دکتر بهزاد کلانتری در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه از سال ۸۱ بحث اجرای نظام ارجاع در کشور به طور جدی مطرح شد، گفت: البته در آن زمان اعتبار کافی برای اجرای برنامه نظام ارجاع وجود نداشت تا بتوانیم زیرساخت‌های لازم آن را فراهم کنیم. بر همین اساس این موضوع در وزارتخانه‌ها و دولت‌های مختلف مطرح می‌شد.
وی با بیان اینکه در ابتدای دولت یازدهم اعلام شد که اجرای کامل نظام ارجاع ۱۰ سال زمان لازم دارد تا بتوانیم زیرساخت‌های آن را آماده کنیم، افزود: مهم‌ترین زیرساخت نظام ارجاع این بود که مردم پرونده الکترونیک سلامت داشته باشند. بالاخره هر کسی که می‌خواهد در سطح یک خدمت دریافت کند باید پرونده الکترونیک سلامت داشته باشد و اطلاعاتش به سطح دوم رود و بتواند به خدمات دسترسی پیدا کند.
ایجاد بیش از ۷۵ میلیون پرونده الکترونیک سلامت
کلانتری با بیان اینکه خوشبختانه بسیاری از این زیرساخت‌ها طی طرح تحول نظام سلامت ایجاد شد، افزود: به عنوان مثال در حال حاضر بیش از ۷۵ میلیون پرونده الکترونیک سلامت در سطح یک وجود دارد و می‌توانیم اطلاعات را به صورت الکترونیکی احصاء کنیم. این موضوع یکی از زیرساخت‌های اصلی نظام ارجاع بود که باید شکل می‌گرفت که خوشبختانه در این دوره تا حد زیادی اتفاق افتاده است.
مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت با بیان اینکه در عین حال باید مراکز بهداشتی و درمانی در سطح یک به تعداد کافی ایجاد می‌شد تا مردم برای دریافت خدمات سطح یک به آنجا مراجعه کنند، گفت: بر همین اساس نزدیک به ۲۵۰۰ مرکز جامع سلامت شهری و ۲۵۰۰ مرکز جامع سلامت روستایی ایجاد شد و اکنون نزدیک به ۵۰۰۰ مرکز جامع سلامت در کشور وجود دارد. بنابراین این زیرساخت‌ها در سطح یک شکل گرفت. در سطح دوم ارائه خدمات نیز باید کلینیک ویژه ایجاد می‌شد تا مشخص باشد که بیمار به کجا ارجاع می‌شود. بر همین اساس در طرح تحول نظام سلامت ساخت نزدیک به ۲۴۰ کلینیک ویژه آغاز شد و اکنون نزدیک به ۱۳۸ کلینیک راه‌اندازی شده و بقیه آنها امسال به پایان می‌رسند. در مجموع ۴۰۰ کلینیک ویژه در کشور راه‌اندازی خواهد شد.
کلانتری درباره نحوه اجرای نظام ارجاع الکترونیک در کشور نیز گفت: اعلام کردیم که در هر استانی که زیرساخت‌های ارجاعی و الکترونیکی‌اش آماده باشد و آمادگی پذیرش بیمار را داشته باشند، اجرای نظام ارجاع الکترونیک را آغاز می‌کنیم. سایر دانشگاه‌ها هم باید امکاناتی را فراهم کنند تا به تدریج در نظام ارجاع قرار گیرند. برنامه‌ریزی ما این است که این تکلیف قانونی که برعهده وزارت بهداشت قرار گرفته، طوری پیش رود که در دو سال ابتدایی برنامه ششم توسعه پرونده الکترونیک سلامت کامل شود و متعاقب آن نظام ارجاع و پزشک خانواده ایجاد شود. در حال حاضر در سال دوم برنامه ششم توسعه قرار داریم و در همین راستا گام برمی‌داریم.
وی ادامه داد: هدف اولیه ما این است که دانشگاه‌هایی را که در سال گذشته پایلوت تستی نظام ارجاع الکترونیک را اجرا کرده‌اند، در پایان سه ماهه تابستان، اجرای نظام ارجاع الکترونیک را در آنها نهایی کنیم که این استان‌ها شامل اردبیل، ارومیه، یزد، زنجان، گلستان، خراسان و... هستند. فقط در استان گلستان بود که پایلوت نظام ارجاع از تست فراتر رفته و به صورت جدی وارد فرایند ارجاع الکترونیک شده است.
تفاوت ارجاع الکترونیک با نسخه ۰۲ ارجاع
کلانتری درباره چرایی اجرای الکترونیک نظام ارجاع نیز اظهار کرد: اجرای فعلی نظام ارجاع با نسخه ۰۲ یعنی آنچه که در فارس و مازندران اتفاق افتاد، متفاوت است. در نسخه ۰۲ نظام ارجاع، پزشک خانواده حضور داشت، اما ارجاع به صورت دستی انجام می‌شد و به همین دلیل شاهد ارجاعات بیش از اندازه بودیم، اما در گلستان بعد از اجرای نظام ارجاع الکترونیک، میزان ارجاعات از ۳۵ درصد به هشت درصد کاهش یافته است و این یعنی مدیریت درمان که در واقع معنا و یکی از اهداف ارجاع هم همین است.
وی با بیان اینکه هدف نظام ارجاع این است که پزشک سطح یک بتواند همه خدمات مورد نیاز بیمار را ارائه داده و هرکجا که لازم دانست بیمار را به سطح بالاتر ارجاع دهد، افزود: در این مراحل بیمار تصمیم‌گیرنده نیست، بلکه بر اساس تشخیص پزشک اقدامات درمانی برایش انجام می‌شود. اگر خودش بخواهد تصمیم بگیرد، باید در خارج از نظام ارجاع خدمت دریافت کند. بنابراین پزشکی که در مرکز بهداشتی و درمانی مستقر است باید درمان بیمار را مدیریت کند و همین مدیریت درمان باعث می‌شود که بیماران درمان و خدمات بهتری را که لازم دارند، دریافت کنند و از ارائه خدمات اضافی جلوگیری می‌شود.
مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت با بیان اینکه در عرصه پزشکی هر اقدام اضافی می‌تواند به بیمار آسیب برساند، گفت: بنابراین نظام ارجاع برای افزایش بهره‌وری و ارتقاء کیفیت خدمات یکی از ابزارهای بسیار مناسب است. در حال حاضر ۱۶ تا ۱۷ استان برای آغاز نظام ارجاع اعلام آمادگی کرده‌اند و ما فرم‌های ارزیابی آنها را بررسی می‌کنیم. زیرا نمی‌خواهیم این پروژه را با صورتی بزرگ اجرا کنیم و بعد اشکال پیش بیاید. بنابراین بررسی‌هایمان را انجام می‌دهیم.
۶ استان برای اجرای ارجاع الکترونیک نهایی می‌شوند
کلانتری با بیان اینکه برنامه وزارت بهداشت این است که تا پایان سال ۲۰ دانشگاه علوم پزشکی را در نظام ارجاع الکترونیک قرار دهیم و حداقل شش مورد از آنها به صورت نهایی این برنامه را به صورت کامل اجرا کنند، گفت: در قانون بودجه سال ۹۷ هم گفته شده که بیمه‌ها مکلفند برای کسانیکه بر اساس آزمون وسع به صورت رایگان بیمه می‌شوند، صرفا از طریق نظام ارجاع و از مراکز دولتی خرید خدمت کنند. بنابراین اگر بیمه‌شده‌ای نخواهد از مسیر ارجاع بیاید، خودش باید پولش را بپردازد؛ چراکه بیمه فقط از مسیر ارجاع پول می‌پردازد و این در همه جای دنیا هم وجود دارد.
سقف ۱۵ درصدی برای ارجاع
وی با بیان اینکه در عین حال در دستورالعمل ارجاع هم اعلام کردیم که حداکثر ارجاع از سطح یک به سطح دو باید ۱۵ درصد باشد و این موضوع مبانی علمی دارد، ادامه داد: ما بررسی کردیم و طبق آمارها ۱۰ درصد ارجاع واقعی نیاز است. حال برای اطمینان سقف مجاز ارجاع را ۱۵ درصد اعلام کردیم.
ارجاع؛ صرفه‌جویی در هزینه یا ارتقاء کیفیت؟
مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت در پاسخ به اینکه آیا نظام ارجاع در هزینه‌های درمان صرفه‌جویی می‌کند، گفت: هدف نظام ارجاع ارتقاء کیفیت خدمات است و اینکه مردم خدمات بهتری دریافت کنند. هدف این برنامه این نیست که صرفه‌جویی ایجاد کند. البته اگر ارجاع به درستی انجام شود، قطعا صرفه‌جویی و مدیریت منابع را هم به دنبال خواهد داشت، اما اینکه بگوییم هدف ما این است که با اجرای نظام ارجاع در هزینه‌هایمان صرفه‌جویی کنیم، درست نیست، بلکه هدف ما از ارجاع این است که خدمات بهتری به مردم ارائه شود.
یک تغییر ساختار ضروری برای کشور
وی تاکید کرد: اجرای نظام ارجاع جدی است و زیرساخت‌های آن تا حدود زیادی آماده شده‌اند، اما نباید عجله کرد و هنوز زمان برای تکمیل آن وجود دارد. ما به عنوان مدیران میانی این حوزه این موضوع را به عنوان هدفی جدی پی می‌گیریم و فکر می‌کنیم برای درمان کشور این تغییر ساختار بسیار لازم است و این موضوع جزو اولویت‌های کاری وزارت بهداشت است.
انتهای پیام