رستم زرودی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه اگر مدیران به وظایف ذاتی و بدیهی خود عمل می کردند این میزان از خسارت به استان به ویژه غرب مازندران وارد نمی‌شد، اظهار کرد: متاسفانه ضعف عملکرد مدیران در انجام وظایف محوله معمول و جاری، موجب بروز چنین خسارت هنگفتی شد.

زرودی، مدیریت بحران را بر 4 اصل پیش بینی، پیشگیری، مقابله و بازسازی بیان و تصریح کرد: 2 اصل پیش‌بینی و پیشگیری مربوط به پیش از وقوع حادثه بوده و اصول مقابله و بازسازی شامل اقداماتی است که پس از وقوع رخداد باید انجام شود.

این کارشناس مدیریت بحران با اشاره به حادثه سیل اخیر و مشکل ادارات ذیربط نسبت به برخورد با آن، خاطرنشان کرد: مدیران مرتبط با این حادثه همانند ادارات راه، بنیاد مسکن، امور آب، شهرداری، دهیاری‌ها و حتی در مواردی پلیس راهور باید نسبت به بروز بارندگی شدید اعلام وضعیت می‌کردند. همچنین در حوزه پیش بینی ضمن انجام برخی کارهای روتین که برعهده ادارات ذیربط بود، باید نسبت به جبران برخی اشتباهات گذشته اقدامات سریع‌تری طی مطالعات و بررسی های کارشناسی رقم می‌خورد.

کاهش آب بندان‌ها و افزایش خطرهای پس از آن

زرودی با ذکر مثالی در تشریح اصلاح رفتار و عملکرد بدیهی دستگاه ها، گفت: در گذشته در استان از شرق تا غرب مناطقی به نام آب بندان و تالاب وجود داشت که به دلیل عدم داشتن متولی خاص، متاسفانه با هجوم شهرسازی و گسترش روستاها، وسعت آنها کاهش یافت یا از بین رفت.

وی، کاهش آب بندان ها و گسترش توسعه شهری و روستایی همراه با فعالیت راهسازی، آسفالت، ساخت و ساز و قطع درختان را عامل از دست رفت آبندان و به دنبال آن افزایش روان آب برشمرد و تصریح کرد: به دلیل نبود متولی مشخص در این حوزه و اختلاف بین دستگاه های مرتبط مانند منابع طبیعی، جهاد و اداره آب، این تالاب‌ها و آب بندان ها از بین رفته و جایی برای مهار آب‌های سرگردان وجود ندارد.

برداشت بی رویه از جنگل و کارهایی که نشد

مدیرکل سابق مدیریت بحران استان مازندران با اشاره به فواید درخت و جنگل‌ها در جلوگیری از بروز سیلاب، اظهار کرد: در حوزه پیش بینی با وجود برداشت بی‌رویه چوب از جنگل‌ها و قطع درختان به واسطه توسعه و عمران روستایی و شهری، هیچ اقدامی برای جنگل‌کاری و درختکاری گسترده بجای نقیصه فوق انجام نشد.

زرودی با بیان ذکر مثالی درباره عملکرد ضعیف مدیران در انجام وظایف روتین، خاطرنشان کرد: مدیران حتی با مطالعه نسبت به نقاط حادثه‌خیز و احتمالی وقوع سیل در ارتفاعات، هیچ اقدامی برای نصب رسوب‌گیر و سرشاخه‌گیر در مسیر رودخانه ها انجام ندادند، چه بسا که اگر سرشاخه‌گیر در مسیر رودهای خروشان مناطق نصب شده و قرار داشت هرگز خرابی پل ها و ویرانی اخیر عاید شهرستان ها نشده و با یک اقدام پیشگیرانه آسان و به موقع میزان خسارت کاهش می یافت.

وی در ادامه وظایف دهیاران و شهرداران را مورد انتقاد قرار داد و افزود: ابتدای شهریور، زمان لایروبی و حلب زنی (دیواره سازی) انهار و رودهایی است که در مسیر روستاها و شهرها وجود دارد اما هیچ یک از مسئولان شهری و روستایی عملیات لایروبی را به نحو احسن انجام ندادند.

زرودی گفت: لایروبی انجام شده در رودخانه‌های غرب استان مازندران به قصد لایروبی نبوده و تنها با هدف برداشت مصالح و آبرفت ذخیره شده در مکان‌های مشخصی از رودخانه‌ها صورت گرفت که به اسم لایروبی تمام شده است.

این کارشناس مدیریت بحران با بیان این که سیل اخیر در مسیر رودخانه‌های خاموش شهرستان‌ها اتفاق افتاد، اظهار کرد: این رودها بنا به دلایل متعدد، زمان بسیاری از سال خشک است و به همین دلیل مسیر آنها مملو از درختان متنوع بوده است.

وی در ادامه به نقص عملکرد دستگاه‌های اجرایی در این زمینه پرداخت و تصریح کرد: امور آب و اداره منابع طبیعی در تعاملی سازنده می‌توانستند با شناسایی و چکش زدن درختان مسیر رود و با قطع آنان علاوه بر کسب درآمد، مسیر رودخانه‌ها را هموار کنند.

زرودی با یادآوری هشدارهای هواشناسی نسبت به وقوع سیل تاکید کرد: با اقداماتی پیشگیرانه نظیر دیواره سازی رودخانه ها فقط با دپو کردن سنگ‌های مسیر رود و همچنین شناسایی مسیرهای حادثه خیز و مستعد تخریب می‌توان خسارت ناشی از وقوع سیل را تا حد زیادی کاهش داد.

بارندگی‌های بعدی عواقب به مراتب خطرناک‌تری در شهرهای غرب مازندران خواهد داشت

وی با هشدار به اینکه اگر اقدامات پیش بینی و پیشگیرانه انجام نگیرد در بارندگی های بعدی در طول سال عواقب به مراتب خطرناک‌تری در انتظار روستاها و شهرهای غرب مازندران خواهد بود، تصریح کرد: چنانچه اقدامات فوری در حریم رودها و مناطق مستعد تخریب صورت نگیرد امکان رانش در روستاها به ویژه مناطق بالادست دور از انتظار نخواهد بود.

زرودی در بخش دیگری از گفت‌وگو به وجود 2 ماده واحده در ردیف بودجه استان ها برای پیامدهای اینچنینی اشاره کرد و افزود: در حوزه پیشگیری و پیش بینی دو ماده 10 و 12 در ردیف بودجه قرار داشته که شهرستان‌ها می‌توانند از محل این اعتبارات برای موارد پیشگیرانه دریافت اعتبار داشته باشند.

وی، خطاب به مسئولان اجرایی ارشد شهرستان‌ها، خاطرنشان کرد: کدام یک از فرمانداران غرب مازندران با تشکیل کارگروه ویژه بحران، اقدام به مطالعه و شناسایی نقاط حادثه‌خیز کرده و با اعلام آن به استانداری و سازمان برنامه و بودجه از محل این اعتبارات تقاضای دریافت اعتبار کرده‌اند، چه برسد به جذب آن یا فارغ از این باید از شهرداری ها و دهیاری ها پرسید چقدر از بودجه آنان در جهت دیواره سازی رودخانه‌ها و انهار هزینه شده است و یا چند درصد بودجه عمرانی شهرستان‌ها در مسیر مدیریت بحران قبل از وقوع حادثه خرج و هزینه شد.

زرودی در ادامه از نواقص موجود در تجهیزات و امکانات شهرستانی تحت اصول مقابله و بازسازی از 4 اصل مدیریت بحران نام برد و اظهار کرد: ابتدا باید در ستاد مدیریت بحران شهرستان ها به شناسایی ماشین آلات کمک رسان مانند لودر، بلدوزر و سایر ماشین ها پرداخته و سپس برای رفع نواقص موجود اعلام نیاز به استان صورت می گرفت تا تجهیز به موقع انجام شود.

وی در پاسخ به ارزیابی عملکرد مدیران شهرستان ها، تصریح کرد: اگر مدیران به درستی عمل می‌کردند هرگز این میزان از خسارت به وجود نمی‌آمد و حجم خسارات بیانگر عملکرد ضعیف مدیران نسبت به وظایف ذاتی و بدیهی آنان است.

مدیرکل سابق مدیریت بحران استان مازندران اقدامات انجام شده در قالب بازسازی را غیرمناسب، ارزیابی و تصریح کرد: با گذشت بیش از یک هفته از وقوع سیل هنوز کارشناسان برآورد درستی از میزان خسارات به مناطق مختلف شهرستان ها ندارند.

زوردی کمبود امکانات و تجهیزات را عامل تاثیرگذار بر کندی پیشرفت در حوزه بازسازی دانست و گفت: بسیاری از آواربرداری ها هنوز انجام نشده و حتی بسیاری از مناطق تاکنون مورد بازررسی و بازبینی کارشناسان و امداد رسانان قرار نگرفته است.

وی یکی دیگر از مشکلات مدیریت پس از بحران را همکاری و تعامل مناسب با پیمانکاران برشمرد و خاطرنشان کرد: بسیاری از پیمانکاری به دلیل بدقولی مسئولان و انباشته شدن مطالبات معوقه خویش دیگر تمایلی به همکاری با ادارات ذیربط نداشته و این مشکلی است که باید پیش و پس از بحران برای آن چاره اندیشی شود.

صدور مجوز و ساخت و سازهای غیر اصولی

زرودی در پایان صدور مجوز در ساخت و سازهای غیر اصولی در حریم رودخانه ها، برداشت بی رویه مصالح، صدور مجوز بدون مطالعه و بررسی برای شرکت های پیمانکاری و مواردی از این دست  را گوشه ای از بی تدبیری عملکرد مدیران دانست و گفت: چنانچه مدیران متعهد و کاربلد به وظایف خود عمل کنند مسائل و بحران هایی از قبیل سیل، خسارات هنگفت به بار نخواهد آورد.

گفت‌وگو از سیدنوید ساداتی خبرنگار ایسنا

انتهای پیام