به گزارش ایسنا، روزنامه شرق نوشت: «فوتبال از سیاست جدا است»؛ جمله‌اش فقط قشنگ است ولی از شعارزدگی رنج می‌برد؛ فوتبال عین سیاست است و کاری هم برایش نمی‌توان کرد. داخلی و خارجی هم ندارد؛ آن قدر دیگر محبوبیتش زیاد شده است که رؤسای‌جمهور و رهبران دنیا را هم درگیر می‌کند. طبق عرفی مشخص، هر حوزه‌ای، مثل همین فوتبال که طرفدار پیدا کرد، پول می‌آورد و اثرگذار هم می‌شود؛ هم در حوزه اجتماعی و هم در حوزه سیاسی. این ماهیت فوتبال است ولو اگر عده‌ای هم هنوز به سطحی‌ترین شکل ممکن آن را ورزشی توصیف کنند که «۲۲ نفر دنبال یک توپ می‌دوند.»
نمونه‌های دخالت سیاسیون در فوتبال در کشورهای خارجی به اندازه کافی زیاد و نیازمند مطلبی مجزا است ولی همین رشته در ایران هم با سیاست عجین شده؛ نمی‌توان رئیس‌جمهور بود و از مزایای فوتبال برای کمپین انتخاباتی استفاده نکرد. در سطح پایین‌تر نمی‌شود نماینده مجلس بود و از تأثیری که فوتبال می‌تواند روی انتخاب‌شدن و نشدن بگذارد، چشم‌پوشی کرد. این مطلب حالا همین قشر اخیر، یعنی نمایندگان مجلس را نشانه رفته است. این که با وجود هزاران موضوع ریز و درشت سیاسی و اجتماعی و ده‌ها هزار دلمشغولی، باز هم فوتبال برایشان در اولویت است. البته فوتبال برای عده‌ای از نمایندگان مجلس در ایران روی جدیدتری پیدا کرده است که به «زردی» می‌زند؛ هرچند نباید دلمشغولی‌های جدی آنها در این زمینه را هم به‌راحتی نادیده گرفت.
افزایش تیم‌ها در لیگ برتر
شاید بشود از این مورد قدیمی‌تر هم پیدا کرد ولی به هر حال، برای شروع، مرور اتفاقی که در دوره ریاست‌جمهوری محمد خاتمی رخ داد، بد نیست. موضوع به تیرماه ۸۲ مربوط می‌شود که پس از برگزاری بازی‌های لیگ مشخص شد دو تیم صنعت نفت آبادان و ملوان بندر انزلی به دسته پایین‌تر سقوط کردند. آن زمان لیگ ایران با ۱۴ تیم برگزار می‌شد و عده‌ای از نمایندگان مجلس با جمع‌کردن ۶۰ امضا و نوشتن نامه برای خاتمی، از او خواستند با برگرداندن این دو تیم به لیگ، تعداد تیم‌های حاضر را از ۱۴ به ۱۶ افزایش دهند. در بخشی از نامه‌ای که ۶۰ نفر از نمایندگان مجلس در تنظیمش نقش داشتند، این‌طور آمده بود: «همان‌گونه که مستحضرید فوتبال لیگ برتر به اتمام رسید و دو تیم شهرستانی با سابقه طولانی و درخشان در ورزش کشور به‌ویژه در امر فوتبال یعنی باشگاه ملوان نیروی دریایی بندرانزلی و صنعت نفت آبادان در انتهای جدول با امتیازات مساوی و فقط با تفاضل گل کمتر حذف شدند، که این امر باعث مشکلات روحی و روانی در مردم دو استان گیلان و خوزستان به‌ویژه طرفداران این تیم‌ها، بالاخص جوانان این دو استان و شهرهای مرزی که همگان از پیشتازان نظام مقدس و از دوستداران جنابعالی هستند، و شما نیز همیشه به این جوانان عشق می‌ورزید… درخواست‌های مکرری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای پیگیری جهت افزایش ۱۴ به ۱۶ تیم وجود دارد که بنا به دلایلی که ارائه می‌شود این درخواست منطقی به نظر می‌رسد.» اگرچه برای این موضوع چندین دلیل عنوان شده بود ولی به صورت کلی هیچ کدام از آنها آن‌قدر مستحکم به نظر نمی‌رسید که بخواهد تیمی که سقوط کرده است را دوباره به لیگ برتر برگرداند.
فاجعه‌ای که احمدی‌نژاد رقم زد
مهم‌ترین و بیشترین ضربه‌ای که فوتبال لیگ برتر از دخالت نمایندگان مجلس خورد، به سال ۸۶ مربوط است؛ در آن سال با تصمیمات عجیب و غریب مدیران سازمان تربیت بدنی و مسئولان دولت احمدی‌نژاد تصمیم گرفته شد به یک‌سری از استان‌ها که تیمی در لیگ برتر ندارند، یک تیم لیگ برتری هدیه شود! صباباتری، پیکان و پاس قربانی این تصمیم عجیب شدند. اما بزرگ‌ترین ضربه را تیم پاس تهران خورد که روزگاری قهرمان آسیا بود. پاس به همدان منتقل و رفته‌رفته از سطح اول فوتبال ایران محو شد. این روزها دیگر کسی خبری از پاس، یکی از تیم‌های همیشه پرافتخار لیگ ایران ندارد. کاظم اولیایی مدیرعامل باشگاه پاس، حمیدرضا حاجی‌بابایی نماینده همدان در مجلس شورای اسلامی، بهروز مرادی، استاندار همدان و کیومرث هاشمی نایب‌رئیس سازمان تربیت بدنی از موافقان اصلی انتقال پاس به همدان بودند که همگی نقش پررنگی در زمین‌زدن این تیم پرافتخار داشتند.
به فوتبالی‌ها پول ندهید
فروردین ۱۳۹۳ بود که حمیدرضا فولادگر، نماینده اصفهان، از پول‌هایی که در فوتبال و به‌ویژه برای دو تیم استقلال و پرسپولیس هزینه می‌شود، شاکی شد. او در صحبت‌هایش گفت: «مجلس درباره ثبت قراردادهای صوری در فدراسیون فوتبال بررسی می‌کند و باشگاه‌های سرخابی نباید این‌گونه هزینه‌های میلیاردی داشته باشند.» او به‌درستی اعتقاد داشت باشگاه‌ها باید خصوصی شوند و دولت برای آنها هزینه‌ای نکند ولی هرگز درباره قراردادهای صوری که فولادگر بیان کرده بود در فدراسیون فوتبال بسته شده است، چیزی منتشر نشد. یا این که دست کم مجلس و نمایندگانش دیگر چنین مشغله‌ای نداشتند.
از روزی که کی‌روش آمد
در دهه اخیر بخش زیادی از اتفاقات و دخالت‌هایی که از سوی نمایندگان مجلس رخ داده، مربوط به حوزه تیم ملی و البته شخص کارلوس کی‌روش، سرمربی سابق است. او که از محبوبیت زیادی بین مردم برخوردار شده بود، به‌ناگاه مورد نفرت عده‌ای از نمایندگان مجلس قرار گرفت. ابتدایی‌ترین جنجال‌ها را حمید رسایی در تیرماه ۹۳ متوجه طرفداران کی‌روش کرد. او که آن روزها رئیس «کمیته مبارزه با فساد» مجلس شورای اسلامی بود، بیان کرد «خبرنگاران از کی‌روش زیرمیزی می‌گیرند»؛ البته بیشتر صحبت‌های او متوجه عادل فردوسی‌پور، مجری وقت برنامه ۹۰، بود که به عقیده رسایی، بیش از اندازه پشت کی‌روش ایستاده بود.
حمید رسایی آن زمان با طرح این اتهام در یک برنامه تلویزیونی گفته است: «چون از وضعیت رسانه‌ها در پرونده فساد در فوتبال خبر دارم و در جریان جزئیات آن هستم، می‌دانم این فضاسازی رسانه‌ای بی‌دلیل نیست. اینها بعداً از کی‌روش انتظار و توقع دارند، چون قرارداد کی‌روش سالانه ۱۵ میلیارد تومان است.» این نماینده اصولگرای مجلس مدعی شده بود پرونده فساد در فوتبال بسیار گسترده است و از ۵۰ نفر از مربیان، اعضای فدراسیون فوتبال، داوران، بازیکنان و فعالان رسانه‌ای که در کمیسیون اصل ۹۰ با آنها گفت‌وگو شده، ۴۹ نفر وجود فساد را تأیید کرده‌اند. با وجود بالاوپایین پریدن‌های رسایی، پرونده‌ای که او از آن دم می‌زد هرگز به سرانجام نرسید.
حمله به رئیس فدراسیون
پرونده فساد در فوتبال هنوز هم یکی از آن علامت‌سؤال‌های گنگ است؛ پرونده‌ای که با وجود سپری‌شدن هفت سال از آن در مجلس نتیجه‌ای نداد تا دلمشغولی نمایندگان بی‌اساس از آب درآید. بااین‌حال در بهمن‌ماه ۱۳۹۴ محمدعلی پورمختار، رئیس وقت کمیسیون اصل ۹۰، در بخش گفت‌وگوی ویژه ۲۰:۳۰ اعلام کرد که علی کفاشیان متهم ردیف اول پرونده فساد در فوتبال است که به مراجع قضائی معرفی شده. بعدها مراجع قضائی استدلال‌های مطرح‌شده را رد کردند و خطری متوجه علی کفاشیان نشد. یک سال بعد از آن؛ یعنی در دی‌ماه ۹۵ هم پرونده فساد در فوتبال همچنان بی‌نتیجه ماند تا یکی از کارهایی که به نظر می‌رسید نمایندگان مجلس از سر دلسوزی قصد داشتند انجامش بدهند ابتر بماند. دی‌ماه ۱۳۹۵ داوود محمدی، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ وقت مجلس، درباره پرونده فساد در فوتبال و نحوه پیگیری این پرونده در مجلس دهم گفت: فساد در فوتبال پرونده‌ای است که از نهمین دوره مجلس شورای اسلامی هنوز باقی مانده. البته گزارش فساد در فوتبال در جلسه علنی مجلس در دوره نهم قرائت و نکات مدنظر گفته شد، اما در برخی از موارد دچار ایراداتی بود.
به کی‌روش زیادی رو داده‌اند
اسفند ۹۵ دوباره مخالفت با برنامه‌های کی‌روش به مجلس کشیده شد؛ این بار نوبت همایون یوسفی، عضو فراکسیون ورزش و نماینده مردم اهواز، بود که به سرمربی وقت تیم ملی ایران بتازد؛ به عقیده او کی‌روش مشکلات متعددی را برای تیم ملی ایران رقم می‌زد. «برگزاری جلسه در وزارت ورزش و جوانان در خصوص بررسی مشکلات و رفع حواشی پیرامون تیم ملی فوتبال که توسط سرمربی پرتغالی کشورمان به وجود آمده، شأن این وزارتخانه را کاهش می‌دهد. امتیازات زیادی به کارلوس کی‌روش ارائه شده که او تیم ملی را کنار نمی‌گذارد، زیرا در غیر این صورت حتماً از تیم ملی جدا می‌شد.»
با پرسپولیسی‌ها برخورد کنید
از دی‌ماه ۹۶ بود که پای نادر قاضی‌پور در واکنش‌های مختلف به اتفاقات فوتبالی به میان کشیده شد و تا همین روزها هم همچنان ادامه دارد. در آن ماه، او که نماینده مردم ارومیه در مجلس بود، نسبت به فحاشی در بازی پرسپولیس و تراکتور به‌شدت واکنش نشان داد و از مسئولان خواست با تماشاگران پرسپولیسی که به تراکتوری‌ها فحاشی کرده‌اند حسابی برخورد شود. دیدار تیم‌های فوتبال پرسپولیس و تراکتورسازی در هفته هجدهم رقابت‌های لیگ برتر در حالی با نتیجه ۲ بر صفر به سود سرخ‌پوشان پایتخت به اتمام رسید که پس از اتمام بازی، حاشیه‌هایی را به همراه داشت: بین هواداران پرسپولیس و تراکتورسازی در بیرون محوطه ورزشگاه آزادی درگیری به وجود آمد که با دخالت مأموران نیروی انتظامی ختم‌به‌خیر شد. مسئولان تراکتورسازی بابت توهین‌های هواداران پرسپولیس به‌شدت عصبانی بودند و از ناظر بازی خواستند تا گزارش کاملی را درخصوص اتفاقات رخ‌داده روی سکوهای هواداران به فدراسیون فوتبال ارسال کنند.
لابی نمایندگان مجلس در فوتبال
فروردین ۱۳۹۷ عبدالله ویسی، سرمربی وقت استقلال خوزستان، صحبت‌های قابل تأملی را درباره نفوذ نمایندگان مجلس در فوتبال مطرح کرد. او که به‌شدت در آن روزها برای نتیجه‌گیری تیمش تحت فشار بود، در کنفرانس خبری بعد از بازی‌شان با پیکان گفت که نمایندگان شهرهای مختلف برای حفظ تیمشان در رقابت‌های لیگ لابی می‌کنند: «متأسفانه در فوتبال ما لابی و پارتی‌بازی وجود دارد و حتی برخی اوقات نمایندگان مجلس هم در این اتفاقات دخیل هستند… به صراحت می‌گویم در فوتبال ما لابی و پارتی‌بازی بیداد می‌کند و حالا پای نمایندگان مجلس هم به این مسئله باز شده است. آنها که می‌خواهند همچنان در مجلس بمانند؛ با لابی و فشاری که می‌آورند، به دنبال این هستند تا تیم استانشان بماند، حالا تحت هر شرایطی؛ چه پول داشته و چه پول نداشته باشند و با این لابی‌ها و پارتی‌بازی‌ها فوتبال ما را به بیراهه کشیده‌اند. امیدوارم هرچه زودتر این اتفاقات ناخوشایند از فوتبال ما بیرون برود و دیگر شاهد لابی، پارتی‌بازی و فشار برخی از آقایان برای حفظ جایگاه خود نباشیم.»
گیردادن به لباس تیم ملی
۲۹ فروردین سال ۱۳۹۷ هم ماجراهایی که برای پیراهن تیم ملی رقم خورده بود به مجلس کشیده شد. محمد حسن‌نژاد، نماینده مرند و جلفا در مجلس شورای اسلامی، این بار به‌شدت از مدیریت فدراسیون فوتبال که می‌گفتند برای تیم ملی در جام جهانی به‌جای بستن یک قرارداد، لباس خریداری شده انتقاد کرد و گفت: «چرا یک کشور آفریقایی می‌تواند لباس خوب تهیه کند، اما ما نه؟! قرار است این پیراهن را ۸۰ میلیون بیننده ببینند و شما هم فکر نکنید فقط مردم ایران در جام جهانی لباس تیم ما را می‌خرند، مردم سایر کشورها هم لباس ما را خواهند خرید. جالب اینجاست که قرار است از این موضوع درآمدزایی شود، اما به‌جای این که ما از شرکت آدیداس پول بگیریم، باید به آنها هم پول بدهیم، متأسفانه از زمین به آسمان می‌بارد! شرکت‌های تبلیغاتی به یک بازیکن برای تبلیغ برندشان پول می‌دهند؛ یعنی کشور ایران با این عظمت به اندازه یک ورزشکار قدرت تبلیغاتی ندارد؟ آیا کشور ما به اندازه تیم دویستم آفریقا هم نبود؟!»
دخالت در ترکیب تیم ملی
یکی از موضوعاتی که سروصدای زیادی در فضای رسانه‌ای به وجود آورد، مربوط به هفتم خرداد ۱۳۹۷ می‌شود؛ جایی که کارلوس کی‌روش، سرمربی وقت تیم ملی ایران، اسامی بازیکنان تیم ملی برای حضور در جام جهانی را اعلام کرد و مشخص شد که وریا غفوری و سیدجلال حسینی در ترکیب نهایی کی‌روش جایی ندارند؛ این موضوع چندین بحث مختلف را به وجود آورد و در نهایت بحث اختلاف قومیتی هم به میان آمد.
در آن روز و در اتفاقی نادر و به نقل از مشاور رئیس مجلس ،۳۰ نفر از نمایندگان مجلس به وزیر ورزش نامه نوشتند و خواستند که ترکیب تیم ملی تغییر کند. همچنین ۱۴ نماینده اکثراً از نمایندگان کرد در تذکر کتبی به وزیر ورزش درباره علت خط‌خوردن وریا غفوری و سیدجلال حسینی، از بازیکنان رده اول کشور، از ترکیب تیم ملی فوتبال پرسیدند. جلال محمودزاده، نماینده مردم مهاباد، یکی از آن ۱۴ نفری بود که دلیل اعتراضش را این‌طور توضیح داد: «قصد دخالت در ترکیب تیم ملی را نداریم ولی باید برای برطرف‌شدن شائبه‌ها توضیحات لازم از سوی رئیس فدراسیون یا وزیر ورزش برای اذهان عمومی ارائه شود. نگاه قومیتی باید از ورزش و فوتبال کشور برچیده شود و وای به حال ورزشی که نگاه قومیتی بر آن حاکم باشد.»
فوتبال را تعطیل کنید
شاید بشود ادعا کرد بیش از یک‌سوم اتفاقات فوتبالی که نمایندگان مجلس را واداشته تا واکنش نشان دهند، پایش تیم تراکتورسازی بوده است؛ مرداد ۱۳۹۷ و پس از اتفاقاتی که در بازی پرسپولیس و تراکتورسازی رخ داد، نماینده مردم مرند و جلفا در مجلس خواستار این شد که لیگ برتر را تعطیل کنند. محمد حسن‌نژاد گفت: «فرایندی که در فوتبال طی می‌شود کل وحدت ملی را زیر سوال برده است. در هر بازی استقلال و پرسپولیس با تیم‌های شهرستانی بدترین توهین‌ها به شهرستانی‌ها می‌شود ولی به جای برخورد با توهین‌کنندگان ۴۰ نفر از هواداران تراکتورسازی را بازداشت می‌کنند. پیشنهاد من این است که یا برخورد جدی شود یا این که اگر شرایط به همین شیوه ادامه پیدا کند، لیگ برتر فوتبال تعطیل شود.»
تنبیه بازیکنان تیم ملی
علی مطهری، نماینده نام‌آشنای مجلس هم کم درباره اتفاقات فوتبالی اظهار نظر نکرده است؛ او که به‌دلیل گیر دادن به ملیت بازیکنان فرانسه در جام جهانی، در رسانه‌های دنیا متهم به نژادپرستی شده بود، بهمن ۱۳۹۷ در اقدامی عجیب خواست بازیکنان تیم ملی که در دیدار برابر ژاپن اهمال کرده‌اند، تنبیه شوند. او در پستی اینستاگرامی نوشت: «باخت ما در مقابل ژاپن نشان داد که تیم ملی فوتبال کشور ما، هم از نظر روحی و روانی آماده برای مسابقات بزرگ نیست و هم از نظر اخلاقی و فرهنگی. تیمی که با خوردن یک گل از هم می‌پاشد و نمی‌تواند داشته‌های خود را به نمایش بگذارد، از نظر روحی و روانی آماده نیست و معلوم می‌شود از این جهت روی آن کار نشده است. همچنین تیمی که پس از باخت در مقابل تیم مقابل، عنان از کف می‌دهد و به افراد تیم حریف حمله‌ور می‌شود، علاوه بر فوتبال در اخلاق هم باخته است و ملت خود را هم در افکار عمومی جهان بازنده کرده است. رفتاری که آقایان آزمون و حاج‌صفی و رضائیان از خود نشان دادند و در مقابل چشم مردم جهان قرار گرفت، ضربه‌ای مهلک به ملت ایران بود و این افراد باید تنبیه شوند. اینها بازی در تیم ملی را با بازی در کوچه و محله اشتباه گرفته‌اند و نمی‌فهمند که رفتار آنها رفتار و اخلاق و فرهنگ ملت ایران را به دنیا منتقل می‌کند.»
فوتبال مهم‌تر از گوشت؟
اسفند ۹۷ داستان رفتن یا نرفتن مهدی تاج از فدراسیون فوتبال به اوج خود رسید؛ او مشمول قانون بازنشستگی می‌شد و روی کاغذ باید می‌رفت ولی دست آخر با استناد به بند ماده ۶۰ قانون ایثارگری در سمتش ابقاء شد. نمایندگان مجلس معترض به حضور او بودند و تاج هم از این شاکی بود که چرا نمایندگان مجلس به موضوعات مهم‌تری مثل گرانی قیمت گوشت نمی‌پردازند و سرشان مدام به اتفاقاتی که در فوتبال رخ می‌دهد، گرم است. مطرح‌شدن این موضوع واکنش احسان قاضی‌زاده‌هاشمی، نماینده مردم احمدآباد و سرخس را در پی داشت: «آقای تاج گفتند چرا به فوتبال می‌پردازیم و چرا به مسائلی مانند مسائل گوشت نمی‌پردازیم. اولاً باید عرض کنم مجلس در تمامی عرصه‌ها به اجرای قوانین نظارت عالی دارد. ما به عنوان موکلان مردم در تمامی موضوعات ورود می‌کنیم و ایشان اطلاع ندارند که ما روی کالاهای اساسی مردم، خوراک مردم و… نظارت داریم. در مورد مایحتاج مردمی هم نظارت ما بر وزارت جهاد کشاورزی و شرکت پشتیبانی امور دام به صورت کامل و واقعی وجود دارد اما دلیل بر این نمی‌شود که در مورد ورزش و فوتبال و اتفاقاتی که در حوزه آنها در جریان است یا بر حسن اجرای قانونی که خود مجلس وضع کرده، ورود نکنیم تا عده‌ای قانون را نخواهند اجرا کنند. پس ما درباره حوزه وزارت ورزش و حوزه فوتبال هم اظهارنظر می‌کنیم، علامت تعجب جدی این است که افرادی که خودشان را رئیس فدراسیون فوتبال می‌دانند، فدراسیون خودشان و فوتبال را پایین‌تر از موضوع گوشت می‌دانند. فردی که برای خودش و کار خودش ارزش ویژه‌ای قائل نیست نمی‌تواند اظهارنظر کند.»
فروزان، شرط‌بندی و تراکتورسازی
یکی از آخرین موضوعاتی که باعث شده نمایندگان مجلس دوباره درباره اتفاقات فوتبالی صحبت کنند داستانی است که محسن فروزان رقم زد؛ دروازه‌بان سابق تراکتورسازی در بازی با سپیدرود و در دیدار حساس چند اشتباه فاحش داشت که به‌زعم نمایندگان تبریزی مجلس، آن اشتباهات عمدی و حاصل تبانی، زدوبند و شرط‌بندی بود. چندین نماینده مجلس به‌طور ویژه درخواست پیگیری در این موضوع را دادند که سرانجام منجر به بازداشت چندروزه فروزان و همسرش هم شد. بعد از آن بازی مذکور نادر قاضی‌پور، نماینده ارومیه، در مجلس شورای اسلامی نامه‌ای به وزیر ورزش نوشت و خواست درباره محسن فروزان تحقیقات جدی و برخورد جدی‌تری صورت بگیرد. چند روز بعد احمد علیرضابیگی، نماینده تبریز، هم در نامه‌ای به سلطانی‌فر، وزیر ورزش و جوانان، خواستار رسیدگی به تعلل آشکار دروازه‌بان تیم تراکتورسازی در بازی دو تیم تراکتورسازی- سپیدرود رشت شد.
البته این برای اولین‌بار نیست که نمایندگان مجلس با نگاهی منطقه‌ای به فوتبال ورود می‌کنند. در سال‌های گذشته هم نمایندگان در صحن مجلس به میزان محرومیت جاسم کرار و علی دایی اعتراض داشتند. در دیداری که سرمربی تراکتورسازی تیم را از زمین بیرون کشید و بازی ۳ بر صفر شد، این تصمیم را ناعادلانه دانستند و پس از اتفاقات دیدار تراکتورسازی - نفت تهران در هفته پایانی لیگ چهاردهم تأکید داشتند وزیر ورزش باید استیضاح شود.
انتهای پیام