به گزارش ایسنا منطقه قزوین، خاک باغستان چند صد سال طول کشیده تا تشکیل شود، در واقع این خاک در اثر آبیاری سیلابی که خاک غنی کوهپایه را به همراه آورده به این درجه از کیفیت رسیده است.
باغستان از گذشته تا کنون بارش زمستان و بهار را در خودش جمع و حفظ می‌کند و به‌این‌ترتیب با مدیریت آب‌های سطحی، هم خودش از آب استفاده می‌کند و هم سفره‌های آب زیرزمینی را تغذیه می‌کند؛ در واقع چرخه آب باغستان از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و در مواقع بحرانی همچون بارندگی‌های شدید و بحران سیل به‌خوبی می‌تواند سیلاب را مدیریت کند.
هزینه کردن برای باغستان سرمایه‌گذاری برای آیندگان است
عباس زرنگار که از باغداران قدیمی باغستان است به خبرنگار ایسنا می‌گوید: آب حاصل از بارندگی اخیر نعمتی برای منطقه نیمه‌خشک قزوین است؛ زیرا ما هم به این آب نیاز داریم و هم به املاح و مواد معدنی که از کوه با خود می‌آورد؛ زمین‌هایی که یک نوبت از این آب سیراب می‌شود محصول دهی متفاوتی با سایر زمین‌ها دارند.
وی اضافه می‌کند: برای تقویت آب‌های زیرزمینی به آب این سیلاب‌ها نیاز است و نباید کاری کنیم که هرز برود یا زمین‌های کشاورزی را نابود کند؛ باغستان ظرفیتی است که مانع از هدر رفت آب می‌شود.
عباس بابائیان نیز یکی دیگر از باغداران است؛ وی در گفت‌وگو با ایسنا بیان می‌کند: باغستان سنتی قزوین بین 2500 تا 3000 هکتار مساحت دارد، خاکش جزو حاصلخیزترین خاک‌هاست که گاه با دو نوبت آب درختانش سبز می‌ماند و محصول می‌دهد.
مرتضی تدین که از باغداران قدیمی قزوین است و امسال مسئولیت نگهداری 16 هکتار از باغات را بر عهده دارد، می‌گوید: همین نهرها و کانال‌های آبی که در باغستان حاضر و آماده است تا آب را نگه دارد و یا هدایت کند بسیاری از هزینه‌های مدیریت شهری را کاهش می‌دهد؛ درنهایت اینکه اگر مدیریت شهری برای باغستان هزینه کند در واقع سرمایه‌گذاری برای آینده و آیندگان انجام داده‌اند.
وی با اشاره به اینکه سال گذشته نیمی از باغستان به‌طورکلی خشک باقی ماند؛ خاطرنشان می‌کند: اگر 250 میلیون مترمکعب آب وارد باغستان شود باغستان کشش نگهداری آن را خواهد داشت؛ آبی که هم کم‌آبی را برطرف می‌کند، هم املاح و مواد معدنی دارد و هم به سفره‌های آب زیرزمینی تزریق خواهد شد.
آب را مانند «شر» از خودمان دور نکنیم
زرنگار درخصوص اهمیت مدیریت سیل در بحران‌ها می‌گوید: جاری شدن سیل مانند زلزله نیست که یک مرتبه و بی‌خبر اتفاق بیفتد و نتوانیم پیشگیری کنیم؛ بلکه در همین قزوین چند روز قبل از طریق هواشناسی اطلاع‌رسانی شد که چنین سیلی در راه است اما متأسفانه اقدام شایسته‌ای صورت نگرفت.
این باغدار قزوینی عنوان می‌کند: به اعتقاد بنده ما نباید آب را مثل شر از خودمان دور کنیم؛ مسئولان وسیله‌ای فراهم کردند تا جلوی آب جاری گرفته شده و وارد شهر نشود، که با این روش هم آب هدر رفت و هم املاحی که در آب وجود داشت و می‌توانست نقش کود را بازی کند.
تدین با اشاره به اینکه مسئولان باغستان را باور داشته باشند، عنوان می‌کند: باغستان تا جایی که کشش داشته باشد می‌تواند سیلاب را کنترل کند البته اگر مسئولان قبول کنند که باغستان برای چنین مواقعی به چه میزان اهمیت دارد؛ امسال بسیاری از نقاط باغستان آبیاری شده بود اما بااین‌وجود باغدارها نگذاشتند آب از دست برود.
مسئولان روی کمک باغدارها حساب کنند
زرنگار درخصوص هرچه بهتر مدیریت کردن بارندگی‌ها در مواقع بحران اظهار می‌کند: در حال حاضر وقتی مطلع می‌شویم که بارندگی و سیل در راه است سه کار باید انجام دهیم؛ اول اینکه دبی رودخانه‌های قزوین را از طرح آبیاری استعلام کنیم و بیشتر از دبی رودخانه اجازه ندهیم آب وارد آن شود و در ادامه با کمک باغدارها سیلاب را در رودخانه‌های مختلف پخش کنیم تا به بهترین شکل ممکن از آب بهره ببریم.
وی می‌گوید: به‌هرحال آبی که وارد نهرها می‌شود باید در جایی تخلیه شود؛ عکس‌های هوایی هم نشان می‌دهد ادامه نهرهای قزوین به کجا منتهی می‌شود لذا با این ابزار می‌توان خروجی آب را مشخص کرد؛ نکته سوم و مهم این است که مسئولان بدون کمترین هزینه می‌توانند روی کمک باغدارها و باغبان‌ها حساب کنند زیرا آن‌ها دفعه اول نیست که با سیلاب مواجه می‌شوند و می‌توانند به بهترین شکل ممکن این موضوع را مدیریت کنند.
زرنگار بیان می‌کند: بخش‌های بسیاری از باغستان با سوداگری‌ها از بین رفته است؛ باغستان را از بین می‌برند تا ساختمان بسازند اما با همه این‌ها همچنان باغستان مهم‌ترین ابزار برای جلوگیری از سیلاب‌های احتمالی به سمت قزوین است.
مدیریت شهری از زاویه دید دیگری به باغستان نگاه کند
تدین تأکید می‌کند: مسئولان، باغستان را به معنای واقعی ببینند؛ بین دیدن و تماشا کردن زمین تا آسمان فرق است؛ گاه می‌آیند و عکس می‌گیرند و می‌روند! اما مسئولان باید چشم‌هایشان را باز کنند و باغستان را با مشکلات و سختی‌های نگهداری و مزایایی که برای آیندگان دارد ببینند؛ این بارندگی اخیر نشان داد باغستان تا چه اندازه می‌تواند برای حفظ آب مؤثر باشد.
بابائیان تصریح می‌کند: اگر باغستان به سمت تولید برود و مدیریت شهری بدون سوداگری فقط در تأمین آب باغستان کمک کند؛ این مجموعه سرمایه‌ای عظیم به لحاظ حفظ ذخایر آبی، محیط زیستی و اقتصادی برای شهر خواهد بود.
وی می‌گوید: متأسفانه تا امروز سیاست شهرداری و مدیریت شهری، سوداگری زمین و تفکیک در باغستان بوده است؛ نمونه این موضوع را در منطقه «سرتک» می‌بینید، حتی در معاملات هم شهرداری سهم 15 درصدی برای باغدار درنظر می‌گیرد و باغدار هم چون در تنگناست، نه امنیت دارد و نه آب، قبول می‌کند باغش را بفروشد و کاربری زمینش را تغییر دهد.
در بارندگی اخیر بخش زیادی از سیلاب به باغات سنتی هدایت شد
علی فرخزاد، معاون عمرانی استاندار قزوین درخصوص نقش باغستان در بحران اخیر به خبرنگار ایسنا می‌گوید: باغات از گذشته تا کنون به‌عنوان یک طرح آبخوان عمل می‌کردند و یکی از دلایل اصلی احداث این باغات نیز جلوگیری از سیل و ورود آب به شهر بوده است.
وی بیان می‌کند: آبخوان‌داری یکی از نقش‌های کلیدی باغات سنتی بوده و در دوران پایتختی قزوین از باغستان سنتی قزوین به‌عنوان طرح آبخوان‌دار استفاده می‌کردند تا بخشی از سیلاب به داخل باغات هدایت شود.
معاون عمرانی استاندار قزوین در ادامه با اشاره به استفاده از باغستان در بارندگی اخیر بیان می‌کند: ما در سه نقطه رودخانه «وَشتِه»، رودخانه «بازار» و بند «اَرِنجَک» از ظرفیتی که آب به سمت باغ‌ها هدایت می‌شد استفاده کردیم.
وی تأکید می‌کند: با توجه به اینکه باغات از روزهای قبل از بارندگی، دو یا سه مرحله آبگیری شده بودند و از نظر اجرایی شاید احتیاج به آب نداشتند و درختان در مرحله شکوفه بودند؛ بعضی از باغداران تمایلی برای ورود سیل به باغ خود نداشتند اما مساعدت کردند و بخش زیادی از سیلاب به داخل باغات سنتی هدایت شد.
به گزارش ایسنا براساس اعلام اداره کل هواشناسی سامانه بارشی جدیدی در راه قزوین است و احتمال وقوع سیلاب و آب‌گرفتگی وجود دارد؛ با توجه به اینکه باغداران اعلام آمادگی کرده‌اند تا تجربیات خود را در اختیار مسئولان قرار دهند و در مدیریت سیلاب احتمالی کمک‌حال مسئولان باشند؛ باید دید نوع نگاه مدیران شهری و استانی به این موضوع چیست؟
استقبال مدیریت بحران از پیشنهادهایی که منجر به کاهش خسارت می‌شود
قدرت‌الله مهدیخانی، مدیرکل مدیریت بحران استان قزوین در این خصوص تصریح می‌کند: جلساتی که به‌عنوان شورای هماهنگی برگزار می‌شود اعضای مشخصی دارد که قانون آن‌ها تعیین می‌کند لذا این امکان که بخواهیم از تشکل‌ها و افراد غیر مرتبط دعوت کنیم وجود ندارد.
مهدیخانی اضافه می‌کند: اما باغداران و تشکل‌های مردم‌نهاد که دغدغه‌های این‌چنینی دارند، اگر پیشنهاد و راهکاری در این موضوع دارند که می‌تواند به هرچه بهتر مدیریت کردن بحران کمک کند استقبال می‌کنیم.
مدیرکل مدیریت بحران استان قزوین بیان می‌کند: این آمادگی در مجموعه مدیریت بحران استان قزوین وجود دارد تا از ظرفیت‌هایی که می‌توانند در این حوزه کمک کنند تا خسارت‌ها به حداقل برسد نهایت استفاده را داشته باشد لذا این دوستان می‌توانند به‌صورت حضوری یا مکتوب پیشنهاد خود را ارائه دهند.
به گزارش ایسنا امروزه سایه توسعه غیراصولی و ناپایدار شهری، مانند احداث پل‌های غیرضروری، بلوارهای عریض و کمربندی‌ها به موجودیت باغستان سنتی قزوین آسیب جدی وارد کرده و بخش‌های قابل توجهی از باغستان را در چندین سال گذشته از بین برده است؛ با این همه باغستان در بارندگی‌ها همچنان به عنوان سیل- بند عمل کرده و شهر قزوین را از خطر سیلاب احتمالی حفظ می‌کند.
گزارش از زهرا عبداللهی خبرنگار ایسنا منطقه قزوین
انتهای پیام