سال‌هاست که مساله کاهش تیراژ مطبوعات که اخیرا به دنبال مشکلات کاغذ در سراشیبی تندی قرار گرفته، به صورت علنی و غیرعلنی از سوی بسیاری از کارشناسان رسانه و فعالان این حوزه مطرح می‌شود؛ اما مدیران مسوول روزنامه‌ها اغلب از اعلام تیراژ «واقعی» روزنامه‌شان به دلایل مختلفی پرهیز می‌کنند یا اغلب ترجیح می‌دهند ارقامی را اعلام کنند که به میزان یارانه‌شان لطمه‌ای وارد نکند، از سوی افکار عمومی قضاوت نشوند و به دنبال آن از تعداد آگهی‌هایشان کم نشود.  

حسین انتظامی، معاون سابق امور مطبوعاتی و قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که اخیرا به مناسب روز خبرنگار در برنامه «خندوانه» حضور یافت، در پاسخ به پرسشی درباره تیراژ روزنامه‌ها اظهار کرد که مدیران مسوول معمولا تیراژ روزنامه‌شان را اعلام نمی‌کنند. او همچنین در نخستین ماه‌های استقرارش در این معاونت گفته بود که «بنده به عنوان معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد اعلام می‌کنم تیراژ روزنامه‌های کشور کمتر از یک میلیون و دویست هزار نسخه است. متاسفانه ما با این مساله روبه‌رو شده‌ایم که برخی روزنامه‌ها به‌ صورت تک‌برگی منتشر می‌شوند که در مقیاس حرفه‌ای نمی‌توان اسم آنها را روزنامه گذاشت.»

چند روز گذشته نیز گزارشی در یکی از سایت‌های خبری منتشر شد که در آن تیراژ برخی از مطبوعات کشور اعلام شده بود؛ البته این ارقام از سوی بسیاری از مدیران مسوول غیرواقعی خوانده شد.

به همین منظور خبرنگار ایسنا در تماس با مدیران مسوول برخی از روزنامه‌ها همچون «شرق»، «آرمان امروز»، «دنیای اقتصاد»، «آفتاب یزد»، «جوان»، «گل»، «سیاست روز» و «بانی فیلم» از آنها درباره تیراژ «واقعی» روزنامه‌شان و درصد روزنامه‌های برگشتی پرسیده است؛ که از این میان برخی پاسخگو بوده‌اند و برخی ترجیح دادند که این رقم را اعلام نکنند.

مهدی رحمانیان، مدیر مسوول روزنامه «شرق» اعلام کرد که تیراژ این روزنامه برای تهران و شهرستان‌ها  ۱۸ هزار نسخه است و بین ۱۵ تا ۲۵ درصد نیز برگشتی دارند.

او اظهار کرد که ما تعداد محدودی برای جایی رایگان می‌فرستیم؛ به عنوان مثال ۱۰۰ نسخه برای زندان‌ها ارسال می‌کنیم.

حسین عبداللهی، مدیر مسوول روزنامه «آرمان امروز» نیز در پاسخ به این پرسش که تیراژ این روزنامه چقدر است؟ گفت: با این شرایط اقتصادی برای روزنامه‌های مستقل اگر تیراژ روزنامه‌ای کمتر از ۹ هزار  باشد، هیچ توجیه اقتصادی وجود ندارد. از طرف دیگر بازار جذب آگهی هم آنقدر نیست که بتوان روی آن حساب باز کرد. برای روزنامه ما مهترین موضوع مخاطبان، دربرگیری و تاثیرگذاری است؛ بنابراین وقتی گفته می‌شود تیراژ روزنامه‌ای ۱۰ هزار نسخه است و بیش از ۷۰ درصد برگشتی دارد، مشخص است که درست نیست.

او چنین ادعا کرد که در حال حاضر تیراژ روزنامه‌های اصلاح‌طلب بالاتر از روزنامه‌های اصول‌گراست؛ حتی با وجود اینکه برخی روزنامه‌ها خط فکری مشترکی با برخی از سازمان‌ها دارند و طبیعتا آن سازمان‌ها مشترک روزنامه‌ها هستند، اما باز هم به اندازه روزنامه‌های اصلاح‌طلب تیراژ ندارند.

این مدیر مسوول روزنامه با اشاره به مشکلات کاغذ و تاثیراتی که بر تیراژ مطبوعات دارد، گفت: به نظر می‌رسد اطلاع‌رسانی برای دولت اهمیت چندانی ندارد و در اولویت نیست؛ که اگر بود به وضعیت کاغذ بیشتر اهمیت می‌داد. از طرفی خود دولت هم دچار مشکلات اطلاع‌رسانی است و به رسانه‌هایی هم که در روی کار آمدن دولت موثر بودند و امروز می‌خواهند رابط میان دولت و مردم باشند کمک نمی‌کند تا از موانع موجود عبور کنند.

او ادامه داد: به هر حال ابزار اصلی مطبوعات کاغذ است و این دغدغه از سال گذشته تاکنون حل نشده است. دولت باید در این مدت اقدامی می‌کرد که نتیجه‌بخش باشد و نه اینکه صرفا نشست‌هایی برگزار کند که نتیجه‌ای در پی ندارند. متاسفانه الان هیچ سوژه‌ای داغ‌تر از مطبوعات نیست که همیشه دیوارشان کوتاه بوده است؛ به عنوان مثال اگر در یک خبرگزاری خبری نادرست منتشر شود و دارای تبعات حقوقی باشد، با یک دکمه می‌توان آن خبر را پاک یا تصحیح کرد؛ اما خبر در مطبوعات قابل پاک کردن نیست. این تفاوت اساسی بین خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها وجود دارد و نشان می‌دهد که مطبوعات تا چه اندازه در اطلاع‌رسانی از اهمیت بالایی برخوردارند و مطالب آنها سندیات جامع‌تری دارد.

این در حالی است که برخی تصور می‌کنند اگر امروز و در شرایط فعلی درباره مطبوعات سخن بگویند و به آنها حمله کنند معروف می‌شوند که البته سخت در اشتباهند. مطبوعات به رغم همه مسائلی که دارند، از دیدگاه مردم قابل اعتمادترین رسانه و پل ارتباطی میان مسوولان و مردم هستند و چه بسا اعتمادی که به مطبوعات می‌شود، به صداوسیما نمی‌شود. 

او در پایان تاکید کرد: در شرایط اقتصادی امروز قطع شدن همین نیم‌بند اطلاع‌رسانی به نفع هیچکس نیست. بحران کاغذ یکی از مهمترین مسائلی است که بر تیراژ روزنامه‌ها تأثیرگذار است؛ البته فقط یکی از مسائلِ تأثیرگذار است؛ چراکه ممکن است روزنامه‌ای همانند «کیهان» تیراژ پایینی داشته باشد، ولی از تأثیرگذاری بالایی برخوردار باشد.

محمد علی وکیلی، مدیرمسوول روزنامه ابتکار هم تیراژ این روزنامه را ۴۰۰۰ نسخه در روز اعلام و تعداد نسخه‌های برگشتی را ۲۰ درصد عنوان کرد.

منصور مظفری، مدیر مسوول روزنامه «آفتاب یزد» تیراژ این روزنامه را اعلام نکرد و در این باره توضیح داد: وقتی رسانه‌ای این قدر تأثیرگذار است و بازتاب دارد، طبیعتا تیراژ بالایی هم دارد. من تیراژ روزنامه را فقط به وزارت ارشاد، یعنی مرجع قانونی اعلام می‌کنم.

مسعود داوودی، مدیر مسوول روزنامه «بانی فیلم» نیز درباره تیراژ این روزنامه سینمایی اظهار کرد: تیراژ روزنامه «بانی فیلم» تا دو هفته پیش حدود ۴۵۰۰ نسخه بود، اما به دلیل مشکلات کاغذ تا ۲۵۰۰ نسخه پایین آمده است. در واقع ما در سال‌های اخیر از ۱۰هزار به ۲۰۰۰ نسخه رسیده‌ایم و یک روز در میان منتشر می‌شویم؛ چراکه نمی‌توانیم هزینه‌های کاغذ را جوابگو باشیم.

او ادامه داد: در ماه‌های اخیر قرار بود طبق قول‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت امور مطبوعاتی مشکل کاغذ حل شود، اما نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه نوسانات ارزی باعث شد عکس این موضوع اتفاق بیفتد. ما هم با توجه به شرایط اقتصادی جامعه ما نمی‌توانیم قیمت روزنامه را بالا ببریم و از سوی دیگر با افزایش قیمت کاغذ شرایط کاری برای ما بسیار دشوار شده است. خیلی از روزنامه‌های خصوصی مجبور شدند تعطیل شوند تا شرایط اقتصادی بهبود یابد و بعد ادامه بدهند.

داوودی درباره میزان برگشتی‌های روزنامه «بانی‌فیلم» گفت: ما خوشبختانه مشکلی از بابت برگشتی نداریم؛ چون مخاطبان روزنامه ما قشر خاص هستند و حتی گاهی شماره‌های قبلی روزنامه را نیز سفارش می‌دهند. باید به این نکته توجه کرد که امروز مشکل ما تنها تیراژ نیست، بلکه مشکلات اقتصادی و آگهی نیز از جمله مهمترین مسائلی است که با آنها درگیر هستیم. امروز برخی از رسانه‌ها با وجود اینکه دولتی هم نیستند از رانت استفاده می‌کنند و حتی برای دریافت کاغذ و آگهی از بخش دولتی هم در این عرصه‌ها پررنگ‌تر فعالیت می‌کنند.

او گفت: بدیهی است که این رقابت، ناعادلانه و بسیار سخت است. ما تلاش می‌کنیم که در فضای مجازی حضور پررنگ‌تری داشته باشیم، اما اگر دولت برای شرایط فعلی کاری نکند با بیکاری عظیم خبرنگاران مواجه می‌شویم. ما در روزنامه «بانی فیلم» تعداد نیروهایمان را از ۴۰ به ۱۲ نفر رسانده‌ایم و این یک فاجعه است؛ چراکه هر چه با این شرایط جلوتر برویم شرایط بدتر می‌شود.

عبدالله گنجی، مدیر مسوول روزنامه «جوان» نیز در پاسخ این پرسش که تیراژ روزنامه چقدر است، گفت: نمی‌توانم تیراژ روزنامه را توضیح بدهم، اما پنج برابر رقمی است که اخیرا یکی از رسانه‌ها اعلام کرد و بهتر است بدانید که هیچ روزنامه‌ای کمتر از ۵۰ درصد برگشتی ندارد.

همچنین نعمت‌االله شهبازی، مدیر مسوول روزنامه «گُل»، اعلام کرد تیراژ این روزنامه ورزشی به طور میانگین ۷ تا ۹ هزار نسخه است.

او اظهار کرد: اگر انصاف داشته باشیم، با حسابی سرانگشتی تعداد کیوسک‌های تهران و استان را ضرب در سه نسخه ارسالی روزنامه «گل» کنیم، آنگاه بالغ بر ۴ هزار نسخه می‌شود؛ این در حالی است که علاوه بر کیوسک‌های روزنامه‌فروشی ما در کلیه خطوط هواپیمایی نیز روزنامه توزیع می‌کنیم و مشترکان زیادی داریم.

شهبازی ادامه داد: به طور کلی در سال‌های اخیر تیراژ مطبوعات کشور کاهش پیدا کرده است؛ البته تیراژ روزنامه «گل» با توجه به شرایط هر روز کشور و وضعیت مسابقات و اخبار ورزشی تغییر می‌کند؛ به عنوان مثال در ایام مسابقات جام‌جهانی یا مسابقات تیم‌های پرسپولیس، استقلال و تراکتور تیراژ روزنامه بالا می‌رود. اما به هر حال طبیعی است که به دلیل مسئله کاغذ، تیراژ کلی روزنامه‌ها کاهش پیدا کرده است.

محمدعلی پیرعلی، مدیر مسوول روزنامه «سیاست روز» نیز با بیان اینکه «قطعا کاهش جدی تیراژ برای همه روزنامه‌ها بوده است»، درباره تیراژ روزنامه «سیاست روز» اظهار کرد: در تهران ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ کیوسک وجود دارد و ما به هر کدام دو نسخه می‌دهیم که می‌شود ۳۰۰۰ نسخه و به طور کلی روزنامه «سیاست روز» حدود ۴۰۰۰ نسخه تیراژ دارد که پیش‌تر این رقم ۸۰۰۰ نسخه بود. همچنین میزان برگشتی ما بالغ بر ۶۰ درصد است.

علیرضا بختیاری ، مدیر مسوول روزنامه «دنیای اقتصاد» نیز تیراژ این روزنامه را حدود ۵۰ تا ۵۵ هزار نسخه اعلام کرد و گفت که کمتر از ۱۰ درصد برگشتی دارد. 

انتهای پیام