
طبق مفاد لایحه فوق ایثارگران شامل همسر و فرزندان شهدا و مفقودالاثران، جانبازان بالای ۵ درصد، همسر و فرزندان آنها، آزادگان و همسر و فرزندان آنها، رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه، همسر و فرزندان آنها، برادر، خواهر، پدر و مادر شهید است.
حدنصاب گزینش آزاد
در لایحه فوق حد نصاب گزینش آزاد به این شکل مطرح شده است که گزینش علمی تمامی داوطلبان انتخاب رشته کننده در هر آزمون بدون هیچ قیدی به میزان ظرفیت هر کد رشته محل گزینش آزاد نامیده میشوند که در آن نمره آخرین فرد قبول شده در هر کد رشته محل به عنوان حد نصاب گزینش در آن کد رشته محل در نظر گرفته میشود.
جزییات سهمیهها در لایحه ساماندهی
بر اساس جزئیات سهمیههای لایحه فوق، در آزمون سراسری برای پذیرش دانشجو در مقاطع کاردانی ناپیوسته، کارشناسی ناپیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری حرفهای سهمیههای پذیرش به صورت آزاد، مناطق ۱، ۲ و ۳ و ایثارگران حساب شود.همچنین در آزمونهای فنی و حرفهای (کاردانی پیوسته)، کاردانی پیوسته و ناپیوسته علمی و کاربردی، کاردانی به کارشناسی (کارشناسی ناپیوسته)، کارشناسی ارشد ناپیوسته و آزمون دکتری تخصصی و دستیاری گروه علوم پزشکی و دامپزشکی، سهمیههای پذیرش به دو صورت "آزاد" و "ایثارگران" باشد.
ظرفیت کدرشته محلهای پذیرش
در جزئیات وضعیت سهمیههای این لایحه آمده است ظرفیت هر کد رشته محل در آزمون سراسری در مجموع به میزان ۵۰ درصد به نسبت شرکتکنندگان در هر یک از مناطق (یک، دو و سه) و مابقی ۵۰ درصد به صورت آزاد به تمامی داوطلبان متقاضی هر کد رشته محل اختصاص مییابد به طوریکه شورای سنجش و پذیرش دانشجو مجاز است با توجه به امکانات آموزشی، پژوهشی، آزمایشگاهی و رفاهی موسسه و در جهت ارتقای سطح علمی پذیرفتهشدگان و حفظ کیفیت آنها نسبت به تعدیل سهم داوطلبان آزاد و مناطق، حداکثر تا پنج درصد ظرفیت اقدام کنند.
براساس مفاد لایحه فوق در سایر آزمونها تمامی ظرفیت هر کد رشته محل به کلیه داوطلبان و به صورت آزاد و رقابتی اختصاص مییابد اما در تمامی آزمونها پنج درصد از ظرفیت تعیین شده در هر کد رشته محل به صورت اضافه بر ظرفیت به ایثارگران اختصاص مییابد.
سهمیه به چه کسانی تعلق می گیرد؟
طبق لایحه فوق در استفاده از سهمیه فوق اولویت با همسر و فرزندان شهدا و مفقودالاثران، جانبازان ۲۵ درصد به بالا و همسر و فرزندان آنها، آزادگان و همسر و فرزندان آنها، رزمندگان با شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه و جانبازان زیر ۲۵ درصد است. در صورتی که این ظرفیت تکمیل نشود، خالی مانده ظرفیت به خانواده شهدا (پدر، مادر و خواهر و برادر)، همسر و فرزندان جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسر و فرزندان آنها، رزمندگان با شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه اختصاص مییابد و در صورت تکمیل این ظرفیت در هر کد رشته محل سایر ایثارگران با داوطلبان غیر ایثارگر رقابت میکنند ضمن اینکه سهمیه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص المپیادهای آموزشی جهانی به قوت خود باقی و پذیرش در هر کد رشته محل توسط سازمان انجام میشود.
سهمیه استعدادهای درخشان در لایحه جدید
طبق لایحه فوق سهمیه مصوب شورای هدایت استعدادهای درخشان در خصوص المپیادهای دانشآموزشی داخلی دارای مدال طلا، نقره یا برنز حداکثر با میزان پنج درصد ظرفیت و به صورت مازاد صرفا در رشتههای مرتبط که شورای تعیین مینماید توسط سازمان تخصص داده میشود.
در تمامی آزمونها برای تأمین نیاز مناطق محروم (کم برخوردار) با توجه به نیازسنجیهای وزارتین و در صورت نیاز حداکثر پنج درصد ظرفیت هر کد رشته محل به صورت مازاد بر ظرفیت در دانشگاههای استان مربوطه اختصاص مییابد و در صورت عدم وجود رشته در همان استان، وزارتین میتوانند در نزدیکترین موسسه واقع در استانهای هم جوار این ظرفیت را اختصاص دهد.
همچنین در این لایحه آمده است در آزمونهای کارشناسی ارشد ناپیوسته و دکتری تخصصی و همچنین دستیاری گروه پزشکی و دامپزشکی حداکثر سقف ظرفیت پذیرش دانشجوی استعداد درخشان که مشمولین آن توسط شورای هدایت استعدادهای درخشان تعیین میشود حداکثر تا پنج درصد مازاد بر ظرفیت هر کد رشته محل میباشد که حسب مورد با نظارت کامل سازمان یا مرکز انجام میشود.
سهمیه بلایای طبیعی حذف نشد
ضمن اینکه سهمیههای مصوب برای بلایای طبیعی در آزمون سراسری مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی به قوت خود باقی است. این سهمیه به صورت مازاد بر ظرفیت توسط سازمان سنجش آموزش کشور تخصیص داده میشود.
جزئیات حد نصاب آزمونها
جزئیات حد نصاب آزمونها نیز به این شکل عنوان شده است که حد نصاب مربوط به ایثارگران در تمامی آزمونها ۸۵ درصد حد نصاب گزینش آزاد است. ضمن اینکه حد نصاب مربوط به المپیادهای دانشآموزی دارای مدالهای برنز، نقره و طلا ۹۰ درصد حد نصاب گزینش آزاد در کد رشته محل مورد تقاضا است. همچنین اگر پذیرش دانشجو در چندین مرحله صورت میپذیرد حد نصابهای فوق در تمامی موارد نیز لازمالاجرا است.
شمول این قانون برای پذیرش دانشجو در تمامی موسسههایی است که با مجوز قانونی از دفاتر گسترش وزارتین اقدام به جذب دانشجو در هر یک از دورههای دایر (روزانه نوبت دوم) پردیس ظرفیت مازاد، مجازی، غیرانتفاعی، فنی و حرفهای، پیام نور، علمی و کاربردی، دانشگاه آزاد اسلامی و... است و پذیرش برای تمامی دورهها توسط سازمان یا مرکز انجام میشود.
زمان اجرای قانون جدید/هر داوطلب فقط یکبار مجاز به استفاده از سهمیه است
براساس لایحه فوق حداکثر سه ماه بعد از تصویب این قانون آییننامه اجرایی آن حسب مورد توسط شورای سنجش و پذیرش دانشجو تدوین و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید. هر گونه تغییر در آییننامه اجرایی یک سال پس از تصویب آن برای اجرا اعتبار مییابد و شورای سنجش و پذیرش دانشجو میتواند دستورالعمل اجرایی را به طور کلی و یا برای هر آزمون به صورت جداگانه تدوین کند. شرایط و ضوابط استفادهکنندگان از سهمیهها، گزینش علمی، تعداد دفعات مجاز شرکت مجدد پذیرش شدگان در هر آزمون و... در دستورالعمل اجرایی تعیین میشود.هر داوطلب فقط یک بار مجاز به استفاده از سهمیه به استثنای سهمیه مناطق در هر مقاطع تحصیلی است.
سهمیه فرزندان اعضای هیات علمی حذف شد
جزئیات مصوبه تسهیلات جابهجایی فرزندان اعضای هیأت علمی نیز به این صورت است که مصوبه تسهیلات فرزندان اعضای هیأت علمی از زمان اجرای این قانون لغو میشود.
همچنین سنجش و پذیرش دانشجو در کلیه مقاطع و دورههای آموزش عالی براساس این قانون و قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی مصوب شهریور سال ۹۲ به استثنای ماده ۷ آن و همچنین قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دورههای تحصیلات تکمیلی در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور مصوب اسفند سال ۹۴ به استثنای ماده ۶ آن مجلس شورای اسلامی انجام میشود. در تبصره این ماده آمده است تصمیمگیری در خصوص سایر شرایط و ضوابط پذیرش دانشجو از قبیل تعیین حد نصاب نمره علمی در مراحل مختلف آزمونها که در قوانین مندرج در ماده ۹ درج نشده است بر عهده شورای سنجش و پذیرش میباشد.
چه سهمیههایی حذف شدند؟
در این لایحه که در قالب ۱۰ ماده تدوین شده است آمده است تمامی قوانین و مقررات مصوبه ابلاغی مجلس شورای اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و کمیتههای مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای هدایت استعدادهای درخشان در خصوص نحوه اعمال سهمیهها در دانشگاهها و موسسات آموزش عالی (شامل بومیگزینی، عدالت آموزشی، سهمیههای مندرج در قانون خدماترسانی به ایثارگران و اصلاحات بعدی آن، قانون ورود رزمندگان به دانشگاهها و موسسات آموزش عالی، سهمیه مربوط به کارگر نمونه، قهرمانان ورزشی، حافظان قرآن، دانشجوی نمونه کشوری، بهیار و...) لغو و این قانون جایگزین آنها میشود و پس از آن امکان ایجاد هیچ گونه سهمیه جدیدی به جز موارد مندرج در این قانون وجود ندارد.
به گزارش ایسنا، از دیدگاه بسیاری از داوطلبان وجود سهمیههای ۱۹ گانه در آزمونهای سراسری و حتی آزمون مقاطع بالاتر، کاملا عدالت آموزشی و رقابت برای کسب فرصتها را زیر سوال میبرد، چرا که این سهمیهها بیش از ۶۰ درصد ظرفیت برخی حوزهها را به خود اختصاص میدهد. بنابراین خانوادهها و داوطلبان چشمانتظار تصمیم گیری جدی مسئولان در خصوص اصلاح سهمیه آزمونها هستند و امیدوارند لایحه "ساماندهی سهمیه های ورود به مقاطع مختلف آموزش عالی"نابرابریهای این سهمیهها را حذف کرده و فضای برابر و یکسان برای رقابت هزاران داوطلب در دانشگاهها ایجاد کنند.
انتهای پیام