این عرصه‌ها در قرون متمادی زیستگاه جوامع انسانی بوده و انسان‌ها به فراخور نیازهای خود از آن بهره‌مند شدند. افزایش جمعیت انسانی، متنوع شدن نیازها و وضعیت معیشتی جوامع محلی در استان و عدم تعادل و تناسب حضور انسان‌ها و بهره برداری آنان، این عرصه‌ها را دچار مخاطره کرده و فشار بسیاری را به این عرصه‌ها وارد آورده است.

نگرش به جنگل‌ها بدون در نظر گرفتن نقش‌های بی‌بدیل آن‌ها، صرفا نگاه سودمندانه به عنوان یک معدن چوب بوده است که این نگاه سبب شده تا سطوح جنگل در مناطق مختلف دنیا به شدت در معرض تخریب قرار گرفته و بهره‌برداری و نابودی بی‌حد، جایگزین همزیستی مسالمت‌آمیز انسان و جنگل شود.

جنگل‌ها با نقش حیاتی خود در ذخیره‌سازی منابع آبی، ممانعت از بروز سیلاب‌های ویرانگر و ایجاد سپر محافظتی در برابر طوفان‌ها و شرایط نامساعد تامین کننده شرایط مناسب زیست در مناطق اطراف خود هستند و حفظ خاک‌های کشاورزی و میکرو ارگانیسم‌های خاکی و جلوگیری از فرسایش خاک را به عهده دارند.

رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، در این خصوص اظهار کرد: ایران در منطقه‌ای قرار گرفته که سهم اراضی جنگلی کشورهای آن ناچیز است.

علی‌حسین امینی افزود: مساحت جنگل‌های ایران در حدود 12 میلیون هکتار برآورده شده است و این در حالی است که در گذشته نه چندان دور مساحت این سطوح بیش از 18 میلیون هکتار بوده است و اکنون سرانه جنگل برای هر فرد در جهان 0.8هکتار، در ایران 0.2 هکتار و در چهارمحال و بختیاری 0.4 هکتار است.

 امینی تصریح کرد: این عرصه‌ها در چند دهه اخیر به دلایل متعددی همچون افزایش جمعیت و نیاز به چوب بیشتر و در نتیجه تغییر اقلیم و کاهش بارش، بهره‌برداری بی‌رویه چوب و هیزم از جنگل‌ها ،توسعه شهرها و روستاها و تاسیسات شهری، صنعتی و تخریب و تجاوز و قطع جنگل با کاهش جدی سطح مواجه شدند.

وضعیت مصرف چوب

وی ادامه داد: میانگین مصرف سرانه چوب در دنیا 0.3 مترمکعب در سال، در کشورهای توسعه یافته 0.7 مترمکعب و در ایران و چهارمحال و بختیاری کمتر از 0.2 مترمکعب برآورد می‌شود.

امینی گفت: منابع تامین چوب کشور عبارتند از برداشت مجاز از جنگل‌ها (750 هزار مترمکعب)، برداشت از صنوبرکاری‌های کشور (حدود  2.5 میلیون مترمکعب)، واردات چوب (حدود 2 میلیون مترمکعب) و مابقی چوب مورد نیاز از محل برداشت جنگل‌های گرمسیری و پسته و بیشتر به صورت غیرمجاز و قاچاق تأمین می‌شود.

لزوم توسعه زراعت چوب

وی اظهار کرد: یکی از مهمترین و حیاتی‌ترین راهکارها برای برون‌رفت از بحران تخریب و نابودی بیشتر جنگل‌های باقیمانده کشور زراعت چوب و توسعه آن به ویژه در خارج از جنگل‌ها است که با توجه به طرح تنفس جنگل‌های شمال و برنامه ریزی سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور برای ممانعت و توقف طرح‌های بهره‌برداری و برداشتن چوب از جنگل، نقش توسعه زراعت چوب قابل توجه است.

اهمیت صنوبر در زراعت چوب و توسعه آن

امینی بیان کرد: در توسعه زراعت چوب، درختان صنوبر بیشترین کاربرد و اهمیت را دارند و نه تنهادر ایران بلکه در دنیا نیز بیشترین سهم را گونه‌های صنوبر در زراعت چوب به خود اختصاص می‌دهند که دلیل این امر نیز ویژگی‌های منحصر به فردی است که گونه‌های صنوبر در مقایسه با دیگر درختان برخوردار هستند.

وی امکان کاشت انبوه آن‌ها در کنار هم، سرعت رشد بالای این درختان و تولید چوب در زمان بسیار کوتاه (تولید سالانه تا 40 متر مکعب در هکتار)، فراوانی گونه‌ها و هیبریدهای مختلف که قابلیت سازگاری با اقلیم‌های مختلف را دارند و چوب آن‌ها سبک، نرم، همگن، خوشکار، دارای قابلیت میخ، پیچ و چسب خوری مطلوب است موجب شده برای جنگل‌کاری و احداث کمربندهای سبز مناسب باشد.

امینی تاکید کرد: در ایران صنوبرکاری از زمان‌های بسیار قدیم مرسوم و متداول بوده و کشاورزان با کشت و کار آن به خوبی آشنایی دارند.

وی اضافه کرد: کاشت صنوبر به اهداف مختلفی شامل تولید چوب‌های کم قطر برای صنایع سلولوزی، تولید چوب‌های قطور، کاشت همراه با محصولات زراعی (اگروفارستری)، بادشکن اطراف مزارع و ایجاد فضای سبز انجام می‌شود.

امینی با اشاره به بیش از یک‌هزار و دویست هکتار صنوبرکاری ایجاده شده با 241 پرونده در استان، تاکید کرد: از این میزان در شهرستان‌های اردل هشت هکتار با دو فقره پرونده، شهرکرد، سامان  و بن با بیش از ۴۷هکتار با 14 فقره پرونده، کوهرنگ بیش از 96 هکتار با ۳۴ فقره پرونده، لردگان حدود ۱۱ هکتار با ۵ فقره پرونده، بروجن 14 هکتار با چهار فقره پرونده، فارسان بیش از ۹۴۱ هکتار با 171 پرونده و کیار بیش از 83 هکتار با 11 پرونده بوده است.

بررسی راهکارهای توسعه زراعت چوب در چهارمحال و بختیاری

وی مهم‌ترین مشکلات توسعه زراعت چوب در استان را کاهش منابع آبی  ناشی از بارش کم در چهارمحال و بختیاری و تغییر اقلیم،  قیمت پایین چوب نسبت به محصولات دیگر، عدم مهارت مجریان و بهره‌برداران محلی نسبت به پرورش گونه‌های نخبه چوب‌ده و عدم همکاری دستگاه‌های اجرایی مرتبط با موضوع زراعت چوب برای اعطای تسهیلات بانکی و ترویج شیوه‌های نوین آبیاری عنوان کرد و گفت: این عوامل موجب شده تا توسعه زراعت چوب در استان در حد انتظار نباشد و حتی مزارع صنوبر که از نظر زیست محیط و کاهش فشار بر عرصه های جنگلی بسیار ارزشمند  هستند  در حال تبدیل به سایر کشت‌های دیگر است.

امینی بیان کرد: طرح تنفس و توقف بهره‌برداری چوب از جنگل‌های شمال کشور موجب شده تا ظرفیت مطلوبی در چهارمحال و بختیاری ایجاد شود و چنانچه مجریان و زارعان حمایت شوند می‌توان به آینده این بخش کشاورزی امیدوار بود و رونق در توسعه صنوبرکاری‌ها را شاهد بود  .

رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خاطرنشان کرد: چهارمحال و بختیاری از سنوات گذشته رویشگاه صنوبر بوده است.

وی با تاکید بر اهمیت توجه به موضوع زراعت چوب و حفظ مزارع موجود، گفت: بایستی برای افزایش سطح صنوبرکاری‌ها مطابق با حجم پیش‌بینی شده و ارتقاء کیفیت زراعت چوب در استان برای تامین صنایع وابسته و کاهش فشار به عرصه‌های جنگلی تلاش شود.

انتهای پیام