‌به گزارش ایسنا، مرکز دفن زباله خرم‌آباد به قبرستانی از زباله تبدیل شده و بوی تعفن آن تا چند کیلومتری به مشام می‌رسد.

با بازدید میدانی از محل دفن زباله‌های خرم‌آباد در جاده کمربندی خرم‌آباد متوجه تعطیلی کارگاه پردازش زباله در این سایت شدیم که باید تدبیری برای این معضل از سوی کارگروه مدیریت پسماند اندیشیده شود.

آلوده شدن آب‌های زیرزمینی منطقه، فاجعه‌ای زیست محیطی

علی فولادوند از فعالان زیست محیطی در این خصوص به ایسنا گفت: مدیریت پسماندهای شهری نیاز به اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا و سرمایه‌گذاری زیرساختی دارد.

وی بیان کرد: حضور سگ‌های ولگرد، حشرات، جوندگان از عوامل مهم انتشار بیماری‌های اپیدمی در این محل است.

فولادوند با تاکید براینکه آتش سوزی زباله‌ها در سایت دفن زباله موجب آلودگی شدید هوا در منطقه می‌شود، اظهار کرد: سوزاندن زباله‌ها در محیط شهری موجب انتشار گازهای سمی، سرطان‌زا و ایجاد خطر برای افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی می‌شود.

این فعال زیست محیطی تصریح کرد: اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا می‌تواند موجب کاهش حجم زباله‌های انتقالی به محل دفن زباله‌ها شود و هزینه‌های برنامه مدیریت پسماندها را برای شهرداری کاهش داده و درآمدی نیز نصیب شهرداری کند و این درحالیست که از آلودگی محیط زیست هم جلوگیری می‌شود، البته اجرای این طرح نیازمند همت مسئولین و همکاری مردم است و می‌تواند موجب توسعه اقتصادی اجتماعی شهر شود.

فولادوند ادامه داد: عملیات بهداشتی دفن زباله‌ها باید در سایت دفن زباله‌های شهری با رعایت اصول زیست محیطی صورت گیرد و از پوشش خاک برای دفن زباله‌ها و تجزیه آنها استفاده شود تا با عایق‌کاری بستر ترانشه‌های دفن زباله از آلودگی آب‌های زیر زمینی جلوگیری شود.

وی افزود: عدم جمع‌آوری به موقع زباله‌ها در شهر موجب افزایش حضور حشرات و جوندگان در شهر می‌شود و بستر مناسبی برای انتشار بیماری‌های واگیر و عفونی ایجاد می‌کند.

این فعال زیست‌محیطی در ادامه آلوده شدن آب‌های زیر زمینی منطقه به واسطه نفوذ شیرابه‌های زباله‌ها را فاجعه و تهدید بزرگ زیست محیطی دانست و تاکید کرد: همچنین عدم انجام دفن بهداشتی پسماندهای شهری در سایت دفع زباله‌های شهری خرم‌آباد موجب انتشار آلاینده‌های هوا و آب شده است.

با بکارگیری امکانات عملی و علمی دفن پسماندها می‌توان طی فرآیندهایی زباله‌های تر را به مواد تقویت‌کننده خاک یا کود (کمپوست) تبدیل کرد که سرشار از مواد آلی و عناصر مورد نیاز گیاه است.

غلظت آلاینده‌های آب هزینه پاکسازی و بازچرخانی آن را افزایش می‌دهد

دکتر محمد درویش، فعال زیست محیطی نیز با بیان اینکه دفن زباله‌ها یک معضل سراسری در کشور است و هر جایی که سطح آب زیرزمینی بالاتر و شیب کمتر باشد این بحران می‌تواند خیلی جدی‌تر باشد، افزود: در سواحل دریای مازندران و استان‌های مازندران، گیلان و گلستان و در سواحل خلیج فارس و دریای عمان این خطر جدی‌تر است چون شیرابه‌ها خیلی راحت وارد دریا و رودخانه‌ها می‌شود.

وی ادامه داد: در سفره‌های آب زیرزمینی پس از ۳ تا ۴ متر با آب می‌رسیم و این مهم می‌تواند کیفیت آب شرب را به شدت به خطر بیاندازند، گزارش‌هایی هم که می‌رسد که بیشترین تعداد بیماری‌های ناشی از آب آلوده در حاشیه سواحل شمال و جنوب است که با آن درگیر هستند.

درویش گفت: در منطقه زاگرس که شیب زیاد است و سفره‌های آب زیرزمینی عمیق‌تر هستند این خطر در کوتاه‌مدت کمتر است اما انباشت زباله‌ها متأسفانه به محلی تبدیل شده که اغلب پرندگان و وحوش وارد آن می‌شوند.

این فعال زیست محیطی بیان کرد: در شهرکرد، کهگیلویه و بویراحمد و بخش‌هایی از لرستان این منظره‌ها را از نزدیک دیدم این پرنده‌ها و وحوش می‌آیند مواد آلاینده را مصرف می‌کنند و در زنجیره غذایی مابقی حیوانات استفاده و نهایتاً به صورت غیرمستقیم ما هم استفاده می‌کنیم و این می‌تواند بسیار خطرآفرین باشد.

وی افزود: گزارش‌هایی که از همدان می‌رسد حاصل ۵۰ سال استفاده بی‌رویه از کودهای شیمیایی و رهاسازی زباله است که سبب شده با اینکه لایه‌های خاک زیادی دارند در طول این ۵۰ سال بخشی از سفره‌های آب زیرزمینی همدان که شامل آب شرب است آلوده شود و این خطر وجود دارد که در مناطق دیگر این اتفاق بیفتد.

درویش عنوان کرد: برای اینکه یک لیتر آب سالم با شیرابه و پساب تلفیق شود هزینه رفع این مشکل خیلی زیاد است البته بستگی دارد که این شیرابه‌ها متأثر از زباله‌های بیمارستانی، صنایع شیمیایی و پساب‌های کشاورزی و خانگی باشد و هر چقدر غلظت آلاینده‌های آن بیشتر باشد هزینه پاکسازی و بازچرخانی آن فوق‌العاده افزایش می‌یابد.

طرح تفکیک از مبدا زباله اصولی‌ترین روش برای صرفه‌جویی در مصرف سوخت و کاهش آلایندگی، حجم زباله‌ها، صرفه‌جویی در زمان، کاهش تعداد خودروها و نیروی انسانی برای جمع‌آوری و حمل زباله است.

ورود شیرابه ناشی از زباله‌های شهری به محیط‌های آبی یک تهدید جبران‌ناپذیر

دکتر علی حقی‌زاده، نماینده انجمن علوم مهندسی منابع آب در لرستان در این خصوص اظهار کرد: ورود شیرابه ناشی از زباله‌های شهری به محیط‌های آبی یک تهدید جبران‌ناپذیر است.

وی با بیان اینکه امروزه اهمیت مسئله آسیب‌پذیری آب‌های زیرزمینی تا آنجا مورد توجه کارشناسان سیاست‌گذاران دولت‌ها قرار گرفته که از آن به عنوان یک کالای اقتصادی بسیار حیاتی نام می‌برند و عموماً در موضوعات مهم منطقه‌ای و حتی بین‌المللی عنصر اساسی در فرایند توسعه اقتصادی هر کشور محسوب می‌شود، گفت: حفاظت و استفاده بهینه از منابع آب از اصول توسعه پایدار در هر کشور محسوب می‌شود آگاهی از کیفیت منابع آب یکی از نیازمندی‌های مهم در برنامه‌ریزی، توسعه منابع آب، حفاظت و کنترل آنهاست ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
 

آلودگی منابع آب زیرزمینی از مهمترین مسائل زیست محیطی

این دانشیار دانشگاه لرستان با بیان اینکه آلودگی منابع آب زیرزمینی در حال حاضر یکی از مهمترین مسائل زیست محیطی محسوب می‌شود، افزود: یکی از عوامل مهمی که سهم بسزایی در آلودگی منابع آب زیرزمینی دارد دفع مواد زائد جامد و زباله‌های شهری است.

وی گفت: نفوذ شیرابه به داخل خاک برای رسیدن آن به سفره‌های آب زیرزمینی به علت وجود آلاینده‌هایی نظیر هیدروکربورها، فلزات سنگین و نظایر آنها باعث ایجاد مشکلات عدیده‌ای می‌شود.

حقی‌زاده با اشاره به اینکه ورود شیرابه محیط‌های آبی یک تهدید بسیار جدی شناخته شده است، اضافه کرد: با توجه به اهمیت آنها به عنوان یکی از منابع توسعه و استفاده از آن جهت بهره‌وری‌های مختلف و نظر به ویژگی اقلیمی کشورمان که جز مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا محسوب می‌شود بررسی مدیریت علمی و جدی در این زمینه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است که عمده ترین مشکل عدم مکان‌یابی مناسب محل دفن زباله و به تبع آن وجود گودال‌های دفن زباله، مسئله آلودگی آب‌های زیرزمینی در اثر نفوذ شیرابه است که به دلیل عدم رعایت اصول دقیق مهندسی پدید می‌آید.

این دانشیار دانشگاه لرستان تصریح کرد: در این محل‌ها آب‌های سطحی به تدریج برخی مواد سوال را در خود حل کرده و با شیرابه زباله‌ها مخلوط شده و مایعی بسیار آلوده‌کننده تشکیل می‌دهد.

وی گفت: شیرابه مایعی بوده که از میان مواد زائد جامد تراوش شده و حاوی مقادیر زیاد مواد محلول و معلق است، براساس تحقیقات صورت گرفته در ایران مواد زائد را سبزیجات باقی مانده میوه‌ها و مواد غذایی تشکیل می‌دهند در نتیجه میزان مواد محلول و مایع زباله‌های خانگی بالاست و عناصری همچون سدیم، کلسیم، آهن، مس، آلومینیوم، سرب، روی، نیکل، کادیوم، کروم و آنادیم در شیرابه یافت می‌شود.
 

پیدایش شیرابه می‌تواند همزمان با دفع زباله تا ۲۰ سال بعد ادامه داشته باشد

نماینده انجمن علوم مهندسی منابع آب در لرستان با اشاره به اینکه شیرابه حالت اسیدی دارد و میزان PH آن بستگی به غلظت موجود در ترکیبات زباله و CO2 حاصل از اکسیداسیون موارد دارد، گفت: به دلیل خطرناک بودن ورود شیرابه‌ها به آب‌های زیرزمینی، باید بیشترین تلاش برای حذف یا محدود کردن آنها صورت گیرد؛ پیدایش و ظهور شیرابه می‌تواند همزمان با دفع زباله و یا دیرتر تا ۲۰ سال بعد نیز ادامه داشته باشد.

وی گفت: اکسیژن مورد نیاز جهت اکسیداسیون یک شیرابه، فاضلاب و پساب معیار مناسبی برای آگاهی از مقدار مواد آلوده‌کننده موجود در آنهاست.

حقی زاده با بیان اینکه دو روش تعیین میزان آلودگی شهر که بر اساس موارد یاد شده، تحت عناوین BOD و COD شناخته شده است، افزود: در چند دهه اخیر، مصرف کودهای نیتروژن‌دار بدون توجه به تأثیر آنها بر خصوصیات خاک و محیط زیست گسترش غیرقابل انکاری داشته است. به عنوان مثال نیترات مانند سطوح کلوییدهای خاک دارای بار منفی بوده و به‌راحتی توسط آب باران به منابع آب سطحی و بویژه زیرزمینی وارد می‌شود.

او عنوان کرد: منابع آلاینده به دو صورت نقطه‌ای و غیر نقطه‌ای تأثیرگذار به طوری که منابع آلاینده نقطه‌ای از یک محل مشخص به محیط پذیرنده وارد می‌شوند و به راحتی قابل شناسایی هستند مانند فاضلاب خروجی صنایع، نیروگاه‌ها یا تصفیه‌خانه فاضلاب شهری، اما منابع آلاینده غیر نقطه‌ای منابعی هستند که محل ورود آنها به طبیعت از طریق این محل مشخص است و به طور معمول به صورت زه‌آب یا روان آب هستند که شامل زمین‌های کشاورزی، معادن، جاده‌ها و مناطق شهری است.
 

آلودگی آب‌های زیرزمینی بر اثر مدیریت غلط استحصال آب

عضو هیأت علمی دانشگاه لرستان بیان کرد: آسیب‌پذیری احتمال رسیدن آلودگی به برخی نقاط خاص در یک سیستم آب زیرزمینی بعد از آنکه آلودگی در برخی نقاط به بالاترین از حد مجاز رسید وجود دارد.

حقی‌زاده یادآور شد: با افزایش بی رویه جمعیت در سال‌های اخیر، افزایش نیازهای آبی، محدودیت منابع آب‌های سطحی و برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی باعث به بار آمدن خسارات جبران‌ناپذیری به محیط زیست و منابع طبیعی شده است کمبود آب و کاهش کیفی منابع آب از عوامل اصلی آلودگی تدریجی منابع آب زیرزمینی محسوب می‌شود.

وی بیان کرد: آلودگی آب‌های زیرزمینی که معمولاً بر اثر مدیریت غلط استحصال آب زیرزمینی رخ می‌دهد مقدمه‌ای بر تخریب سایر منابع چه به صورت مستقیم و غیرمستقیم است؛ در شرایط کنونی بخش قابل ملاحظه‌ای از مصارف آب کشور ایران به خصوص در بخش شرب توسط منابع آب زیرزمینی تأمین می‌شود.

او خاطرنشان کرد: با این اوصاف حفاظت کیفی آب‌های زیرزمینی اهمیت بسیاری دارد. در بیشتر موارد آلودگی آب‌های زیرزمینی بعد از آلوده شدن چاه‌های آب شرب شناسایی می‌شوند.

این دانشیار دانشگاه لرستان یادآور شد: رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی بسیار پرهزینه و فرآیند طولانی بوده و اغلب زمانی آلودگی تشخیص داده می‌شود که رفع آلودگی آبخوان تقریباً غیر ممکن است.

استفاده از منابع ملی و سرمایه‌ای به صورت بازیافتی و برگشت مجدد به چرخه تولید حفظ محیط زیست، کم حجم‌سازی زباله‌ها و کاهش آلودگی ناشی از آلاینده‌های محیط زیست، دستاورد مهم تفکیک از مبدا است.

کارخانه پردازش بازیافت زباله خرم‌آباد تعطیل است

در این خصوص رضا دریکوند، رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری خرم‌آباد گفته بود: روزانه بیش از ۴۵۰ تن زباله از شهر خرم‌آباد به سایت دفن زباله فرستاده می‌شود.

وی ادامه داد: این زباله‌ها با بیش از ۷۰ وسایل نقلیه و ۱۰۰۰ عوامل خدماتی در جمع‌آوری زباله دخیل هستند و به کارخانه سایت پردازش برده می‌شود؛ تا در سایت دفن زباله واقع در مدبه خرم‌آباد قرار گیرند.

رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری خرم‌آباد بیان کرد: با بیش از ۷۰ وسایل نقلیه و ۱۰۰۰ عوامل خدماتی در جمع آوری زباله دخیل هستند و به کارخانه سایت پردازش برده می‌شود.

دریکوند اضافه کرد: بیش از ۷۰ درصد مواد بازیافتی در کارخانه سایت پردازش تفکیک می‌شود و پسماند در سایت قرار می‌گیرد.

وی گفت: وضعیت نامطلوب زباله‌ها را که به خبرگزاری گزارش دادند نه رد و نه تأیید می‌کنم، مردم زمانی راضی هستند که در این سایت استحصال انرژی تولید شود. در حال حاضر سنتی کار نمی‌کنیم و تکنولوژی در حد وسع مالی و اعتباری سازمان حرکت می‌کنیم.

رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری خرم‌آباد افزود: در بحث نخاله‌ها هم ظرف ۱۰ تا ۱۵ روز آینده یک پیمانکار داریم، نخاله‌ها را فرهنگ‌سازی کنیم که شهروندان در مسیل و مبادی وروردی شهر نریزند و آنها در سایت پسماند در جاده کمربندی خرم‌آباد – اندیمشک تخلیه کنند.

دریکوند با بیان اینکه کارخانه پردازش بازیافت زباله خرم‌آباد تعطیل است، بیان کرد: کارخانه پردازش را به پیمانکار تهرانی و شرکت سیکل کاشان داده بودند به دلایل اختلافاتی که در قرارداد پیش آمده بود به محاکم قضائی تا اواخر سال گذشته منفک کردیم، در فروردین برای آگهی مزایده به تعطیلات خوردیم اما پایان اردیبهشت ماه پیمانکار بعدی کارخانه را راه‌اندازی خواهد کرد و کار بازیافت را انجام می‌دهد، در سایت پردازش همکاران هستند که دارند کار می‌کنند.

این صحبت‌های دریکوند در حالی مطرح شده که بیست روز از خردادماه نیز گذشته و این کارخانه هنوز راه‌اندازی نشده است
 

برخورد با خودروهای تخلیه‌کننده پسماند در اماکن غیرمجاز

در این خصوص الهام برنا، معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان اظهار کرد: براساس ماده ۱۰ آئین‌نامه اجرایی مدیریت پسماند بخشداری‌ها بر اساس شیوه‌نامه وزارت کشور نسبت به جمع آوری، حمل و دفع پسماندهای عادی بین راهی از قبیل پسماندهای رستوران‌ها، پمپ بنزین‌ها و سایر تأسیسات اطراف راه‌ها وحریم راه‌ها اقدام کنند.

وی ادامه داد: راهداری‌ها باید در مدیریت پسماندهای حریم جاده‌ها و اماکن بین راهی با بخشداری‌ها همکاری کند.

برنا بیان کرد: طبق ماده ۷ قانون مدیریت پسماندها، مدیریت اجرایی کلید پسماندها غیر از صنعتی و ویژه در شهرها و روستاها و حریم آنها برعهده شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و در خارج از حوزه وظایف شهرداری‌ها و دهیاری‌ها بعهده بخشداری‌هاست.

معاون حفاظت محیط زیست لرستان اضافه کرد: مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی و ویژه نیز برعهده تولید کننده خواهد بود که درصورت تبدیل آن به پسماند عادی به عهده شهرداری‌ها، دهیاریها و بخشداریهاست.

برنا تصریح کرد: براساس ماده ۱۶ قانون مدیریت پسماندها، نگهداری مخلوط کردن جمع‌آوری حمل و نقل، خرید و فروش دفع صدور و تخلیه پسماندها در محیط بایستی مطابق با آئین نامه باشد در غیر این صورت اشخاص متخلف به حکم مراجع قضائی به جزای نقدی تا یکصد میلیون ریال برای بار اول و در صورت تکرارهر بار به دو برابر مجازات نقدی قبلی محکوم می‌شوند.

وی عنوان کرد: خودروهای تخلیه کننده پسماند در اماکن غیرمجاز، علاوه بر مجازات‌های مذکور به یک تا ده هفته توقیف محکوم خواهند شد.

معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان یادآور شد: اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان با جدیت با متخلفین از قانون مدیریت پسماند برخورد می‌کند و آماده دریافت گزارش‌های مردمی در این خصوص است.
 

راه حلی جامع برای اصلاح کل سیستم مدیریت پسماند نیاز است

امین صدرنژاد، دبیرکل اتحادیه صنایع بازیافت ایران نیز در این خصوص به ایسنا گفت: معتقدم مسائلی که مطرح می‌شوند علائم و نشانه‌های بیماری هستند نه علت بیماری. علت بیماریِ ناکارآمدی چرخه مدیریت پسماند در ایران، مشکلی سیستماتیک است و راه حلی جامع برای اصلاح کل سیستم مدیریت پسماند را نیاز دارد.

وی با بیان اینکه اصلاح عملکرد محیط زیستی سیستم‌ها باید از مدیریت ارشد آن آغاز شود، ادامه داد: متأسفانه هنوز هم محیط زیست به عنوان یک مسئله برای بخش بزرگی از حاکمیت پذیرفته نشده است، چه برسد به آنکه اهمیت آن‌را درک کنند. هنوز عده بسیاری محیط زیست را کالایی زینتی و تجملی می‌دانند!

دبیرکل اتحادیه صنایع بازیافت ایران با اشاره به اینکه محیط زیست و مدیریت پسماند اموری مجرد و جدای از سایر مسائل زندگی روزمره نیستند، تصریح کرد: اگر تمام سیستم‌ها در هر سطحی را تحلیل کنیم، می‌بینیم که همه در بستر محیط زیست قرار گرفته‌اند و به نوعی تولید پسماند اعم از گازی، مایع یا جامد دارند. لذا مدیریت پسماندها نه فقط فرآیندهایی اقتصادی و زیست محیطی، بلکه در مرتبه بالاتر امری فرهنگی و اجتماعی در بستر مشارکت حاکمیت و شهروندان است.

صدرنژاد افزود: قوانین بالادستی مدیریت پسماند در کشور ما کاملاً با نگاه و سلیقه دولتی نوشته شده‌اند و تصمیم‌گیر، مجری و ناظر در این حوزه هر سه از بخش حاکمیتی جامعه هستند و ردپایی از مشارکت و نقش‌آفرینی شهروندان در این حوزه دیده نمی‌شود. بنابراین اولین گام در راه کارآمدسازی این مناسبات، مشارکت دادن شهروندان در مدیریت جامعه و منافع این چرخه آن هم در بستری شفاف است. لازمه تحقق این راهکار هم این است که بخش حاکمیتی ما ذهنیت بنگاه‌داری و محاسبه سود و زیان نهادی خود را کنار گذاشته و در برابر مالیاتی که می‌گیرد، به صورت مسئولانه و پاسخگو متعهد به انجام خدمات در برابر شهروندان شود.

خط سیر و زنجیره مدیریت پسماند با ۷ مرحله

وی بیان کرد: مدیریت پسماند زنجیره و خط سیری دارد با ۷ مرحله، که این مراحل باید پشت سر هم و به صورت سیستمی درست کار کنند که کارآمدی سیستم حاصل شود. مراحل اولیه مثل کاهش تولید پسماند و تفکیک از مبدا هستند که راهکارهایی بسیار مقرون به صرفه و مؤثر هستند.

دبیر کل اتحادیه صنایع بازیافت ایران اضافه کرد: پس از جمع‌آوری، پردازش، بازیافت و بازیابی به مواد و انرژی قرار می‌گیرند و در نهایت، مرحله آخر دفن بهداشتی است. هر چه در مراحل جلو می‌رویم نسبت هزینه‌به‌فایده افزایش می‌یابد و مراحل آخر، مراحلی صرفاً هزینه بر هستند که از وارد آمدن ضربات بزرگ بر پیکر محیط‌زیست و زندگی انسان‌ها جلوگیری می‌کنند. امروزه در کشور ما به دلیل همان ذهنیت بنگاه‌داری و عدم تمایل حاکمیت برای هزینه کردن در محیط‌زیست، مراحل آخر این زنجیره ناکارآمد مانده و عملکرد غیراصولی و غیرعلمی منجر به معضلات بسیار در این حوزه شده است.

وی در خصوص بحث راهکارهای خدماتی انتهای زنجیره مدیریت پسماند از جمله بازیابی و دفن عنوان کرد: در اروپا پیمانکاران فرآیندهایی مانند تولید کامپوست، هضم بی‌هوازی، جمع‌آوری و تصفیه شیرابه، تولید انرژی و دفن باقیمانده‌ها، به نسبت شرح خدمات، هزینه‌های مختلفی از ۲۰ یورو به ازای هر تن پسماند ورودی به سایت تا بیش از ۶۵ یورو به ازای هر تن از مدیریت شهری دریافت می‌کنند. اما در کشور ما این تعرفه بعضاً ۵۰ هزار تومان به ازای هر تن پسماند گزارش شده که حتی در صورت پرداخت به پیمانکار از طرف شهرداری‌ها، باز هم اجرای چنین فرآیندهایی را برای پیمانکاران بخش خصوصی مقرون به صرفه نیست. از طرف دیگر عملکرد پیمانکاران نیز در برابر چشمان جامعه و قانون، کاملاً شفاف و مسئولانه نیست.

صدرنژاد افزود: دفن بهداشتی نیز یعنی اینکه ابتدا مطالعات دقیق جانمایی سایت صورت می‌گیرد، رضایت ساکنین ناحیه کسب می‌شود، عملیات زیرساختی و اجرایی اعم از گودبرداری، نفوذناپذیر کردن بستر، ایجاد زهکش جمع آوری شیرابه، تأسیسات تصفیه شیرابه، تأسیسات جمع‌آوری گاز زیستی، دفن لایه‌لایه پسماند و… صورت می‌گیرد و در نهایت تلاش می‌شود کمترین اثر مخرب بر محیط زیست تحمیل شود. حال آنکه در کشور ما این فرآیند خلاصه شده به کندن گودال یا پیدا کردن دره‌ای برای دپوی پسماند در آن!

تولید ۲۰۰ سی‌سی شیرآبه از هر کیلوگرم پسماند

دبیر کل اتحادیه صنایع بازیافت ایران در خصوص معضل دفن زباله در کشور افزود: شیرابه زباله یکی از پیچیده‌ترین و خطرناک‌ترین پساب‌های شناخته شده در جهان است. همچنین تخمینی وجود دارد که از هر کیلوگرم پسماند ۲۰۰ سی‌سی شیرآبه تولید می‌شود که این مقدار برای مسموم کردن ۶ متر مکعب آب و ۲۰۰ رأس دام کافی است، که این به معنی بیمارشدن هزاران نفر انسان به طور غیرمستقیم است. اکنون معضل شیرآبه زباله در تمام کشور، خصوصاً استان‌های گیلان و مازندران قابلیت تبدیل شدن به یک فاجعه زیست محیطی در آینده نزدیک را دارد و ساماندهی این شرایط عزمی راستین برای اصلاح سیستم مدیریت پسماند در کشور توسط بخش حاکمیت، آن هم در بستری شفاف و مشارکت‌محور را می‌طلبد.

شیوه مدیریت پسماند در شرایط کنونی قابل پذیرش نیست

در این خصوص دکتر احمد مرادپور، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان نیز گفت: با توجه به وجود واحد کارشناسی پسماند در دفتر امور شهری و شوراها، نظارت به‌صورت مشاوره‌ای و بازدید از محل دفن بوده به این صورت که مدیرکل دفتر امور شهری یا کارشناسان پسماند با حضور در محل سایت دفن با ارائه راهکارهای علمی و عملی و روش‌های اجرایی دفن به‌صورت لایه‌ای و با ایجاد نوع ترانشه‌های محل دفن و… و نظارت بر نحوه اجرای این روش بصورت هوازی انجام می‌شود.

وی افزود: لازم به ذکر است در بحث توزیع اعتبارات نیز عملکرد شهرداری در حوزه پسماند مدنظر بوده و تذکرات لازم نیز در این خصوص به شهرداری‌های استان به‌صورت کتبی و شفاهی نیز داده شده است. همچنین در عملکرد ارزیابی پایان سال شهرداری، در حوزه خدمات شهری، مدیریت پسماند بطور کامل تخصصی از طریق معاونت هماهنگی امور عمرانی، دفتر امور شهری و شوراها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

وی بیان کرد: شیوه مدیریت پسماند در شرایط کنونی قابل پذیرش نبوده و مدیریت باید براساس قانون و طرح جامع مدیریت پسماند صورت گیرد.

مرادپور با بیان اینکه برای جلوگیری از نفوذ شیرابه در مرکز و سایت دفن پسماند خرم‌آباد استخر جمع‌آوری شیرابه طراحی و جانمایی شده و حتی لایه‌های عایق مانند (ژئوسنتیک و ژئو ممبران) توسط شهرداری خرم‌آباد خریداری شده و این تنها راه جلوگیری از نفوذ شیرابه به آب‌های سطحی است، عنوان کرد: البته نفوذ شیرابه به آب‌های زیرزمینی بستگی به جنس خاک منطقه، میزان بارش و ایستایی آب‌های زیرزمینی دارد که حادترین منطقه در استان شهرستان سلسله است و برای رفع مشکل این تصمیمات لازم در کارگروه مدیریت پسماند استان اتخاذ و توسط حوزه معاونت عمرانی استان در حال پیگیری است.

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان در خصوص تعطیلی کارگاه پردازش زباله در سایت خرم‌آباد گفت: به‌دلیل اینکه زباله‌گردهای سطح شهر به‌صورت گسترده به جمع‌آوری زباله‌های قابل بازیافت اقدام می‌کنند و عملاً حجم و عدد جهت پردازش و ورود به سایت باقی نمی‌ماند، پیمانکار مربوطه چون انجام این کار به لحاظ اقتصادی برایش مقرون به صرفه نیست انصراف داده و تاکنون نیز راه‌اندازی نشده است.

مرادپور تصریح کرد: دفتر امور شهری استانداری لرستان با تذکر کتبی به شهرداری خواستار توضیح شهرداری خرم‌آباد در رابطه با علل عدم راه اندازی و نیز تعطیلی سایت فوق که باعث افزایش حجم زباله‌ها شده است شد.

آلودگی منابع آب، خاک و هوا با نشت شیرابه فلزات سنگین گاز و بخارهای متصاعد شده از انواع زباله و بوی متعفن ناشی از آلودگی‌های میکروبی عامل تکثیر آلودگی و بیماری‌ها در محیط است.

فجایع زیست محیطی با ورود شیرابه‌های حاصل از زباله به آب‌های زیرزمینی

در این خصوص مجید کیان‌پور، عضو کمیسیون عمران مجلس اظهار کرد: وظیفه ما در حفظ محیط زیست همگانی است و باید کمترین آلودگی را داشته باشیم.

وی با بیان اینکه نقش شهرداری در تفکیک زباله‌ها مؤثر است، افزود: نباید زباله‌های مشکل دارد را در محل دفن زباله‌های عادی دفن و باید زباله‌های عادی در معادن زباله دفن شوند.

کیان‌پور با بیان اینکه ورود شیرابه‌های حاصل از زباله که وارد آب‌های زیرزمینی می‌شوند فجایع زیست محیطی ایجاد خواهد کرد و اثر آن سالیان سال باقی می‌ماند و قابل سالم‌سازی نیست، افزود: در محل دفن زباله‌ها باید یک سری کارهای زیست محیطی، ژئوتکنیکی انجام دهیم و با استفاده از «لند فیلدها» از جذب و نفوذ شیرابه آنها به آب‌های زیرزمینی جلوگیری کنیم.

نماینده مردم دورود و ازنا در مجلس بیان کرد: تلاش کنیم زباله‌ها را تبدیل به کودهای پسماند کرده و در چرخه طبیعت استفاده شود.

وی گفت: با فرهنگ سازی شهروندان را تشویق کنیم تا تفکیک زباله (زباله خشک، تر، شیشه، پلاستیک، کاغذ و…) از مبدا انجام شود در جعبه‌های جداگانه قرار دهیم و تلاش کنیم همه در حفظ محیط زیست شهرمان تأثیرگذار باشیم.

کیان‌پور تصریح کرد: به جز حوزه اجتماعی و فرهنگی شهرداری، مردم نیز باید مشارکت داشته و تلاش کنند آلودگی کمتری برای محیط زیست ایجاد شود و شرایط جدیدی در راستای صیانت از محیط زیست بوجود آید.

عضو کمیسیون عمران مجلس افزود: شهرداری باید لیدر و پیش‌رو باشند و یکسری مزایای تشویقی را به شهروندانی که تفکیک از مبدا را انجام دهیم بدهد و در صورت تحقق این امر وظیفه شهرداری سبک‌تر و هدفمند تر می‌شود تا جایی که می‌توانید از دفن زباله جلوگیری کنیم و بازیافت زباله صورت گیرد و در تولید محصولات دیگر استفاده شود.

وی بیان کرد: زباله طلای کثیفی است که می‌تواند ارزش افزوده زیادی ایجاد کند و در کمک به چرخه اقتصاد مؤثر باشد.

مدیریت زباله ماهیت اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی دارد و یک پروژه نیست بلکه یک پروسه است. در صورت عدم رعایت این موضوع سلامت جامعه در معرض تهدید جدی قرار خواهد گرفت و ضروری است مسئولین ذیربط نیز تدبیری برای دفن بهداشتی و استاندارد زباله‌ها بیندیشند قبل از اینکه این موضوع به فاجعه‌ای زیست محیطی تبدیل شود.

گزارش از: آزیتا یوسفیان، خبرنگار ایسنا، منطقه لرستان

انتهای پیام