روزگاری نه چندان دور این مسجد، کهن ترین مسجد دیار علویان در سرزمین طبرستان بود، مسجدی جزء معدود مساجد تک ایوانی ایران و هم عصر مساجدی مانند فهرج یزد و تاریخانه دامغان...اما این پیرفرتوت نتوانست همانند سیمرغ از آتشی که بر وجودش شعله ور شد دوباره متولد شود و جز تن تب‌دار و رو به احتزار دیگر از آن چیزی باقی نمانده است.

تاریخ سوخته کهن شهر ساری از چهار شبستان برخوردار بوده است که شبستان جنوبی مربوط به دوره قاجار بوده و سه شبستان دیگر به دوره پهلوی باز می‌گردد. مسجد در ادوار مختلف به ویژه در زمان پهلوی اول و قاجار به کرات بازسازی و مرمت شده است، پیشینه تاریخی بنا طبق مستندات متون قدیمی به اوایل اسلام بر می‌گردد، از اینکه بنا در دوران خلافت بنی عباس بنیان گذاشته شده اختلافی وجود ندارد اما سخن در بنیانگذار است، عده ای پس از شکست اسپهبد خورشید، ابو الخصیب و گروهی، یحیی بن یحیی را بنیانگذار می دانند اما همگی به بنیان آن در سال 411 هجری قمری تقریباً متفق القولند.

این مسجد سه محراب داشته و سر در ایوان با کاشی های معرق و کتیبه کوفی تزئین شده بود، سقف ورودی شمالی دارای تزئینات رسمی بندی و بام بنا تمامی سفالپوش  بوده و در سال ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت۲۲۷۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. 

*مرگ تاریخ در پنجشنبه‌ای شوم 

شامگاه پنجشنبه 21تیر ماه  1397 در گرمای 35 درجه‌ای مرکز استان مازندران ناگهان سوزشی در دل کهن ترین مسجد  طبرستان افتاد، آتشی که تمام وجود بنا را گرفت.  آتشی که طبق نظر کارشناسان به دلیل اتصلات برقی و گرمای هوا دامان مسجد را گرفت، به ناگاه آن چنان اوج گرفت که دیگر رمقی برای زنده ماندن در جان بنا نماند و پروانه وار در خرمن شعله‌ها رقصید و به خاکستر مبدل شد. 

جمعیتی که  همیشه در مسجد حضور داشتند این بار حول مسجد سوخته گرد آمده بودند، بازاریانی که نمی‌دانستند برای سوختن مغازه‌های خود و کسب و کار از دست رفته بگریند و یا مسجدی که از کودکی با پدر و مادر به آنجا آمده و آداب اولیه نماز را آموخته بودند. 

شعله ها بی‌رحمانه در پیچ مناره ها بالا می‌رفت و مردم چاره‌ای جز تسلیم در برابر لهیب آتش نداشتند؛ 21 تیرماه سال 97 پلاسکویی دیگر این بار در مازندران رقم خورد و تاریخ پایتخت طبرستان را به کام خود فرو برد، غمبارتر از سوختن مسجد این است که این بنا به تازگی بازسازی شده بود، اما علت حادثه اتصالات سیم های برق بوده و این یعنی مرمت اصولی در این سازه قدیمی صوت نگرفته است.

این روزها مناره‌های سوخته مسجد با کبوترانش به شدت خودنمایی می‌کند، کبوترانی که پس از خاموش شدن شعله آتش چه وفادارانه این بار به مناره های سوخته بازگشتند...  

*قلب مردم از سوختن مسجد جامع جریحه دار شد/ تشکیل ستاد بازسازی  

محمد اسلامی، استاندار مازندران، در همان ابتدا و بعد از خاموش شدن آتش در محدوده مسجد درنشست بررسی بازسازی و بهسازی مسجد جامع ساری با بیان اینکه سوختن مسجد جامع ساری قلب مردم را جریحه دار کرده است از تشکیل ستاد بازسازی و احیای آن خبر داد و اظهار کرد: سه کار مهم انجام شده است؛ اول اینکه ستاد بازسازی مسجد به ریاست استاندار تشکیل شد و مسئولان ذیربط عضو این ستاد هستند و در گام دوم، شهرداری ساری مجری بازسازی و بازآفرینی مسجد معرفی شده است.  بازسازی مسجد از محل منابع ملی، استانی، اوقاف و کمک های مردمی انجام و در ستاد بازسازی حساب بانکی افتتاح می شود تا کمک های مردمی جمع آوری شود.

استاندار مازندران با بیان این که به این جمع بندی رسیدیم که ساختار جدید و سازه جدید جایگزین سقف چوبی مسجد شود  تصریح کرد: سیستم پیشرفته گرمایشی و سرمایشی و اطفای حریق برای مسجد و حوزه علمیه پیش بینی شده است.  هیئت امنای مسجد موظف شدند یک مدیر را تعیین کنند و باید شرح وظایف هیئت امنا و مدیر مشخص شود و فرد مسئول در برابر اقدامات پاسخگو باشد. 

وی  با بیان این که با مدیریت معاون عمرانی استاندار مقرر شد، اماکن مشابه در سطح استان شناسایی و بازنگری صورت گیرد خاطرنشان کرد:این بزنگری سبب می شود نارسایی های ایمنی  بناها احصا شده و به دست اندرکاران و متولیان برای مدیریت و رفع مشکلات مسائل ابلاغ شود. 

*احتمال حریق مجدد در مسجد جامع ساری 

 علی رشیدی معاون  فنی شهرداری ساری در گفت و گو با ایسنا در مورد وضعیت فعلی مسجد جامع ساری خاطرنشان کرد: در حال حاضر نیروها در حال جمع آوری نخاله‌های باقی مانده پس از آتش‌سوزی هستند. همچنین کارهای کنترل به جهت عدم حریق مجدد در دستور کار قرار داشته و در حال انجام است. از آنجایی که بیشتر تجهیزات به کار رفته در این معماری از چوب بوده و با توجه به گرم بودن هوا احتمال حریق مجدد وجود دارد. به دلیل احتمال حریق مجدد، ناظرین در مسجد کارهای کنترلی را انجام می‌دهند  که مبادا به دلیل گرمای هوا آتش های پنهان دوباره قوت بگیرد. 

وی  در مورد وضعیت بازسازی مسجد خاطرنشان کرد:با توجه به اینکه مسجد بنای معمولی نبوده، نیازمند دقت کارشناسانه است که  مشخص شود چه مقدار زمان برای بازسازی آن مورد نیاز است. از آنجا که صفر تا صد کار دست ما نیست و این بنای تاریخی متولیان دیگری نیز دارد باید طی جلساتی زمان  شروع، اجرا، اتمام و هزینه‌های کارشناسی و ارزیابی آن با هماهنگی میراث فرهنگی و استانداری مازندران انجام شود. 

 رشیدی  با بیان این که این مسجد میراث فرهنگی شهر ساری بوده و متاسفانه حریق به سرعت کل مسجد را در برگرفت، یادآور شد: در این راستا شش ایستگاه آتش نشانی با ۱۳ خودرو و ۱۰۰ نیرو در مرحله اولیه اطفاء حریق در محل حادثه حضور یافتند.  ۲۰۰ نیروی آتش نشان در این عملیات حضور داشت و با تلاش همه نیروهای حاضر در این حادثه از سرایت این آتش سوزی به خیابان های اطراف و بازار ساری جلوگیری شد.

*25 نفر در حادثه آتش سوزی مسجد جامع ساری مصدوم شدند/ حال همه مصدومان خوب است

زکریا اشک پور، سخنگوی اورژانس مازندران نیز در مورد آخرین وضعیت مصدومین حادثه اظهار کرد: ۲۵ نفر در حادثه آتش سوزی مسجد جامع ساری و بازار مصدوم شدند.  17نفر در محل حادثه درمان سرپایی شده و 8 نفر به بیمارستان ارجاع داده شده بودند. در حال حاضر تمام کسانی که در طی روز گذشته در بیمارستان های امام خمینی(ره)، بوعلی و  فاطمه زهرا(س) ساری بستری بودند، ترخیص شدند. 

*کوتاه ترین زمان ممکن برای بازسازی مسجدجامع در نظر گرفته شده است 

عباسعلی رضایی، فرماندار شهرستان ساری نیز در گفت و گوبا ایسنا اظهار کرد: در حال حاضر سازمان گردشگری مکلف شد سریعا  با کارشناسی حادثه میزان خسارت را برآورد کند. 

وی با بیان این که پس از کارشناسی، برای تهیه طرح و نقشه جدید برای بازسازی مسجد اقدام خواهد شد گفت: تمام تلاش ها بر این است تا در کوتاه ترین زمان ممکن این بنای تاریخی بازسازی شود. 

*خسارت سنگین به بدنه تاریخ ساری وارد شد 

سیف الله فرزانه، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران نیز با اشاره به ثبت ملی مسجد جامع ساری و ابراز تاسف از وقوع آتش سوزی در آن گفت: بازدید اولیه توسط کارشناسان میراث فرهنگی انجام  و اجازه آوار برداری و جمع آوری نخاله در مسجد به شهرداری داده شد و هم اینک آواربرداری آغاز شده است. 

وی با اشاره به این که پس از انجام مراحل کارشناسی، بازسازی به فوریت آغاز می‌شود، اظهار کرد: ترافیک سنگین سه راه مولا مجدالدین، کوچه های باریک، کمبود ماشین اطفای حریق، نبود تجهیزات ایمنی مناسب و نبود ناوگان هوایی آب پاش سبب شد تا خسارت زیادی به تاریخ ساری وارد آید. میراث ثبت شده ملی باید بیش از پیش مراقبت از آن صورت گیرد، زیرا پس از تخریب دیگر جبران آن غیرممکن است. 

به گزار ایسنا، از مسجد سوخته دیگر صدای اذان نمی آید، اما این روزها مردم  طبق عادت اما با دلی گرفته در وقت نماز دور این بنای به خاکستر نشسته اقتدای عشق می‌کنند و در دل بارقه ای امیدی بر اینکه شاید دوباره صدای اذان از مناره های سوخته مسجد شنیده شود می نشانند.

 گزارش  از راضیه عنایتی و سارا ربیعی، خبرنگاران ایسنا

انتهای پیام