به گزارش ایسنا، عمارت تاریخی «ثابت پاسال» را بزرگترین خانه‌ی تهران می‌نامند، بنایی با ۱۲ هزار متر مربع مساحت که به واسطه طرح‌هایی که مالکِ بنا قبل از ثبت ملی به میراث فرهنگی ارائه کرده، احتمال بالا آمدن برجی هم‌قد و طراز دیگر ساختمان‌های اطراف آن دور از ذهن نیست.
بُرجی که گاهی گفته می‌شود می‌تواند جای بنای اصلی که در آخرین صحبت‌ها نسبت به موزه شدن آن توافق شده بود، بالا بیاید.
از سوی دیگر از چهار سال پیش تا امروز گاهی اوقات نام بزرگترین خانه تهران سر زبان‌ها می‌افتد و با چندین اعتراض و هشدار از سوی دوستداران میراث فرهنگی و رسانه‌ها بار دیگر صداها خاموش می‌شوند.
این بنا در ۳۱ خرداد ۱۳۹۶ یعنی در هفته میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و همان زمان مهدی چمران، رئیس وقت شورای شهر تهران گفت: «می‌خواستند در این عمارت مجتمع تجاری بسازند و بلندمرتبه‌سازی کنند، اما پیشنهاد دادیم در آنجا مرکز فرهنگی و مذهبی ساخته شود یعنی مسجد بسازند. البته باید در این مکان، بخش تجاری هم فعال شود تا بتواند هزینه‌های خود را دربیاورد.»
اما آخرین خبرها و اظهار نظرها براساس نقشه‌های ارائه شده به اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، حرف دیگری داشتند: «در فضای خالی حیاط این بنا به سمتِ غربِ آن طرح ساخت برجی ۱۴ طبقه وجود دارد.»
در واقع نهم خرداد سال گذشته و قبل از تصویب ثبت این بنای تاریخی، سپیده سیروس‌نیا، معاون وقت میراث فرهنگی استان تهران به ایسنا اعلام کرده بود که «براساس توافق انجام شده میان میراث فرهنگی استان تهران و مالک عمارت ثابت پاسال، این خانه تاریخی پابرجا می‌ماند و در کنار آن یک مرکز اقامتی ایجاد می‌شود، دراین بنا اصل عمارت حفظ و مرمت می‌شود اما با فاصله‌ای به اندازه عرض معبر عمارت تا دیواره خیابان جردن (آفریقا) یک هتل در بخش شمال غربی "ثابت پاسال" ایجاد می‌شود.»
براساس دستور قضایی هر ماه «ثابت پاسال» را بررسی می‌کنیم
ابراهیم شقاقی – مدیر کل دفتر حقوقی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که در روزهای گذشته در جلسه‌ای با حضور اعضای میراث فرهنگی و برخی مالکان ثابت پاسال از این پرونده به نفع میراث کشور دفاع کرده و موضع سازمان را مخالفت باساخت و ساز اعلام کرده است، درباره‌ی روال پرونده ثابت پاسال از ابتدا تا امروز و وضعیت امروز آن به ایسنا توضیح می‌دهد.
مدیر کل دفتر حقوقی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری می‌گوید: کاخ "ثابت پاسال" با ویژگی‌های معماری خاص خود فقط دو نمونه در کل جهان دارد یکی در عراق بوده که متاسفانه در جنگ اخیر از بین رفته است و دیگری بنای کاخ «ثابت پاسال» در تهران که به لحاظ معماری در رده آثار معاصر فاخر و ارزشمند و ویژه است و جزو ارزش‌های معماری و هنری شناخته شده قرار دارد.
او با تاکید بر اینکه سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۹۵ نسبت به ثبت این اثر تاریخی اقدام کرد، ادامه می‌دهد: مالک این بنا در شکایتی که به شعبه دهم دیوان عدالت اداری ارسال کرده، درخواستِ خروج از ثبت این اثر فاخر معماری را داده است. هفت ماه قبل که برای این پست انتخاب شدم، احساس کردم که ممکن است بنا در معرض خطر یا تخریب قرار گیرد بنابراین برای جلوگیری از این اقدام یک شکایت کیفری انجام شد که مرجع رسیدگی آن «حسن حاجیلو» - بازپرس شعبه اول ناحیه ۳۷ دادسرای عمومی انقلاب - است که به خوبی و با جدیت براساس دستوراتی که داد امروز به موضوع پرونده رسیدگی می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه تا کنون دو سه مرتبه از این محل به همراه پلیس امنیت بازدید و گزارش‌های آن ارائه شده‌اند، همچنین یک بیل مکانیکی که می‌توانست برای آن بنا خطرآفرین باشد، با دستور بازپرس و مقام قضایی از آنجا خارج شد، همچنین چند نقطه در اطراف خانه که گمانه‌زنی شده بود نیز به دستور مقام قضایی به حالت اول برگردانده شد، اضافه می‌کند: در حال حاضر این اثر تاریخی - معماری با نظارت و دستور کیفری بازپرس شعبه اول ناحیه ۳۷ قرار دارد، دستور این‌طور بود که هر ماه به همراه پلیس امنیت یک نفر به نمایندگی اداره حقوقی و معاونت سازمان میراث فرهنگی و یک نفر به نمایندگی مالک از محل بازدید کنند تا اگر دخل و تصرف و تستی صورت گیرد، به سرعت جلوی آن گرفته شود.
مالک ثابت پاسال درخواست خروج از ثبت خانه را دارد
او با اشاره به برگزاری جلسه‌ی دادرسی در چند روز قبل با حضور وکلای مالک، کارشناسان اداره میراث فرهنگی استان تهران و کارشناس حقوقی این اداره کل و سازمان میراث فرهنگی در این زمینه، ادامه می‌دهد: سازمان میراث فرهنگی با پیشنیه‌ای که از قاضی این پرونده نسبت به تاکیدهای او برای حفاظت از آثار تاریخی شنیده است، امیدوار است تا وی با دفاعیاتِ انجام شده، همچنین نسبت به صحبت‌های فنی که انجام شده، دادخواست مالک مبنی بر خروج از ثبت را ابطال کند و نگرانی اهالی فرهنگ و علاقمندان به حوزه هنر و معماری که اذهان عمومی را به خود مشغول کرده است، برطرف کند.
وی توضیح می‌دهد: پیش از این صحبت از نامه‌ای بود که از دفتر مقامات بالاتر درباره‌ی این خانه ارسال شده بود و براساس آن اعلام شده بود حق هیچگونه ساخت‌وساز در این مجموعه وجود ندارد، مضاف بر این که محدوده مورد بحث به خیابان جهان کودک منتهی می‌شود که تحمل هیچ‌بار ترافیکی اضافه را ندارد، این در حالی است که گفته می‌شود مالک قصد دارد بنای فعلی را حفظ و در فضای باقی مانده، هتلی چند ستاره و Vip بسازد، در این صورت برای تأمین امنیت آن باز هم بار ترافیکی مضاعفی ایجاد می‌شود.
او تاکید می‌کند: در سنوات گذشته، مکاتباتی بین مراجع دستگاه‌های مختلف ردوبدل شده است، اما خداراشکر در حال حاضر، شهرداری تعامل خوبی با میراث‌فرهنگی دارد و در موارد زیادی با همکاری میراث فرهنگی از تخریب آثار جلوگیری کرده است.
دستور مقامات بالا، حفظ ثابت پاسال است
وی با بیان اینکه شنیده است از مقامات بالاتر دستورات خیلی خوبی برای تثبیت حفظ و تخریب نشدن بنا صادر شده است، اضافه می‌کند: دستورِ دخل و تصرف نکردن در این بنا از سوی مقامات بالاتر صادر شده است، البته این موارد در پرونده محرز و موجود است و این موارد به قاضی نیز منعکس شده است، بنابراین اکنون در حال تنظیم مجدد نامه‌ای به قاضی شعبه ده دیوان عدالت اداری هستیم که مسائل را با مستندات بیشتری به او ارائه دهیم، شهرداری نیز می‌تواند با توجه به حساسیت منطقه‌ای و بار ترافیکی از ساخت‌وساز بیشتر در این منطقه جلوگیری کنند، همچنین با توجه به حجم سنگین بار ترافیکی خیابان آفریقا چنین کششی در آن محله وجود ندارند و شهرداری نیز تاکنون مبادرت به صدور پروانه و مجوزی برای ساخت‌وساز نکرده است.
شقاقی با بیان اینکه رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چند روز پیش نیز در مصاحبه‌ای در جمع خبرنگاران نسبت به انجام نشدن هیچ گونه دخل و تصرف یا احتمال خروج از ثبت این بنای تاریخی تاکید کرده و می‌گوید: قطعا هیچگونه دخل و تصرفی در عرصه صورت نمی‌گیرد، این نشان می‌دهد که معاون رئیس جمهور برای موضوعات میراث فرهنگی ارزش خاصی قائلند و تمام موارد را در چارچوب قانونی و مجدانه پیگیری می‌کند.
او با تاکید بر حمایت ارگان‌هایی مانند شورای شهر و شهرداری از این موضوع از منظر شهری و حتی میراثی، بیان می‌کند: از سوی دیگر همکاری‌های خوبی نیز بین دستگاه‌های اجرایی وجود دارد که شهرداری به عنوان متولی امر حفاظت از داشته‌های شهری که شامل داشته‌های میراثی، تاریخی، هنری و معماری است، به مسئله ورود کند، هر چند خوشبختانه شهردار فعلی تهران، پیش از این بر مسند شورای عالی معماری بود و در آن زمان اگر به مکاتبات‌اش نگاهی بیندازیم موضع صریح او را درباره‌ی ثابت پاسال به خوبی می‌بینیم، بنابراین امیدواریم که شهردار تهران نیز با توجه به حساسیت‌های شهر و موضوعات شهری به این مسئله ورود پیدا کند، اسناد و مدارک متقنی را در اختیار دیوان عدالت اداری بگذارد و دلایل حفظ کارشناسی این بنا و همچنین دلایل اجازه ندادن برای ساخت و ساز را بیان کرده و از میراث فرهنگی شهر حمایت کند.
مدیر کل حقوقی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می‌گوید: معتقدم با توجه به دفاعیاتی که تا کنون از این بنا صورت گرفته و گزارش‌های مفصلی که در اختیار قاضی گذاشته‌ایم، حکم ابطال خروج از ثبت بنا صادر شود.
او حضور آیت الله رئیسی در ریاست قوه قضاییه را با توجه به تجربه‌ی وی در تولیت آستان قدس رضوی به عنوان بزرگترین مرکز فرهنگی مذهبی ایران که مجموعه آستان آثار فرهنگی، هنری، تاریخی، مذهبی و معماری آستان قدس را نیز در اختیار دارد و به بهترین شکل از آن‌ها نگهداری می‌شود مانند موزه ملک ادامه می‌دهد: امیدواریم که وی نیز از حفظ داشته‌های معماری، هنری و فرهنگی حمایت کنند و با دستوراتی که می‌دهد، این موضوع ختم به خیر و دل دوستداران فرهنگ و هنر شاد شود.
شقاقی شورای عالی معماری را یکی از حامیان اصلی میراث فرهنگی تا امروز معرفی می‌کند و می‌گوید: این شورا همیشه مصوبات خوبی درباره‌ی حفاظت از بافت‌ها، بناها و محوطه‌های تاریخی و فرهنگی و بافت‌های تاریخی مانند مشهد و شیراز داشته است، همچنین درباره‌ی کاخ ثابت پاسال نیز این بود، مضاف بر اینکه شورای عالی بر حفظ داشته‌های شهری در چارچوب طرح تفصیلی همیشه تاکید می‌کند.
برخی می‌گویند فلان بنا به خاطر مالک‌اش باید تخریب شود
مدیر کل دفتر حقوقی سازمان میراث فرهنگی ادامه می‌دهد: من بعضا شنیده‌ام که نمایندگان مالک می‌گفتند چون پیشینه بنا به فلان شخص برمی‌گردد، قابلیت حفظ و نگهداری ندارد، مگر ما برای حفظ آثار تاریخی به مالک کار داریم؟ آیا تخت جمشید صرفا به دلیل دستور ساخت از سوی پادشاهان هخامنشی مهم است؟ تکلیف سیر هنری، معماری، فرهنگی و جریانات تاریخی آن بنا چه می‌شود یا فرضا چون فلان بنا منتسب به خاندان چنگیزخان مغول است باید تخریب شود یا چون تعدادی از افرادی که حتی تاریخ قضاوت‌های بسیار بدی در موردشان داشته اما در جوار اماکن متبرکه ما دفن شده‌اند، باید تخریب شوند؟!
وی با اشاره به اینکه برای ما فرهنگ، هنر، معماری و داشته‌های تاریخی اهمیت دارد، نه شخص، تاکید می‌کند: بناها شخصیت مستقل حقوقی از مالکان خود دارند. این صحبت درست مانند وضعیت حوزه‌ی هنری در خیابان سمیه است. مگر کسی به پیشینه افرادی که قبلا به بنا رفت و آمد داشته‌اند، کاری دارد؟ اکنون حوزه هنری مرکز فعالیت هنرهای اسلامی است، هم بنا حفظ شده و هم کارکرد فرهنگی، هنری و اجتماعی خود را در چارچوب نظام دارد، بنابراین بناها به لحاظ معماری، هنری و تاریخی ارزشمند هستند.
شقاقی می‌گوید: من از همه کارشناسان، متخصصانِ فرهنگ‌دوست و هنردوستان و ارگان‌ها و سازمان‌های مربوط درخواست می‌کنم از موضع سازمان میراث فرهنگی دفاع کنند چون قاضی، فردی است که بر اساس اطلاعات و اسنادی که به او داده شده در چارچوب قانون تصمیم‌گیری می‌کند.
انتهای پیام