به گزارش ایسنا، در این همایش باقر ساروخانی (استاد جامعه‌شناسی ارتباطات)، حجت‌الاسلام و المسلمین محمود دعایی (مدیر موسسه فرهنگی مطبوعاتی اطلاعات)، حسین انتظامی (قام مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)، حسن خجسته (رییس پژوهشکده ارتباطات)، حمید ضیائی پرور (معاون مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت ارشاد)، سید مرتضی موسویان، (رییس فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال)، حسن بشیر (استاد ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع))، امیدعلی مسعودی (استاد ارتباطات)، محمد صادق افراسیابی (مشاور رییس و مدیر گروه فرهنگ‌سازی مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال) و ... حضور داشتند.
حسن بشیر در ابتدای همایش سخنرانی کرد و مراحل اجرایی توجه به فعال‌سازی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی در کشور را در سه مرحله شناخت، توانمندسازی و تفکر انتقادی دانسته و تأکید کرد که برای تحقق مرحله شناخت نیازمند تحلیل ارزیابی و انتخاب آگاهانه هستیم.
رییس هیات علمی همایش سواد رسانه‌ای، توانمندسازی را مرحله‌ای دانست که نیازمند آموزش، توانایی، دسترسی، مهارت‌سازی و تعامل فعال است و اینکه با آموزش به تعامل فعال می‌رسیم.
همچنین مرحله تفکر انتقادی را یکی از مراحل این فرآیند دانست که نیازمند یادگیری شیوه‌های تفکر، توانمندسازی انتقادی، پرسشگری انتقادی و تفکیک انتقادی است.
او تاکید کرد، بحث محتوا بیشتر از پیام اهمیت دارد چون می‌تواند گفتمان‌سازی کند.
استاد تمام دانشگاه امام صادق(ع) توجه به دو نوع مثبت‌گرا و آسیب‌گرا در رابطه با فضای مجازی برای ارتقاء سطح بهره‌مندی از فناوری‌های جدید و نیز به حداقل رساندن آسیب‌های فردی و اجتماعی را مورد تاکید قرار داده و اعلام کرد: بدون توجه عملی به این دو دیدگاه، تحقق فضای مفید ایمن و سالم در فضای مجازی دچار چالش‌های جدی خواهد شد.
رییس اسبق آکادمی آکسفورد برای مطالعات عالی طراحی سیاست‌گذاری همه جانبه و تدوین برنامه‌های اجرایی موثر در این رابطه را خواستار شده و بیان کرد که یونسکو برای جریان‌سازی و سیاست‌گذاری در این زمینه بر پنج حوزه مهم سیاست‌گذاری‌های سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی، سیاست‌گذاری‌های رسانه‌ای، سیاست‌گذاری‌های اطلاعاتی، آموزشی و سیاست‌گذاری‌های آی سی تی تأکید دارد که باید در طراحی سیاست‌ها در این زمینه مورد توجه قرار گیرند.
او گفت: هنوز به تعریف سواد رسانه‌ای به شکل بومی و ایرانی اسلامی نرسیدیم. مفاهیم زیادی وجود دارد که به پالایش نیاز دارد.
حسن بشیر بیان کرد: یکی از اهداف مهم این همایش توجه به حوزه خانواده و فعال‌سازی هر چه بیشتر آن در رابطه با سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی است. در این زمینه جریان گفتمانی خوبی صورت گرفته که در نتیجه فعالیت‌های جمعی بسیاری از استادان، پژوهشگران، دانشجویان و علاقمندان و خانواده‌ها در کنار دولتمردان بوده که شاخص‌های آن راه‌اندازی همایش دوم، تالیف و ترجمه کتاب‌های متعدد، راه‌اندازی کارگاه‌ها و جلسات آموزشی، تولید مقالات متعدد، انجام پژوهش‌های گوناگون و فعالیت‌های قابل توجه رسانه‌ها از جمله رسانه ملی به موضوع سواد رسانه ای و اطلاعاتی است.
او ادامه داد: در همایش دوم همکاری ۲۴ وزارتخانه، پژوهشگاه، دانشگاه، رسانه، سازمان و انجمن، برگزاری سه نشست علمی در تهران، تشکیل ۱۳ دبیرخانه استانی، برگزاری ۴ همایش استانی، دریافت ۳۱۵ مقاله که رشد ۹ درصدی در این زمینه نسبت به همایش اول سواد رسانه‌ای را نشان می‌دهد، بیانگر توجه وسیع جامعه به موضوع سواد رسانه ای و اطلاعاتی است.
رییس اسبق دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) گفت: همایش دوم گام‌های اساسی برای بین‌المللی کردن همایش برداشته و از جمله فعالیت‌ها در این زمینه سخنرانی روسای دفاتر و خبرنگاران خارجی کشورهای اسپانیا، ژاپن، لبنان، فرانسه و روسیه در موضوع همایش، رایزنی با دانش آموزان مدرسه بین‌الملل برای ارائه مقالات انگلیسی زبان، ارسال فراخوان همایش برای کشورهای عضو اکو، برگزاری جلسات رایزنی با نماینده اکو و همچنین ملاقات با سفیر پاکستان و نیز دریافت شش مقاله از اساتید کشورهای ترکیه ، مالزی و انگلستان بوده است.
بشیر در پایان ضرورت‌ها و خلاءهای موجود و نیز افق‌های پیش‌رو در رابطه با موضوع سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی را مطرح و محورهایی را در این زمینه بیان کرد: گفتمان سواد رسانه‌ای باید جهت‌گیری مردمی و ملی پیدا کند، به این معنی که از دولتی کردن سواد رسانه‌ای دور شویم زیرا مردم دورتر خواهند شد زیرا فکر می کنند سانسور و فیلترینگ بر آنها تحمیل می‌شود. همچنین گفتمان سواد رسانه‌ای باید به یک گفتمان علمی کاربردی تبدیل شود و پرهیز از کالاسازی سواد رسانه‌ای و بازاری شدن آن با طرح مباحث کم اهمیت. همچنین برنامه‌ریزی برای جلوگیری از انحراف در فهم واقعی سواد رسانه‌ای و آموزش‌های صحیح اضافه کردن یک واحد درس اختیاری با موضوع سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی در دانشگاه‌ها، حمایت از پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌ها با موضوع سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی، تبدیل دبیرخانه همایش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی به مرکز آموزش های دائمی و چندبعدی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی، برنامه‌ریزی و مطالبه‌گری جهت گفتمان سازی سواد رسانه ای در کشور.
حسن بشیر همچنین از تولید برنامه‌های تلویزیون و رادیویی در این راستا خبر داد و یادآور شد که در گذشته نیز چنین برنامه‌هایی تولید شده است. او از خبرگزاری ها و انجمن هایی که در این همایش همکاری داشتند، تشکر کرد.
محمد صادق افراسیابی، دبیر همایش بیان کرد: توفیق داریم که خدمت معلمانی باشیم که پرچمدار علم هستند. در همایش اول نیز میزبان معلمان مقطع متوسطه بودیم اما چون درباره رژیم مصرف حرف می‌زنیم، پس باید به مقطع پیش دبستانی و دبستان بپردازیم. سیاست‌گذاری در این راستا انجام شد؛ بنابراین در حال حاضر میزبان این معلمان هستیم و معتقدیم آنها مقام اصلی هستند و گاهی آموزه‌های سواد رسانه‌ای با شیوه‌های حال حاضر مدیریتی رسانه‌ای در تضاد است، اما رسانه‌ها نشان دادند که می‌خواهند تغییر کند.
مسعود ثقفی، سخنگوی آموزش و پرورش استان تهران اظهار کرد: این همایش با اهمیت است و خوشحالم که سواد رسانه‌ای نام این همایش است. همکاران ما در سواد رسانه‌ای فعال خواهند بود و باید این مبحث را در آموزش ابتدایی وارد کنیم.
حسین انتظامی هم در بخشی از این همایش بیان کرد: همایش سواد رسانه‌ای که چند سال از آن گذشته رو به کمال است و ارزشمندی آن امسال در زمینه هم‌افزایی رسانه و دانشگاه است که می‌تواند به توسعه سواد رسانه کمک کند. کار خوب دیگر این است که امسال این همایش به جایزه دکتر باقر ساروخانی زینت پیدا کرده که ایشان شخصیتی موثری داشته و جنبه اخلاقی او برای ما الگوست. امیدوارم این جایزه‌ها ادامه پیدا کند. چندین سال پیش در مرکز بررسی استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، سیاست‌های کلی نظام در زمینه رسانه گفته شد که در آنجا به توسعه روابط سواد رسانه‌ای چون جنبه صیانت بخشی دارد، تاکید شد.
دکتر باقر ساروخانی در ادامه این همایش اظهار کرد: من باید سپاسگزار خداوند باشم که در جنوب قزوین به دنیا آمدم و فکر نمی کردم که خدمتگزار مردم سرزمینم باشم الهی شکر.
فرزندان عزیز ما فکر نکنند که تنها هستند، بلکه جامعه آنها را می‌بیند و برای آنها ارزش قائل است. امیدوارم جلسه سیاست‌گذاری تداوم پیدا کند و رساله‌هایی تهیه شود که در عمل نتیجه داشته باشد تا بتواند مسأله‌ای از جامعه ایران را برطرف کند و نباید انتزاعی باشد.
سپس در بخش دیگری از مراسم سید مرتضی موسویان، رئیس فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال با اشاره به «روز جهانی علم» درباره اهداف یونسکو، اعلام کرد: اهدافی از طرف یونسکو طراحی شده که می‌توان به تقویت آگاهی عمومی درباره نقش صلح‌آمیز و پایداری علم برای جوامع، ترویج همبستگی ملی و بین‌المللی برای فعالیت مشترک کشورها در توسعه تجدید و تعهد ملی و بین‌المللی برای استفاده از علم به نفع جوامع، توجه به چالش‌های موجود در راه توسعه علمی و حمایت از تلاش‌های علمی اشاره کرد.
همچنین موسویان در ادامه به فصل آخر کتاب «سواد رسانه‌ای در چین» اشاره ژو اظهار کرد: در چین توسعه سواد رسانه‌ای در نظر گرفته است. چین قدرت اقتصادی جهان است که پیشرفت خود را از مسیر ارتقاء سواد رسانه‌ای می‌بیند. اگر کشوری به دنبال ارتقاء است، باید به سواد رسانه‌ای توجه کند. آموزش سواد رسانه‌ای را نمی‌توان از همبستگی اجتماعی، ارزش فرهنگی و پیشرفت تکنولوژی جدا دانست. چین به کاربردی بودن نیز اهمیت می‌دهد و می‌خواهد این مسئله را اعمال کند که زمانی که افراد از سواد رسانه‌ای بهره‌مند شدند، بتوانند جذب بازار کار شوند.
او ادامه داد: رشد نمایی سواد رسانه‌ای در همه کشورها وجود دارد. برخی نیز از سواد رسانه‌ای در محتوای درسی خود استفاده کرده‌اند. نزدیک به ۱۰۰ دانشگاه در چین به آموزش تکنیک و روش‌های جدید برای ساختار سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی می‌پردازند. همچنین وظیفه دولت‌ها ایجاد زیرساخت‌های لازم برای رشد رسانه است و شهروندان نیز باید این نیاز را احساس کنند که از ابزاری که در اختیارشان است استفاده کنند. اولین کشوری که به سواد رسانه‌ای پرداخت کانادا است که به نظرم شروع سواد رسانه‌ای با معلمان نوآور رقم می‌خورد. باری دانکن اولین بار سواد رسانه ای را در درس‌های خود به کار برد و انجمن سواد رسانه ای را در سال ۱۹۷۰ ایجاد کرد. در اروپا همزمان با کانادا یک برنامه آموزش سواد رسانه‌ای ایجاد شد. در آسیا نیز برخی کشورها مانند ژاپن می خواستند مثل کانادا پیش بروند اما در کانادا هر استان به طور جداگانه به سواد رسانه‌ای توجه می‌کرد؛ این در حالی است که در ژاپن دولت این کار را از طریق برنامه‌های درسی انجام داد. همچنین در چین بیش از یک دهه است که برای گسترش سواد رسانه‌ای حمایت دولت به وجود آمده است و همکاری دانشگاه با مدارس در این راستا شروع شده است. باید به آموزش سواد رسانه‌ای کمک کنیم که تعیین ممیزی در شهروندان به وجود بیاید.
حسن خجسته در ادامه همایش بیان کرد: اگر بخواهیم در هر کاری موفق بشویم باید جنس کار را بشناسیم و ماهیت کار و موضوع آن را بدانیم در غیر این صورت نمی‌توانیم پیش برویم.همچنین از محیط خانواده شرح درستی نداریم چون شناخت خوبی نسبت به آن پیدا نکردیم.
او با اشاره به چند ویژگی که در ماهیت خانواده وجود دارد که متضاد با رسانه است، گفت: ذات خانواده جمع گرا است که در تقابل با فردگرایی رسانه قرار می‌گیرد؛ بنابراین نمی‌توانیم این دو را در کنار هم قرار دهیم. خانواده یک نهاد است، نهادها اساساً مستبدند چون روابط رسمی دارند اما خانواده تنها نهادی است که روابط عاطفی در آن حکمفرما است. همچنین باید یادآور شد که زن‌ها نقش ویژه‌ای در خانواده دارند که این مسئله بسیار با اهمیت است.
او به چند مشکل جدی که در عالم رسانه وجود دارد اشاره کرد و گفت: همه ما به عنوان یک فرد غریزه‌ای داریم به نام میل داشتن آزادی بی انتها؛ این در حالی است که تعدادی اولیا هم وجود دارند که می‌توان گفت که دولت هم جز اولیا است و می‌خواهد این فضا را کنترل کند.
خجسته ادامه داد: در ایران و دنیا رویکردی در توسعه وجود دارد که اصولا فنی است اما باید توجه کنیم که فضای مجازی فنی نیست بلکه اجتماعی فنی است و باید دست کسانی سپرده شود که ادراک اجتماعی دارند و همراه فنی ها پیش بروند . در حال حاضر توسعه ارتباطات تکنولوژی و فنی رویکرد ماست به همین دلیل است که سواد رسانه ای ما عقب می‌ماند. در ایران به دلیل ارزش ژئوپلتیکی که پیدا کردیم باید درس ژئوپولوتیک در واحدهای دانشگاه ما اعمال شود که بتوانیم به ابزار قدرت در رسانه برسیم در آخر نیز باید به این مسئله اشاره کرد که فضای مجازی را بشناسیم و بدانیم که چه ماهیتی دارد شاید مسیر سواد رسانه ای ما مسیر دیگری باشد.
محمود اسعدی، دبیر همایش مدیریت رسانه در ادامه بیان کرد: سیطره تکنولوژی حواس‌ها را پرت کرده است. همچنین ادراک تفاضلی است که باعث می‌شود من حرفی را بزنم و شما چیز دیگری را بفهمید. این‌ها مشکلات ماست. سرمایه اصلی هر رسانه اعتماد است اگر نباشد اعتبار هم وجود ندارد. سرمایه انسان گفت‌وگو و سخن گفتن است.
او ادامه داد: متاسفانه اغلب رسانه‌های ما هنوز بر اساس مفاهیم دهه‌های قبل برخورد می‌کنند که این زنگ خطر است. ما گاهی مسئولان و مردم را باید به رشته کارآمد مدیریت رسانه متوجه کنیم. ما شاهدیم که گاهی این رشته را ناکارآمد می‌دانند اما اساس کنترل رسانه‌ای را می‌تواند داشته باشد. بهترین نیروها باید به این رشته وارد شوند. نباید سیاست اینگونه باشد که هر کس رتبه آورد به رشته فنی برود.
اسعدی با اشاره به اهمیت رسانه اظهار کرد: برای مثال زمانی که قتل خاشقجی اتفاق افتاد، کشور ترکیه تمام دنیا را مسئول اخبار قطره چکانی خود کرد و کشوری مانند عربستان را تحت فشار قرار داد؛ این مدیریت رسانه است. مدیریت رسانه ما مشکل دارد بنابراین اگر مخاطب و مدیر انگیزه نداشته باشند اتفاقی نخواهد افتاد. ما باید انسان محور باشیم برای مثال در هر مرحله‌ی جذب، جلب و نگهداری از نیروهایمان مشکل داریم .اگر تغییر نکنیم دچار چالش بسیاری می‌شویم ما به تحولات اساسی در سازمان رسانه‌ای نیاز داریم.
او ادامه داد: در دانشگاه‌های ما تئوری پردازی وجود دارد و ما بیش از ۳۰۰۰ رسانه مکتوب داریم اما کسانی که آنها را مدیریت می‌کنند کجا درس خوانده‌اند چرا در مدیریت رسانه مشکل دارند. مدیریت رسانه نخبگان را به جامعه می‌تواند برگرداند و مردم را به رسانه‌های ما واقف کند. اگر کسی در رسانه امروز حضور نداشته باشد و اگر بهترین استاد هم باشد انگار نیست. به نظرم انسان‌های امروز از تنهایی می‌ترسند بنابراین به رسانه پناه می‌برند و همچنین آنها میل به جاودانگی دارند که این مسئله ما را به سمت رسانه سوق می دهد.
علی محمد اسماعیلی، رییس فرهنگسرای رسانه نیز در ادامه مراسم درباره سواد رسانه‌ای اظهار کرد: به دلیل عدم رعایت رژیم مصرف رسانه‌ای هر مطلبی، در هر کجای دنیا تولید می شود. بنابراین بحث سواد رسانه ای اهمیت امنیت ملی پیدا می‌کند چون همه از این مطالبی که منتشر می‌شود استفاده می‌کنند .
وی با انتقاد از نبود ارتباط لازم بین دانشگاه و رسانه، تصریح کرد: درحالی که صداوسیما باید محل تردد اساتید و دانشگاهیان باشد.
او همچنین بیان کرد: به دلیل چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی نشست‌هایی را در فرهنگسرای رسانه تشکیل داده‌ایم که می خواهیم به تجربیات انقلاب بپردازیم .
سید غلامرضا کاظمی دینان، رییس انجمن روابط عمومی ایران هم در مراسم افتتاحیه بیان کرد: اگر کسی قدرت رسانه را انکار کند خود را انکار کرده است. اگر به عنوان رسانه خود را رهبری کنیم می‌توانیم بر مردم اثر بگذاریم . اگر قدرت رسانه نبود می‌خواستند قتل خاشقجی را جمع و جور کنند اما قدرت رسانه باعث شد که دنبال آن باشند و این اتفاق نیفتد. به نظرم سواد رسانه‌ای وجود ندارد؛ بنابراین رسانه‌ها نمی‌توانند تحلیل کنند.
او ادامه داد: ما برای استفاده از فضای مجازی باید رهبری داشته باشیم و مانع ایجاد نکنیم. به نظرم رهبری و مدیریت باعث می‌شود که رسانه‌های دیجیتال کنترل شوند و بدانیم که جوانان چه محتوایی را تولید خواهند کرد اگر محدودیت ایجاد کنیم حریص می‌شوند. سواد رسانه‌ای را باید به جوانان یاد بدهیم که بتوانند محتوای مفید را ایجاد کنند.
همایش سواد رسانه‌ای همزمان با پنجمین همایش بین‌المللی مدیریت رسانه برگزار شد و در بخشی از مراسم نیز از دکتر باقر ساروخانی تقدیر شد.
همچنین جایزه دکتر باقر ساروخانی در حوزه جامعه شناسی ارتباطات به سه نفر از فارغ التحصیلان دکتری حوزه جامعه شناسی ارتباطات اعطا شد.
انتهای پیام