شامگاه یک‌شنبه بیست و نهم مهرماه جلسه‌های هفتگی نمایش فیلم در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی با نمایش مستند «ورس» به کارگردانی جواد وطنی به کار خود پایان داد.
به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، بیست و هفتمین و آخرین جلسه‌ی نمایش فیلم در سال جاری، در حالی به پایان رسید که به دلیل استقبال مخاطبان و علاقه‌مندان سینمای مستند، فیلم مورد بحث، در هر دو سالن با ظرفیت کامل به نمایش گذاشته شد.
در ابتدای این جلسه که با حضور دکتر امید روحانی به عنوان منتقد مهمان برگزار شد، کارگردان «ورس» در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان (مجری برنامه و مسئول جلسه‌های نمایش فیلم) مبنی بر دلیل انتخاب پل ورسک برای ساخت فیلم مستند گفت: «من اهل فیروزکوه هستم و بدون اغراق از زمان کودکی دلم می‌خواست از کوه‌های بلند آن منطقه بالا رفته و حضور در مناطق صعب‌العبور را تجربه کنم.»
وطنی افزود: «در سال‌های اخیر به نظرم رسید بهتر است این کار را به عنوان مستندساز یا پژوهش‌گر انجام دهم و از آن‌جا که به ورسک، راه‌آهن و موضوع‌های مرتبط با آن علاقه داشتم، تصمیم گرفتم این‌بار بصورت متمرکز به این سوژه پرداخته و درباره‌اش فیلم بسازم.»
وی با اشاره به مرحله‌ی طولانیِ تحقیق، پژوهش و فیلم‌برداری این فیلم که به گفته‌ی او در مدت زمانی حدود پنج سال انجام شده گفت: «از آن‌جا که ایمان داشتم «ورس» فیلم خوبی از کار در خواهد آمد، تولید آن را با سرمایه‌ی خودم به جریان انداختم تا در آینده بتوانم برای آن سرمایه‌گذار پیدا کنم.»
وطنی افزود: «بسیاری از افراد بومی این مناطق، در هنگام افتتاح پل ورسک تقریباً ده دوازده ساله بوده‌اند و از آن‌جا که در حال حاضر سن اغلب آن‌ها بالاست نمی‌خواستم حضور آن‌ها در فیلم را از دست بدهم. به همین خاطر تلاش کردم تا خدای ناکرده پیش از درگذشت آن‌ها این فیلم را بسازم.»
وی با اشاره به ضبط نماهای این فیلم، همزمان با انجام تحقیقات میدانی آن گفت: «به همین خاطر آخر هفته‌ها به پل ورسک و مناطق اطراف آن سفر می‌کردم تا این که سال گذشته با همکارانم حدود پانزده روز بصورت متمرکز به این کار پرداختیم و در کنار تصویرهای باقی‌مانده، نماهای هوایی «ورس» را هم ضبط کردیم.»
وطنی سپس با اشاره به بخش‌های خارجی فیلم که در کشور دانمارک فیلم‌برداری شده گفت: «این بخش‌ها که تولید آن دشوارترین بخش‌های این فیلم هم بود متاسفانه تا مرحله‌ی تکمیل تدوین باقی مانده بود، اما خوشبختانه با مساعدت و همکاری مسئولان راه‌آهن ایران به سرانجام رسید.»
بخش بعدی به صحبت‌های منتقد مهمان برنامه اختصاص داشت. در این بخش، امید روحانی فیلم «ورس» را نمونه‌ی کامل و نسبتاً دقیق آثاری دانست که بر اساس پژوهش ساخته می‌شوند.
وی سپس با اشاره به عکس‌ها، اسناد و منابع میدانی به عنوان مواد پژوهشی «ورس» گفت: «این موارد نشان می‌دهد که درباره‌ی موضوع فیلم به دقت تحقیق شده و این به لحاظ نکته‌های مورد نظر فیلم (از نظر تاریخی، جغرافیایی و فنی) جزو ویژگی‌های قابل فیلم به حساب می‌آید.»
روحانی هم‌چنین با اشاره به تاکید فیلم بر واقعیت‌های تاریخی به عنوان فرم جالب و قابل توجه فیلم گفت: «این فرم دایره شکل پس از مقدمه‌ی ابتدایی به دقت طراحی شده و فیلم در کنار پرداختن به نکته‌های مورد نظر خود به موضوع جالب و البته نادرِ حیات آدم‌هایی از چند نسل مختلف در کنار پل ورسک پرداخته است. آدم‌هایی که سرنوشت‌شان به صدای قطار و عبور مداوم آن گره خورده است.»
وی گفت: «فیلم‌ساز در «ورس» مصالح مورد نیاز خود را به صورت دراماتیک ارائه نمی‌دهد و این نکته هم بخشی از فرم تجربه نشده‌ی این مستند و یکی دیگر از ویژگی‌های آن به حساب می‌آید.»
در ادامه‌ی جلسه، جواد وطنی در پاسخ به پرسش مجری برنامه درباره‌ی ایده‌ی پرداختن به زندگی مردم در کنار پل ورسک گفت: «از ابتدای ساخت فیلم تلاش کردم تا به سه وجه تاریخی، اقتصادی و اجتماعی این پل بپردازم. پلی که البته جدا از این منطقه، تمام راه‌آهن ایران را نیز تحت‌تاثیر قرار داده است.»
وی افزود: «در نوع دل‌بستگی‌های مردم منطقه‌ی فیروزکوه با ورسک چیزهایی وجود دارد که می‌توان گفت آن‌ها از دهه‌ها پیش با این پل ارتباط برقرار کرده‌اند و هیچ‌گاه از زندگی آن‌ها بیرون نخواهد رفت.»
وطنی سپس با اشاره به حضور نسل‌های مختلف مردم این منطقه در راه‌آهن و زندگی در کنار قطار گفت: «سال اول که به این منطقه سفر می‌کردم تلاشم بر تکمیل پژوهش فیلم و احاطه بر نحوه‌ی ساخت پل ورسک بود، اما از سال دوم به بعد به ضبط تصویر در فصل‌های مختلف احتیاج داشتم که به دلیل مشکلات مالی و عدم همکاری به درازا کشید. با تمام این حرف‌ها دلم نمی‌خواست کیفیت را فدای شتاب برای تکمیل فیلم کنم و به تولید آن در طول زمان ادامه دادم.»
وی در ادامه‌ی جلسه و در پاسخ به پرسش یکی از تماشاگران درباره‌ی آغاز فیلم با پرداختن به تصویرهای مربوط به جنگ جهانی دوم گفت: «اشاره به این بخش‌ها عمدی بود اما در ابتدای فیلم به صورت خلاصه به آن پرداخته شد تا زمانی که به پل می‌رسیم بخش‌های دیگر آن را روایت کنیم. بخش‌هایی نظیر تاثیر احتمالی غیبت پل بر زندگی مردم این منطقه و سرنوشت ملت‌هایی که درگیر جنگ جهانی دوم بوده‌اند.»
امید روحانی نیز اشاره‌ی فیلم به تبریک آدولف هیتلر برای ساخت و راه‌اندازی پل ورسک را حاصل شیطنت و شوخ‌طبعی فیلم‌ساز دانست و افزود: «پل ورسک در نهایت باعث شکست هیتلر می‌شود و این تنها بخشی از ارزش جهانی این پل معروف و شناخته شده در سراسر دنیا به حساب می‌آید.»
وی با اشاره به دوری گزیدن فیلم از ارائه‌ی اطلاعات به صورت خطی گفت: «منطق متعارف این‌گونه فیلم‌ها که درباره‌ی بناها ساخته می‌شود این است که اطلاعات را از همان نقطه‌ی آغاز در اختیار مخاطب قرار دهد، اما این اتفاق در «ورس» به صورت معکوس رخ داده و تاریخ در آن به شکلی غیرمتعارف روایت شده است. روایتی که حتی اگر حاصل شیطنت فیلم‌ساز باشد، در نهایت، فیلم را جذاب‌تر کرده است.»
روحانی فرم فیلم «ورس» را شکننده‌ی قالب معمول مستندهای مربوط به بناهای تاریخی دانست و افزود: «این کار باعث بیش‌تر شدن تاثیر دراماتیک فیلم شده و حتی اگر بخشی از این تمهید، مهندسی‌شده نباشد، باز هم می‌توان آن را جذاب یافت؛ و البته پر از زندگی، طراوت و شور.»
در بخش دیگری از این جلسه‌ی نقد و بررسی، امید روحانی با انتقاد از غیبت تصویرهای تاریخی که به گفته‌ی او از عدم تلاش‌های سازمان‌یافته در زمینه‌ی گردآوری اسناد ملی ناشی شده گفت: «البته توقع داشتن نسبت به ساخت فیلم‌هایی که به صورت کامل به موضوع‌های انتخابی خود بپردازند انتظاری کاملاً طبیعی است، اما نکته این‌جاست که انجام چنین کاری وظیفه‌ی یک فرد و پرداخت هزینه‌های مربوط به آن از سوی او نیست و سازمان‌های دولتی نظیر راه‌آهن یا صداوسیما باید این وظیفه را برعهده بگیرند.»
وی هم‌چنین با اشاره به ضرباهنگ قابل توجه در تدوین فیلم گفت: «پرداختن به بعضی سوژه‌ها نیازمند برنامه‌ریزی‌های طولانی‌مدت است و به همین خاطر باید منتظر بمانیم، صبر کنیم و ببینیم بخش‌های مختلف این پازل چه زمانی ساخته خواهد شد.»
روحانی در بخش پایانی این جلسه گفت: «بخش عمده‌ای از فیلم‌هایی که درباره‌ی بناهای مختلف تاریخی ساخته شده‌اند با این خطر مواجه‌اند که در صورت پرداختن به اطلاعات خشک فنی، امکان دارد به آثار دایره‌المعارفی تبدیل شوند. آثاری که البته تولید آن‌ها واجب است اما عمدتاً به دلیل نوع ساختارشان مورد توجه عامه‌ی تماشاگران قرار نمی‌گیرند.»
وی افزود: «امتیاز عمده‌ی فیلم «ورس» تاثیر پل ورسک بر زندگی مردم این منطقه است. تاثیری که شاید بومی و محلی به نظر برسد اما به‌هرحال درباره‌ی زندگی و یک موضوع عام با ویژگی‌های سرچشمه‌ی حیات بشری است. سرچشمه‌ای که به حیات پل ورسک در قالب یک سازه‌ی ظریف و زیبا اشاره دارد.»
جواد وطنی نیز در این بخش و در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان درباره‌ی تاثیر مشکلات مالی بر ساخت فیلم «ورس» گفت: «مقوله‌ی پژوهش برای ساخت فیلم‌های مستند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و این مرحله‌ای است که توجه به مسائل مالی نباید بر آن تاثیر داشته باشد.»
وی افزود: «اگر من و همکارانم برای تکمیل بخش‌های آرشیوی فیلم به دانمارک سفر نمی‌کردیم، شاید در هزینه‌های تولید آن صرفه‌جویی می‌شد اما به طور حتم جای خالی آن بخش‌ها کاملاً به چشم می‌آمد. به همین دلیل تلاش کردم تا بودجه‌ی تولید فیلم فراهم شده و آن را تکمیل کنم.»
انتهای پیام