به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس، یک دهه پس از آشوب مرگباری که سین‌کیانگ را گرفتار کرد، کامیلان ابودوشلمو همچنان به وضوح خشونتی که او را آواره کشور دیگری کرد به یاد می‌آورد. پنجم ژوئیه ۲۰۰۹ ابودوشلمو در طبقه دهم یک برج اداری در اورومچی، مرکز منطقه سین‌کیانگ چین به همراه پدرش پنهان شده بود. او در کنار پارکی اتوبوسی را دید که در آتش می‌سوخت. او سپس صدای انفجار موتورسیکلتی در همان حوالی را شنید. ساعاتی بعد او و پدرش به سرعت به سمت خانه حرکت کردند. او اویغورهایی را دید که مقابل مدرسه‌ای با چینی‌های هان درگیر بودند. اجساد ده‌ها تن در خیابان‌ها به چشم می‌خورد که تنها گوشه‌ای از حدود ۲۰۰ کشته آن شب می‌شد.
ابودوشلمو و ده‌ها هزار اویغور دیگر اکنون در ترکیه زندگی می‌کنند و از دوستان و خانواده‌اشان دور افتاده‌اند. تحلیلگران می‌گویند، شورش اورومچی دستاویزی برای تدابیر امنیتی سختگیرانه شد که اکنون در سراسر سین‌کیانگ که حدود یک میلیون اویغور، قزاق و دیگر گروه‌های مسلمان دارد، اجرایی می‌شود و گمان می‌رود شمار گسترده‌ای از آنان در کمپ‌های محافظت‌شده گرفتار باشند. زندانیان سابق به آسوشیتدپرس گفتند که در آن مراکز هدف شکنجه روانی و بازآموزی قرار داشتند.
در زمانی که این شورش به وقوع پیوست، ابودوشلمو تنها ۹ سال سن داشت. او در آن زمان می‌دانست که شاهد واقعه‌ای وحشتناک است اما هرگز تصور نمی‌کرد سال‌های آتی کار به کجا می‌رسد. این شهروند سابق اورومچی می‌گوید: فکر می‌کردم مردمان هان و اویغور صلح کنند. کمپ‌ها؟ هرگز فکرش را هم نمی‌کردم که چنین اتفاقی رخ دهد.
این شورش با یک اعتراضات مسالمت‌آمیز آغاز شد. چند هفته پیش از آن کارگران هان در نزاعی در یک کارخانه ساخت اسباب‌بازی در شائوگوآن، شهر صنعتی در استان ساحلی گوآنگدونگ چین دست‌کم دو مهاجر اویغور را کشتند. کارگران هان از تجاوز ادعایی به زن اقلیت هان خشمگین بودند و بعداً تحقیقات دولتی مشخص کرد اصلاً چنین حادثه‌ای رخ نداده بود.
تصاویر این زد و خورد به سرعت در سین‌کیانگ پخش شد. یک مرد هان موهای جنازه یک اویغور را گرفته و روی زمین می‌کشید. این تصاویر باعث برانگیختن اویغورهایی شد که از دولت تحت حاکمیت هان بعد از انقلاب کمونیستی در ۱۹۴۹ ناراضی بودند.
لیست شکایت آنان بلند بالا بود؛ محدودیت‌های شدید در آموزه های دینی، تبعیض علیه اویغورهای تحصیل کرده جویای شغل، یارانه‌ها و مزایای مهاجران هان برای اقامت در زمین‌هایی که زمانی متعلق به اویغورها بود. بدترین مورد، تهدید مقامات دولتی به جریمه یا حتی حبس والدینی بود که اجازه نمی‌دادند دختران جوان و مجردشان برای کار در کارخانجات داخل چین منتقل شوند. همچنین برنامه‌ای وجود داشت که کشاورزان را مجبور می‌کرد تا رایگان جاده‌ها را صاف کنند، حفاری انجام دهند و زمین را برای کاشت محصولات کشاورزی برای دولت پاک کنند و همین به احساس نارضایتی دامن می‌زد.
کارگران کشته شده اویغور در برنامه اشتغال دولتی حضور داشتند که بیش از ۱۰۰۰ مایل (۱۶۰۰ کیلومتر) دورتر از خانه‌هایشان فرستاده شده بودند. برای بسیاری، مرگ آنان نتیجه سیاست‌های مداخله‌جویانه اشتباه پکن و تبعیض چینی‌های هان بود.
این وقایع دانشجویان اورومچی را بر آن داشت تا اعتراضات پنجم ژوئیه را با درخواست از دولت برای انجام تحقیقات برگزار کنند. به گفته شاهدان اویغور، معترضان عصر همان روز از سوی پلیس متوقف شدند و تنش‌ها تا جایی بالا گرفت که افسران پلیس آتش گشودند. دو دانشجوی حاضر در اعتراضات به آسوشیتدپرس گفتند، در جریان آن ماجرا هدف تیراندازی قرار گرفتند.
روزها پس از حادثه پنجم ژوئیه ۲۰۰۹ پکن برای برقراری نظم صدها نیرو به منطقه اعزام کرد. آنان چندین هفته گاز اشک‌آور شلیک می‌کردند و صدها تن حین عملیات‌ها بازداشت شدند و ده‌ها سال حبس کشیدند. این منطقه با ۲۰ میلیون جمعیت چندین ماه اینترنت نداشت تا استفاده از رسانه‌های اجتماعی محدود شود.
اوضاع عادی شد اما سین‌کیانگ هرگز به حالت اول بازنگشت. اختلافات قومی تشدید شد. چینی‌های هان از محله‌های اویغور دوری می‌کردند و برعکس. بسیاری از چینی‌های هان از جنوب این منطقه که اکثراً اویغورنشین بودند خارج می‌شدند چون باور داشتند آنجا خطرناک است. به گفته کارشناسان، اعتراضات پنجم ژوئیه و سرکوب پس از آن "نقطه برگشت" بود.
نیکولاس بکلین، مدیر حوزه شرق و جنوب‌شرقی آسیا در عفو بین‌الملل می‌گوید: از آن لحظه به بعد، چین موضع سرسختانه‌ای علیه کنترل مذهب و کنترل گروه‌های قومی اقلیت در این منطقه اتخاذ کرد. عملیات‌های امنیتی آن به شدت افزایش یافت. همین است که امروز به چنین شرایطی کشیده شده است.
انتهای پیام